اجتناب از جنگ جدید!ابوالقاسم قاسم زاده

خبر استقرار ارتش عراق به همراه بسیج مردمی این کشور در منطقه کرکوک و در اختیار گرفتن مراکز نفتی آن را اغلب رسانه‌های خبری اطلاع داده‌‌اند. سرویس خارجی روزنامه اطلاعات شرح این خبر را که در بسیاری از مراکز مهم خبری جهان انعکاس داشت، اینگونه گزارش کرده است:
«ارتش عراق به دستور حیدرالعبادی، نخست وزیر این کشور با ورود به استان کرکوک از سه محور، با کنترل مناطق مهم و حیاتی این استان از جمله فرودگاه، پایگاه های نظامی و چاه های نفتی، کنترل کامل شهر کرکوک مرکز این استان را در کمتر از ۲۰ ساعت به طور کامل به دست گرفت و در میان استقبال مردمی وارد مرکز این شهر شد.
در همین رابطه، منابع خبری اعلام کردند:حیدرالعبادی، نخست وزیر عراق سرانجام پس از کارشکنی مقامات اقلیم کردستان این کشور و ناکامی تلاش های سیاسی برای حل مسالمت آمیز تنش ها، و از طرفی، پایان ضرب الاجل ۷۲ ساعته به مقامات کردستان این کشور برای لغو نتایج همه‌پرسی، دستور لشکر کشی ارتش و نیروهای عراقی برای ورود به مناطق مورد مناقشه با اقلیم کردستان عراق را صادر کرد و متعاقب آن، نیروهای عراقی با صدها دستگاه زره پوش، مناطق مهم و حیاتی از جمله فرودگاه، چاه‌های نفت، پایگاه های نظامی و تاسیسات مهم این استان و همچنین کنترل شهر کرکوک را در همان ساعات اولیه به دست گرفتند. طبق دستور حیدرالعبادی، نیروهای امنیتی عراق وظیفه دارند کنترل و امنیت پایگاه‌های نظامی، چاه‌های نفتی و گازی و تأسیسات متعلق به دولت مرکزی را تأمین و تضمین کنند.نخست وزیر و فرمانده نیروهای مسلح عراق همچنین با یک پیام توئیتری از نیروهای عمل کننده در کرکوک خواست تا امنیت شهر کرکوک را با کمک مردم شهر و نیروهای پیشمرگه «کرد» تامین کنند. العبادی همچنین تصریح کرد: در کرکوک تنها به تکلیفی که قانون اساسی بر دوشمان نهاده است، عمل می کنیم. نخست‌وزیر و فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق همچنین از پلیس محلی و سرویس‌های اطلاعاتی کرکوک خواست تا از جان و مال شهروندان عراقی دفاع کنند و با هوشیاری بالا مانع هرگونه فتنه‌انگیزی میان مردم و ساکنان این استان شوند.«حیدر العبادی» همچنین طی حکمی، «راکان الجبوری» ،از مقامات شیعه عراق را به سمت استاندار جدید «کرکوک» انتخاب کرد .وی همچنین به نیروهای عراقی دستور داد تا پرچم عراق را در تمامی مناطق به کنترل درآمده برافرازند.
منابع امنیتی همچنین از فرار گسترده نیروهای پیشمرگه از مواضع خود در جنوب کرکوک به سمت اقلیم کردستان عراق خبر دادند. از سوی دیگر برخی منابع گفتند: بین کردهای پیشمرگه به دلیل فرار گسترده آنها از میدان، درگیری‌های پراکنده رخ داده است و برخی از این پیشمرگه‌ها بازداشت شده‌اند. در همین حال، «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق در اولین واکنش رسمی پس از درگیری‌های اخیر در کرکوک با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: پیشروی‌ نیروهای عراقی در کرکوک به دلیل «خیانت» برخی از پیشمرگه‌ها محقق شده است..
