زنگنه جزییات طبقه‌بندی پمپ‌بنزین‌ها را توضیح داد: آزادسازی قیمت در پمپ‌بنزین‌ها تعهدی به حمایت از خصولتی‌ها ندارم
گروه اقتصادی| «در اوایل انقلاب گفتیم اقتصادی می‌سازیم که هم خوبی‌های اقتصاد سرمایه‌داری را دارد و هم خوبی‌های اقتصاد سوسیالیستی. حالا اقتصادی ساختیم که خوبی‌های هیچ‌کدام را ندارد و بدی‌‌های هر دو را هم دارد.»
این بخشی از سخنان تند زنگنه در جمع نمایندگان اتاق تهران است. وزیر نفت هر چند در جمع فعالان بخش خصوصی حضور یافت تا درباره دوران تازه اقتصاد ایران سخن بگوید و تاکید کند که با بخش خصوصی مشکلی ندارد و حمایت از آن را در دستور کار دارد اما زنگنه میانه بحث انتقاداتی را نیز نسبت به آنها که غیردولتی‌اند مطرح کرد و تاکید کرد نه الزامی به حمایت از خصولتی‌ها دارد و نه قصد دارد از بخش خصوصی حمایت کند که برای رقابت جایگاه قایل نیست.
زنگنه دیروز عصبانی بود. این را می‌شد از لحنش فهمید. این نخستین باری نیست که زنگنه عصبانی است. او در ماه‌های اخیر هر بار درباره بابک زنجانی صحبت کرده است، برافروختگی چهره نیز چاشنی لحن عصبانی اش شده است اما با این حال دیروز شرایط کمی متفاوت بود. وقتی نشست پایان یافت، به سنت مالوف خبرنگاران سد راه زنگنه شدند و درباره موضوعات مختلف سوال پرسیدند اما زنگنه که چند دقیقه‌ای را خصوصی با اهالی اتاق صحبت کرده بود ترجیح داد در برابر تمام سوالات سکوت کند. وقتی حرفی نزد و تنها مقابلش را نگاه کرد، سوالات تکرار شد و زنگنه نیز به گفتن این نکته بسنده کرد: لطفا بگذارید بروم. با این حال آنچه در جریان نشست مطرح کرد آنقدر مهم بود که بیرون در سالن نشست، خبرنگاران تلفن به دست متن گفته‌هایش را مخابره کنند. وقتی از وی پرسیدند چرا پتروناس نداریم، گفت: سال ١٣٨۴ وقتی دولت را تحویل می‌دادیم رتبه شرکت ملی نفت ایرانB + بود اما امروز ۵٠ میلیارد دلار بدهی دارد و این خود را در رتبه‌بندی‌ها نشان می‌دهد.
وزیر نفت دولت یازدهم که با ۶٣ سال سن سابقه ٢٢ سال وزارت را در کارنامه خود دارد انتقاداتی جدی به سیستم تصمیم‌گیری و آنچه در گذشته شکل گرفته است وارد کرد. یکی از مهم‌ترین انتقاداتش به همان سیاست خصوصی‌سازی بود که بیش از دو دهه است در دستور کار قرار دارد و حاصلش حالا به گفته وی و بسیاری از همکارانش جز آشفتگی نیست.
او تصویری را از جلسات کابینه ارایه داد که بسیاری از حاضران را به خنده انداخت وقتی گفت در جلسه هیات دولت درباره پالایشگاه که حرف می‌زنند من سکوت می‌کنم و وزیری دیگر باید نظر بدهد، وزیر نیرو حرفی درباره نیروگاه ندارد چون وزارت نیرو صاحب نیروگاه تولیدکننده برق نیست و به جای آنکه وزیر جهاد کشاورزی درباره مرغداری حرف بزند فلان نهاد و بنیاد باید اظهارنظر کند. این نتیجه همان خصوصی‌سازی است.
زنگنه برای آنکه خشمش از این سیاست را نشان دهد، برای چندمین بار در جایگاه وزیر نفت از عبارت خصولتی برای نشان دادن موقعیت غیردولتی‌ها استفاده کرد و گفت: این محصول اجرای سیاستی است به نام خصوصی‌سازی که به جای واگذاری سهام به بخش خصوصی، رد دیون را در دستور کار قرار داد. این چه معنی دارد که ما از کسی کالا یا خدمت بگیریم و بعد به جای پول به وی سهام بدهیم؟
او که مخالفت صریحش با این سیاست را اعلام می‌کرد، در حالی که سرش را به نشانه تاسف تکان می‌داد، گفت: این راه قابل برگشت هم نیست. دیگر نمی‌شود کاری کرد. می‌گویند من با بخش خصوصی مخالفم، این طور نیست. من از بخش خصوصی حمایت می‌کنم و همه جا خودم را ملزم به این کار می‌دانم اما واقعا در صنعت نفت چیزی برای خصوصی‌سازی باقی نمانده است. در این صنعت غیر از چاه نفت چیزی نداریم.
