ترکیه و فهرست اختلافات با آمریکا (محمود فاضلی روزنامه اعتماد ۲۵ بهمن ۹۹ صفحه ۶ )
توسط کاظم خطیبی · بهمن 26, 1399
چگونگی روابط دولت جدید آمریکا با مقامات ترکیه همچنان برای آنکارا از اهمیت زیادی برخوردار است. شواهد نشان میدهد ترکیه با آمریکا در موضوعات مختلف از جمله دیپلماسی، شرق مدیترانه، لیبی، سوریه، عراق، خلیجفارس، منطقه بالکان و قرهباغ با مشکلاتی رو بهرو خواهد بود. نگرانی آمریکا از خرید سامانههای دفاع موشکی اس -۴۰۰ ترکیه از روسیه نیز همچنان باقی است. روابط میان ترکیه و آمریکا که هر دو عضو ناتو هستند در سال ۲۰۱۹ با تصمیم آنکارا برای خریداری سامانه دفاع هوایی پیشرفته اس-۴۰۰ روسیه به شدت خدشهدار شد و واشنگتن ترکیه را از برنامه جنگندههای اف-۳۵ خود خارج کرد. آمریکا مدعی است این سیستم ممکن است توسط روسیه استفاده شود تا به صورت مخفیانه جزئیات طبقهبندی شده جنگندههای اف-۳۵ را بدست آورد و با سیستمهای ناتو ناسازگار است. ترکیه اعتقاد دارد که سامانه اس-۴۰۰ به سیستمهای ناتو ملحق نمیشود و تهدیدی برای این ائتلاف نخواهد بود.
سیستم اس-۳۰۰ که در سال ۱۹۷۸ ساخته شد، برای دفاع در برابر حملات هوایی با موشکهای کوتاهبرد و میان برد طراحی شده و به عنوان یکی از قدرتمندترین سیستمهای دفاع هوایی جهان تلقی میشود. یونان در سال ۱۹۹۶ توافقی را با روسیه برای خرید سامانههای اس-۳۰۰ برای استقرار در خاک قبرس یونانینشین امضا کرد. به دنبال فشاهاری ترکیه این سامانه به جای قبرس در جزیره «کرت» که دارای اهمیت استراتژیک برای یونان است مستقر شد. ناتو نیز همصدا با آمریکا مدعی است که جایگزینهایی برای سامانههای اس-۴۰۰ باید پیدا شود. به گفته ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو موضوع مهم برای ناتو قابلیت همکاری و اهمیت ادغام پدافند هوایی و موشکی است و این برای سیستم اس-۴۰۰ روسیه صدق نمیکند.
خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه در خصوص تنش میان ترکیه و آمریکا بر سر سامانه دفاع هوایی پیشرفته اس-۴۰۰ روسیه، با اشاره به استفاده یونان از سامانه موشکی اس-۳۰۰ علیرغم اینکه یکی از اعضای ناتوست، اعلام داشت: «ما مذاکراتی را به سبک مذاکراتی که برای سامانههای موشکی اس-۳۰۰ در کرت استفاده شد، آغاز خواهیم کرد. بسیاری از اعضای ناتو عضوی از پیمان ورشو به رهبری شوروی سابق بودند و به استفاده از تسلیحات و سیستمهای دفاعی ساخت شوروی ادامه میدهند.»
به اعتقاد جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا، ترکیه مدت طولانی است که عضو سازمان ناتو و متحد آمریکا است. اما اقدام ترکیه مبنی بر خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ با هبستگی این کشور با ناتو و آمریکا سازگار نیست. موضع ما تغییر نکرده است. S-400 با F-35 سازگار نیست و مشارکت ترکیه در این برنامه (F-35) به حالت تعلیق درآمده است. از ترکیه میخواهیم سامانه اس- ۴۰۰ را کنار بگذارد.
«ند پرایس» سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز، در جدیدترین مواضع خود تاکید دارد موضع واشنگتن در مورد خرید سامانههای دفاع موشکی اس -۴۰۰ توسط ترکیه از روسیه تغییر نکرده است. این سیستمها با سیستم های ناتو هماهنگی ندارند. تحریمها علیه ترکیه که در چارچوب قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم (کاتسا) اعمال شده است، به دلیل خرید سامانههای دفاع موشکی اس-۴۰۰ توسط این کشور از روسیه است. با ترکیه هم منافع مشترک و هم اختلافاتی داریم.
به اعتقاد سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه، بخشی از اظهارات منفی جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا درباره ترکیه که اخیراً در نزد افکار عمومیبازتاب یافته است، مربوط به دوران کمپین انتخاباتی اوست. بایدن با ترکیه و سیاست ترک آشنایی دارد. اظهاراتی قبلی او نامناسب بود و ما نیز این بیانات را رد کردیم. او لحن و جریان گفتمانهای خود در رابطه با ترکیه را تغییر خواهد داد. تیم بایدن متشکل از افراد با تجربه و حرفه ای بوده و این افراد با ترکیه آشنایی دارند، به ویژه با توجه به چالشهای کنونی در سوریه، عراق، لیبی، منطقه قفقاز و کشورهای حاشیه خلیج فارس، آنها اهمیت و ارزش استراتژیک ترکیه را در مرکز روابط قرار خواهند داد. معتقدم که آنها آماده روابط بسیار مثبت با ترکیه هستند. تا زمانی که روابط ما مبتنی بر احترام، منافع مشترک و به رسمیت شناختن حاکمیت متقابل باشد، روابط خوبی خواهیم داشت. معتقدیم که با دولت بایدن صفحه جدیدی باز خواهیم کرد.
انتقادهای آمریکا به وضعیت حقوق بشر در ترکیه نیز ادامه دارد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، که خواستار آزادی فوری «عثمان کاوالا» شده از ورود شهروند آمریکایی «دکتر هنری بارکی» به روند قضایی نیز ابراز نگرانی میکند. به گفته او، اتهامات علیه عثمان کاوالا و ادامه بازداشت او و تأخیر در نتیجهگیری روند قضایی، تضعیف دموکراسی میداند. ترکیه باید در راستای رعایت احکام دادگاه حقوقبشر اروپا و نیز قوانین داخلی و تعهدات بینالمللی خود این دعوا را به شکل عادلانه و سریع به نتیجه برساند.
کاوالا از سوی ترکیه به همدستی با «بارکی»، یکی از پژوهشگران ترکیه مستقر در آمریکا متهم شده و این دو به تلاش برای سرنگونی نظم قانون اساسی متهم هستند. موضع آمریکا با واکنش ترکیه مواجه شد. ترکها تاکید دارند هیچ کشور و یا هیچکس نمیتواند در خصوص روند قضایی به دادگاههای ترکیه دستور دهد.
اگرچه دولت جدید آمریکا در صدد تجدید نظر در روابط خود با ی.پ.گ/نیروهای دموکراتیک سوریه (SDG) بوده و خواستار تشکیل یک دولت توسط پ.ک.ک در منطقه نیست، اما آمریکا در تلاش برای توجیه مواضع خود برای آنکارا است که البته تاکنون قانع کننده نبوده است. بعضی از آمریکاییها ادعا میکنند تا کنون ۷ بار به گروه پ.ک.ک/ی.پ.گ برای عدم تحریک ترکیه هشدار دادهاند. ۵۴ سناتور آمریکایی طی ارسال نامه ای خطاب به رئیس جمهور آمریکا مدعیاند ترکیه علیه «ی.پ.گ» به عنوان هم پیمان آمریکا دست به حملات گستاخانه زده و اعضای گروه فتح الله گولن را تعقیب میکند.