سخنان ایران پژوه معروف هلندی ویلم فلور در خصوص کتاب زعفران نوشته همشهری عزیزمان دکتر محمد حسن ابریشمی

درباره کتاب  زعفران از دیرباز تا امروز

بسیاری از مردم در مورد «زعفران» چیزی می‌دانند، چه به عنوان رنگ خاصی که دارد و چه به عنوان ماده‌ای که مردم روی برنج می‌ریزند. آنها می‌توانند سایت “Ebay” را بگردند و گاهی اوقات در بخش ایران پیشنهادهایی در مورد فروش زعفران به قیمت ۳ دلار برای هر گرم ببینند، و می‌توان نتیجه گرفت که: «زعفران» باید ادویه‌ای گران‌بها و ارزشمند در جهان باشد. بله، هست. معمولاً بیشتر مردم همین قدر در مورد زعفران اطلاع دارند، حالا همه آنها به کلی تغییر می‌کنند، چرا که محمدحسن ابریشمی کتاب جامع و کامل ۸۰۰صفحه‌ای در مورد زعفران نوشته است و نقش زعفران را در دوران‌های مختلف تاریخی و از منظرهای گوناگون گفته است. عنوان این کتاب، «زعفران از دیرباز تا امروز» نام دارد که به خوانندگان خواهد گفت که چه چیزی می‌توانند از این کتاب انتظار داشته باشند. یک دایره المعارفی که از تولید، تجارت و کاربردهای مختلف زعفران گرفته است. درواقع کتاب با بیان منشأ زعفران و اطلاعات اولیه شروع می‌شود، و با بحث در مورد نقش و کارکردهای امروزی زعفران و خیلی اطلاعات دیگر که در این بین قرار دارد، پایان می‌یابد. اگر شما هر سؤالی در مورد زعفران داشته باشید، ابریشمی برای آن جواب دارد. کتاب زعفران ابریشمی مثل موتورهای جستجوگر «گوگل» و «یاهو» است که هر اطلاعاتی در مورد «زعفران» را در آن می‌توانید پیدا کنید. البته این کتاب دستور آشپزی یا اطلاعات بیهوده در مورد زعفران ارائه نمی‌کند.

کتاب زعفران از دیرباز تا امروز به ۵ گفتار تقسیم می‌شود، و هر گفتار هم به چند بخش تقسیم شده است. در این بخش‌ها ابریشمی صرفاً در مورد واریته‌ها ]ارقام[ و تنوع گیاه توضیح نمی‌دهد، بلکه دیگر نام‌های متعددِ زعفران را نیز بیان می‌کند. او حتی برخی شخصیت‌هایی را که در اسم‌شان از نام «زعفران» استفاده شده است، ثبت کرده است. کتاب اطلاعات و اوصاف تاریخی گسترده‌ای در مورد انواع کاربردهای خوراکی و غیرخوراکی زعفران مانند استفاده به عنوان ادویه، یا به عنوان ماده رنگی که با تلاش‌های فراوان فراهم شده است، دارد.

یک بخش جداگانه به ذکر کارکردهای زعفران در طب سنتی ایرانی اختصاص یافته که به خوبی و شیوایی گفته‌های بخش علم مدرن امروزی درباره این گیاه است. بخش آخر کتاب هم به زراعت و تجارت زعفران اختصاص دارد. ابریشمی مطالب را صرفاً جمع‌آوری نکرده، بلکه نگاه پژوهشگرانه عمیق هم داشته است. برای مثال قبل از اینکه در مورد زراعت زعفران صحبت کند، در مورد کشت و کار آن سخن گفته است. در نتیجه این کتاب اطلاعات بسیار گسترده و کاملی را ارائه می‌دهد. به خاطر نگاه جامع و داشتن نقش دایره المعارفی، این کتاب یک گنجینه است که صرفاً نگاه اقتصادی، اجتماعی، پزشکی ندارد، و برای تاریخ دانان، بیولوژیست‌ها، مردم‌شناسان، افراد علاقه‌مند به ادبیات و شعر مفید است. امیدوارم ابریشمی کتاب‌های دیگری مانند این کتاب بنویسد، چرا که منابع جالبی در تحقیقاتش برای این کتاب استفاده کرده است. باعث امیدواری است که تعداد کمی آدم با استقامت و پرتلاش وجود دارند که در مورد موضوعی هزاران صفحه را مطالعه می‌کنند و اطلاعات خوبی را تدوین می‌کنند. چه ابریشمی کتاب‌های دیگری را بنویسد یا ننویسد، همه اینها نشان می‌دهد به ایران علاقه دارد، به تاریخش، به ادبیات و کشاورزی‌اش. به ایشان برای نوشتن این کتاب تبریک می‌گویم.