زنگنه هر چند در میان همکارانش به صراحت لهجه معروف است اما دیروز گلایه‌هایش را بدون پرده پوشی مطرح کرد. شاید رک‌گویی‌اش سبب شد چند باری از نمایندگان رسانه‌ها بخواهد حرف‌هایش را منتشر نکنند و بعد خود در توضیحی تکمیلی گفت البته حرف‌های من می‌شود بخش خبری ویژه و امشب پخش می‌شود، می‌دانم. وی با تاکید بر اینکه شیوه خصوصی‌سازی سیستم اقتصادی کشور را بهم ریخت، گفت: متاسفانه انحصار اوره و آمونیاک در کشور در دست یک نفر است، این یعنی چه؟ این فرد که از درون صنعت نیامده است. با امضای وزیر این پست را گرفته و اینها نشان می‌دهد اختلال‌های بزرگ کجاست. در دنیا کلی زحمت می‌کشند تا سهام مدیریتی بخرند آن وقت ما انحصار را دست کسی داده‌ایم و انتظار بهبود هم داریم؟
تکه‌پاره‌هایی به نام پتروشیمی
زنگنه سپس نقبی به وضعیت صنعت پتروشیمی زد و گفت: به صنعت پتروشیمی در کشور ضربات بنیان افکنی وارد شده است و آن را از درون متلاشی کردند. حال آنکه در دنیا همه صنعت پتروشیمی‌شان را بزرگ می‌کنند ولی ما صنعت‌مان را تکه پاره کردیم برای همین دیگر امکان رقابت ندارد. پتروشیمی ما حتی در قیاس منطقه‌ای کوچک است. اکنون هم باید با قبول وضعیت فعلی راه را باز کنیم تا صنعت پتروشیمی‌مان بزرگ شود. زنجیره را شکسته‌ایم. این زنجیره فعلا از هم گسسته شده است، این محصول خصوصی‌سازی است.
خوراک پتروشیمی‌ها نیز یکی از مهم‌ترین محورهای سوالات نمایندگان بخش خصوصی بود. وقتی پای خوراک پتروشیمی به میان آمد لحن وزیر نفت کمی تغییر کرد و لازم دید اشاراتی را در این حوزه بکند. گفت دنبال زنده باد و مرده باد نیستم. دنبال این هم نیستم که خودم را مطرح کنم فقط می‌خواهم وجدانم راحت باشد از این رو نمی‌توانم و نمی‌خواهم تصمیمی بگیرم که بعدها بگویند اشتباه بود.
او در ادامه توضیحاتش بحث را روشن‌تر کرد و گفت: به من فشار می‌آورند که برای خوراک پتروشیمی‌ها تخفیف بده، چقدر؟ اصلا مگر متعلق به من است. والله اگر ارزش ذاتی گاز را صفر بگیریم و فقط هزینه استخراج و پالایش و انتقال و… در نظر گرفته شود، قیمت هر متر مکعب گاز بین ١٢ تا ١۵ سنت درمی‌آید. آن وقت چه تخفیفی باید بدهیم؟ چه باید بکنیم؟
وزیر نفت در میانه صحبت‌هایش گریزی هم به داستان پرچالش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها زد و با ریختن آب پاکی روی دست کسانی که می‌گویند نرخ را کم کنید، گفت: من نمی‌توانم به پالایشگاه‌ها دستور بدهم در قیمت خود به پتروشیمی‌ها تخفیف بدهند. اینکه پتروشیمی‌ها می‌گویند سود کم شده است بروند پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و شرکت‌های نفتی بین‌المللی را ببینند. بورس را نمی‌توانید با یک نرخ خوراک پتروشیمی سودده کنید. من باید تصمیمی بگیرم که ١٠ سال دوام بیاورد. برای خوشامد یک عده نمی‌توانم به یک طرف غش کنم.
وی ادامه داد: آدم که اشرف مخلوقات است می‌میرد چرا یک بنگاه یا یک صنعت نباید بمیرد؟ نخست وزیر ژاپن زمانی اعلام کرد که از پایین آمدن نرخ ورشکستگی بنگاه‌ها نگران شده، چون مشخص می‌کند که رقابت کم شده است. نمی‌شود که برای حفظ پتروشیمی مکررا نرخ خوراک را پایین بیاوریم.
