شصت و یکمین دور مذاکرات یونان و ترکیه (محمود فاضلی روزنامه اعتماد ۶ بهمن ۹۹ صفحه۶ )
توسط کاظم خطیبی · بهمن 9, 1399
شصت ویکمین دور مذاکرات اکتشافی بین یونان و ترکیه پس از یک وقفه ۵ ساله روز ۲۵ ژانویه (۶ بهمن ۹۹) در استانبول برگزار خواهد شد. میتسوتاکیس نخست وزیر محافظهکار یونان پیش از جلسه پارلمان برای تصویب لایحه افزایش محدوده آبهای سرزمینی یونان از ۶ مایل دریایی کنونی به ۱۲ مایل دریایی، تاکید کرد گفتوگوها با ترکیه از جایی که در سال ۲۰۱۶ قطع شده بود، ادامه پیدا میکند اما آتن هیچ گفتوگویی در زمینه مسائلی که حقوق حاکمیتی خود میداند، انجام نخواهد داد. ما با خوشبینی و اعتماد به نفس در این مذاکرات شرکت میکنیم اما آتن درباره صحبتهایی که غیر رسمی و غیر الزامآور بودند، هیچگونه سادهلوحی نخواهد کرد.»
ترکیه و یونان از سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶ حدود ۶۰ دور گفتوگو درباره اختلافات بر سر حوزه حاکمیتی در آبهای شرق مدیترانه برگزار کردند و قرار بود سال قبل این گفتوگوها از سر گرفته شود که در پی اعزام کشتی حفاری ترکیه به آبهای مورد مناقشه، متوقف شد. اقدامات اکتشافی ترکیه در شرق دریایی مدیترانه به تشدید تنشها میان این کشور و کشورهای اروپایی منجر شد. یونان و قبرس به همراه برخی کشورهای اروپایی مدعیاند که اقدامات ترکیه غیرقانونی و تنشآمیز است و به آنکارا درباره تبعات این اقدامات هشدار دادهاند. اما به باور ترکیه، که این کشور تنها در حال تامین حقوق خود در این دریا و دریاهای سیاه و اژه است.
تصویب لایحه گسترش آبهای سرزمینی یونان به ۱۲ مایل دریایی در غرب کشور با ۲۸۴ رای موافق نمایندگان پارلمان در مقابل ۱۶ رای ممتنع (نمایندگان حزب کمونیست و یک نماینده حزب ائتلاف چپ) احتمالا این مذاکرات را پیچیدهتر خواهد کرد. مشارکت حزب دوم پارلمان در رای مثبت به این لایحه از جمله موارد کم سابقه بوده است. البته ریاست حزب ائتلاف چپ (حزب دوم پارلمان) اعتقاد دارد موضوع گسترش آبهای سرزمینی در غرب کشور برای نخستین بار توسط دولت ائتلاف چپ مطرح شد اما حزب حاکم شدیدا با آن مخالفت کرد.
به گفته نخست وزیر یونان گسترش مرزهای آبهای سرزمینی یونان در غرب حق مسلم این کشور است. این در عین حال پیامیبرای مرزهای شرقی ما است. سرزمینهای یونان را نه با الحاق سرزمینهای سایرکشورها، بلکه براساس قوانین بینالمللی گسترش خواهند داد. گسترش آبهای سرزمینی پیام روشن دولت به کسانی است که با تهدید و قلدری میخواهند کشورمان را از حق خود محروم کنند. اجرای حق حاکمیتی پیامی مستقیم به همسایه شرقی ارسال میکند. توسل به زور، قانون ایجاد نمیکند و توسل به قانون، صلح به دنبال خواهد داشت.