ویلم فلور

(مارس ۲۰۰۴/اسفند ۱۳۸۲)

متن نامه پرفسور فضل الله رضا در آستانه یکصد سالگی[

به نام خداوند، خرد داد  و گردان سپهر آفرید

پژوهشگر توانا استاد هنرمند جناب محمدحسن ابریشمی

سپاسگزارم که یکی از آثار گرانبهای خود را به نام دایرهالمعارف زعفران، پس از سال‌ها پژوهش به گنجینه مطبوعات گران‌بهای جهان افزوده‌اید. نام پرارزش شما در تاریخ فرهنگ ایران ماندگار خواهد بود.

جناب هاشمی‌نژاد هدیه گران‌بهای شما را به بنده رساندند، اطمینان دارم که این کتاب بسیار ارزنده بازار زعفران را در جهان پرارزش‌تر خواهد کرد.

پاینده باد پژوهشگر توانای ایران با خط خوش

                                                                                                                                                                                                                     اوتاوا، مرداد ۱۳۹۶ فضل‌الله رضا

                                                                                                                                                                                                                   رئیس سابق دانشگاه تهران

کتاب مستطاب  زعفران از دیر باز تا امروز در سال ۱۳۸۳ توسط  همشهری گرانقدر مان اقای دکتر محمد حسن ابریشمی استاد پژوهشگر در زمینه تاریخ کشاورزی  در ۸۳۲ صفحه نوشته شده و بوسیله موسسه انتشارات امیر کبیردر تهران با  تیراژ ۲۰۰۰ نسخه چاپ که با  استقبال علاقمندان مواجه گردید . البته در ان موقع با توصیه و هماهنگی زنده یاد استاد ایرج افشار یک نسخه از این کتاب در اختیار  ایران شناس علاقمند به فرهنگ و ادبیات فارسی اقای ویلم فلورهلندی که مقیم امریکا میباشد  قرارگرفت . ایشان پس از مطالعه کتاب فوق نظراتشان را جداگانه بصورت مکتوب اعلام که در پایان کتاب چاپ شده  است ..(تصویر متن انگلیسی و ترجمه فارسی آنرا در بالا ملاحضه مینمایید )

لازم به یاد آوریست پژوهشهای  این چنین  علیرغم زحمات و تلاشهای مستمر که از سوی محققین کشورمات صورت میگیرد متاسفانه در عمل شاید توسط همگان  آنقدر مورد توجه

 قرار نگیرد ولی در عوض پژوهشگران و دانشمندان ایران دوست و مسلط به ادبیات و زبان فارسی خارج از کشور بدنبال چنین موضوعاتی هستند که تحقیق و کار در آن حوزه از عهده همه کسان برنمی آید بهمین دلیل اقای ویلم  فلورهلندی با مطالعه کتاب حاضر مطلبی بسیار دقیق برای این نویسنده سخت کوش کشورمان به نگارش در آورده  جالب است بدانید هرکس از بزرگان  که این کتاب را مطالعه نموده مطلبی برای تقریظ به آن اضافه نموده از آن جمله روانشاد پرفسور فضل اله  رضا در امریکا  ایشان قبل از فوتشان دستخطی  وزین برای استاد ابریشمی نگاشته اند بهر سو  بسی افتخار برای دیارمان تربت حیدریه است که  دارای اینچنین محقق توانمندی  هستیم

 در خاتمه با ارزوی توفیق روز افزون  همشهری فرهیخته خوبمان جناب اقای دکتر محمد حسن  ابریشمی وکلیه دست اندر کاران محصولات علمی ، فرهنگی و.. امیدواریم شاهد تلاشهای مستمر همه محققین کشورمان باشیم  (  کاظم  خطیبی