فرماندهی کل نیروهای پیشمرگه نیز، اتحادیه میهنی کردستان را به خیانت متهم کرد. در همین حال، تسلط نیروهای ارتش عراق بر استان کرکوک موجب حمله رسانه‌ای اتحادیه میهنی کردستان عراق و حزب دموکرات کردستان عراق به همدیگر شد.رسانه های حزب دموکرات کردستان عراق نیروهای اتحادیه میهنی را متهم به توافق با دولت مرکزی و خیانت به کرکوک می کنند. در مقابل رسانه های اتحادیه میهنی کردستان عراق نیز اقدامات حزب دموکرات را خیانت به وحدت کردها و
جنگ افروزی ذکر کردند.»
نکاتی را درباره آینده‌نگری اقلیم کردستان عراق به اختصار می‌توان نقد و بررسی کرد.
۱ـ قبل و بعد از کنترل کرکوک از سوی ارتش عراق، همه طرف‌های درگیر از مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق و دولت مرکزی عراق خواهان گفتگو برای یافتن راه‌حل مسالمت‌آمیز اختلاف شدند. دولت‌های ایران، ترکیه، مصر، آمریکا و روسیه دوطرف را به اجتناب از جنگ فرا خواندند درحالی‌که دولت اسرائیل و سعودی‌ها از وقوع جنگ جدید در عراق، خبرسازی و تبلیغ سیاسی می‌کردند. اگرچه مسعود بارزانی خود را خواهان مذاکره با دولت عراق در بغداد معرفی می‌کرد، اما این گفتگو را با شرط پذیرش نتیجه همه‌پرسی برای استقلال اقلیم از بغداد منوط کرده بود. در مقابل «حیدر العبادی» نخست‌وزیر عراق هرگونه مذاکره را مشروط به لغو همه‌پرسی غیرقانونی بارزانی اعلام کرد. بارزانی تهدید کرده بود که در مقابل ارتش عراق برای ورود به کرکوک ایستادگی خواهد کرد اما،‌ اکنون ارتش عراق کنترل کامل کرکوک را در اختیار گرفته است. این حرکت معادله تقابل نظامی پیشمرگه با ارتش عراق را بهم ریخته است و شکاف در میان گروه‌های کرد عراقی برنامه‌ریزی نظامی بارزانی را بهم ریخته است. حداقل پنج گروه مسلح کُرد در کردستان عراق را می‌توان نام برد که سه گروه از آنها مخالف نظر جنگی و جدایی اقلیم از بغداد هستند. با این حساب بارزانی برای برداشتن گام بعدی مشکلات بیشتر و جدیدی پیدا کرده است.
۲ـ اجتناب از جنگ، شعار دولت مرکزی عراق و همه مردم این کشور اعم از عرب، کُرد، ترکمان و… است. در اقلیم کردستان، مردم مسیر طراحی بارزانی را زیانبار می‌شمارند. تا ماه آینده باید انتخابات جدید برای تعیین رئیس جدید اقلیم کردستان انجام پذیرد. بارزانی فعلاً اعلام کرده است که در انتخابات آینده شرکت نخواهد کرد. اما معلوم نیست اساساً انتخاباتی در آینده نزدیک انجام پذیرد. با استقرار ارتش عراق در کرکوک، بسیاری از معادلات در اقلیم حتی در روابط گروه‌های مبارز کُرد عراقی بهم ریخته است. خطر شعله‌ور شدن جنگ همچنان در این منطقه باقی است. نماینده آمریکا در عراق، دو طرف را به آرامش و آغاز گفتگو برای یافتن راه حل مسالمت‌آمیز دعوت کرده است. در حالی که مرزهای هوایی و زمینی اقلیم کردستان بسته یا محدود شده است پس‌لرزه‌های انجام همه‌پرسی همچنان ادامه دارد. کرکوک در اختیار ارتش عراق قرار گرفت اما هنوز راه‌حل روشنی برای پایان بخشیدن به ماجرا دیده نمی‌شود. همه خواهان اجتناب از جنگ هستند اما خطر آن همچنان دیده می‌شود. آینده نزدیک نشان خواهد داد مسیر این بحران به کجا هدایت خواهد شد.