او سپس به مشکلاتی که با بخش خصوصی و نه خصولتی دارد نیز اشاره کرد و گفت: بعضی‌ها می‌گویند زنگنه عاشق انگلیسی‌ها است و اصلا خودش انگلیسی است و عوامل انگلیسی‌ها را اجرا می‌کند و حاضر نیست با ایرانی‌ها کار کند. می‌گویند برای سرمایه‌گذاری برویم از صندوق توسعه پول بگیریم اما مگر واقعا صندوق توسعه چقدر پول دارد؟ ما برای اینکه صاحب برند شویم و محصول‌مان را صادر کنیم باید حتما تعامل داشته باشیم و برون‌زا عمل کنیم.
وقتی می‌گویم حمایت از بخش خصوصی به آن معنا نیست که بخش خصوصی بدون رقابت و بدون کیفیت می‌تواند اینجا کار بگیرد. در این حوزه پیش ببرد. ٨ میلیارد دلار به یک شرکت داخلی داده شده اما یک ریال کار به وزارت نفت تحویل نشده است. یک فاز پارس جنوبی را با یک میلیارد دلار به خارجی‌ها دادیم حال آنکه برای همان ٧/٣ میلیارد دلار به ایرانی دادیم که هنوز کاری انجام نداده‌اند. در ساخت تجهیزات بنای ما این است که هر چه در داخل ساخته شود از بیرون نخریم و اجازه ندهیم تجهیزاتی که در داخل وجود دارد از خارج وارد شود. اما این کار به شرط رقابت است. اینکه تولیدکننده تجهیزات بگوید از من بخر به دو برابر قیمت قابل قبول نیست. چرا؟ مگر نمی‌گویید نیروی کار ارزان دارید و مزیت دارید، پس چرا دو برابر قیمت؟ من از تولیدکننده داخلی حمایت می‌کنم به شرطی که با کیفیت بین‌المللی و بعد از تحریم با برند باشد.
خدا را شکر ما بابک زنجانی نداشتیم
او در میانه این نشست اشاره‌ای نیز به بابک زنجانی کرد، مردی که در صحبت‌های دو سال اخیر وزیر نفت همیشه بخشی را به خود اختصاص داده و امروز نیز با شکایت وزارت نفت در زندان است. او در حالی که به ماجرای بابک زنجانی و پرونده پیچیده وی اشاره می‌کرد، توضیح داد: من مشکلی ندارم که شرکت‌های بخش خصوصی ایرانی بیایند و نفت بفروشند. برای فروش نفت و فرآورده‌ها معتقدم شرکت‌ها باید تقویت شوند و در فروش نفت سهیم شوند اما به غیر از قواعد بابک زنجانی؛ اینکه بگویم یک نفر پسر خوب و کار‌کننده مثبتی است پس می‌تواند برود نفت بفروشد، این قاعده اشتباهی است. ما حتما دنبال این هستیم که هیچ بابک زنجانی دیگری به وجود نیاید. خدا را شکر می‌کنم که در این دوره بابک زنجانی ایجاد نشده است.
طرح ویژه برای آزادسازی قیمت بنزین
وزیر نفت در بخشی از سخنانش به وضعیت جایگاه‌های بنزین نیز اشاره کرد و گفت: ما معتقدیم ۴ هزار جایگاه بنزین را به ٣٠ برند تبدیل کنیم و بعد قیمت‌ها را آزاد کنیم. بخش خصوصی این گونه می‌تواند فعال شود. جایگاه‌های ما همه برای افراد حقیقی هستند و هیچ اطمینانی نسبت به کیفیت‌شان وجود ندارد و مردم مجبورند با هر کیفیتی که جایگاهداران سوخت را عرضه کنند آن را بخرند. واقعا چطور می‌شود چهار هزار جایگاه را کنترل کرد. درحالی که ما با چهارهزار مالک طرف هستیم، چرا یک برند نمی‌آید ٣٠ تا ۵٠ جایگاه برند داشته باشد؟ یک جایگاه هست مثلا برای آقای فلانی که اگر خدای ناکرده فوت کند، ناگهان همه‌چیز به هم می‌ریزد. ما نمی‌توانیم پول بدهیم تا انحصار وراثت نشود. بچه‌های مرحوم اختلاف پیدا می‌کنند. پول کارگر پرداخت نمی‌شود، چون ما نمی‌توانیم پول بدهیم و آن وقت جایگاه تعطیل می‌شود. کجای دنیا شما با این همه جایگاه‌دار طرف هستید؟ همه جایگاهداران شخص حقیقی هستند. خبری از شخص حقوقی نیست.»
وزیر نفت همچنین از طرح ویژه وزارت نفت برای آزادسازی قیمت بنزین خبر داد و گفت: براساس این طرح، جایگاه‌های عرضه سوخت به سه کلاس تبدیل می‌شوند و تنها جایگاه‌های کلاس سه، بنزین را به قیمت دولتی خواهند فروخت و بقیه نیز می‌توانند در یک بازار رقابتی بنزین را عرضه کنند.»