از دیدگاه دندیاس وزیر خارجه یونان، توقف تحریکات ترکیه، پیش شرط از سرگیری گفتگو بین طرفین است. دو ماه از خروج کشتی Oruc Reis میگذرد، بنابراین پیش شرطی که ما مطرح کرده بودیم اجرا شد و فرصتی برای گفتگو در چارچوب گفتگوهای اکتشافی ایجاد شده که تنها موضوع آن فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی است. وزیر خارجه یونان اصرار ترکیه بر نادیده گرفتن این کنوانسیون را مورد انتقاد قرار داد و تهدید ترکیه به اعلام جنگ علیه یونان، در صورت اجرای حق مبتنی بر کنوانسیون مذکور جهت گسترش آبهای سرزمینی تا ۱۲ مایل دریایی، را غیر قابل قبول میداند. یونان مدعی است این کشور با «حسننیت و روح همکاری» در دور جدید گفتگوهای اکتشافی شرکت می کند.
این اقدام آتن با واکنش ترکیه روبهرو بود. سخنگوی وزارت امورخارجه ترکیه، طی انتشار بیانیهای درباره طرح یونان برای گسترش آبهای سرزمینی این کشور در دریای ایونی از ۶ مایل به ۱۲ مایل اعلام داشت: «تصمیم یونان برای گسترش آبهای سرزمینی خود در دریای ایونی از ۶ مایل به ۱۲ مایل دریایی، در جنوب شبه جزیره پلوپونیز پایان مییابد و این وضعیت هیچ تأثیری بر دریای اژه نخواهد داشت. ترکیه در دریای نیمه بسته اژه، که در آن شرایط جغرافیایی ویژهای حاکم است، از حقوق و منافع حیاتی برخوردار است.» به گفته وزیر خارجه ترکیه، اقداماتی از قبیل دیدار با مقامات یونانی و روابط با اتحادیه اروپا را از ترس تحریمها انجام ندادیم.» پارلمان ترکیه در سال ۱۹۹۵ بیانیهای که به موجب آن گسترش آبهای سرزمینی یونان در دریای اژه «دلیل جنگ» شمرده شده است، با اتفاق آرا تصویب کرده بود.
لاوروف وزیر خارجه روسیه که از سرگیری گفتگوهای اکتشافی استقبال میکند، نیز مدعی است کنوانسیون ۱۹۸۲ در مورد حقوق دریاها اعلام میکند هر کشوری حق دارد آبهای سرزمینی خود را تا ۱۲ مایل دریایی تعیین کند. مواضع یونان مبنی بر گسترش آبهای سرزمینی خود تصمیمی کاملا قانونی است. چنانچه این منافع مطابق با کنوانسیون حقوق دریاها مشروع شناخته شود، لازم است از طریق گفتگو و توازن منافع، راهحلهایی جستجو کرد.» او از تمامی طرفین میخواهد مسائل مربوط به منطقه انحصاری اقتصادی، چه در مورد یونان و چه در مورد قبرس، از طریق گفتگو حل و فصل شوند. نخست وزیر آلبانی نیز گسترش آبهای سرزمینی تا ۱۲ مایل دریایی را حق مسلم یونان دانسته است. او حتی موضوع میانجیگری میان آتن و آنکارا را پیشنهاد داده است، اما آتن مستقیما به میانجیگران پاسخ داده است به میانجیگری کشورهای ثالث نیازی ندارد و دو کشور میتوانند بطور مستقیم گفتگو کنند.
هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان از آغاز گفتوگوهای فنی بین ترکیه و یونان به عنوان «اولین گام مهم» استقبال کرد و از این دو کشور خواست با گفتوگوهای مستقیم و «راهحل محور»، اختلافات را برطرف کنند. آلمان طی ۶ ماه اخیر ریاست دورهای خود بر اتحادیه اروپا تلاشهای زیادی برای احیای مذاکرات مستقیم بین ترکیه و یونان انجام داد. آغاز این گفتوگوها یک فرصت واقعی برای کاهش دائمی تنش در شرق مدیترانه است. مرکل برای همکاری ترکیه با بخشی از اروپا تلاشهای زیادی به خرج داد.»