واپسین روزهای دولت دکتر حسن روحانی، با برخی مشکلات داخلی و مذاکرات بین‌المللی و مخاطرات منطقه‌ای همراه شده است. از قطع برق و کاهش آب و افزایش گرما ـ که افزون بر مشکلات معیشتی و بالاگرفتن دور جدید ابتلای به کرونا در پایتخت و سیستان و بلوچستان و کلان شهرهای مملکت ـ اضطراب و التهاب را به هم در آمیخته و شرایط بسیار دشواری را برای عموم مردم رقم زده است.
دولت جدید هنوز در حال گزینش، چینش و معرفی از سوی رئیس جمهور تازه آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی است. بنابراین هرگونه داوری، نقد، تحلیل و گمانه‌زنی در این باب در حال حاضر نادرست و منتفی است. ما نیز همانند رئیس جمهور دکتر حسن روحانی امیدواریم کارهای معطل مانده و نیمه تمام، به واسطه یک دست شدن قوای سه گانه و همسویی و پیوندهایی که سالهاست بیان و برای تحقق آن هزینه شده است، حل و فصل شود و مردم اندک آرامش و گشایشی در زندگی و معاش خویش پیدا کنند. امید می‌رود که در این دوره، قفل‌های اقتصاد و درهای بسته تحریم نیز گشوده شود و علاوه بر رفع تحریم‌های ظالمانه و غیرانسانی حکومت آمریکا، درهای بسته‌ای را که خود ایجاد کرده‌ایم، نظیر امتناع از امضای قرارداد FATF و مشکلات مالی و ارزی و بانکی و گمرکی و فاینانس و… جملگی راه‌حل‌های منطقی و درستی بیابند تا بیش از این دولت و بانک‌ها و بخش خصوصی و مردم ایران، از مسافر و دانشجو و مهاجر و گردشگر و… دچار مشکلات مضاعف نشوند.
دکتر روحانی در سخنرانی دردمندانه‌ای در جلسه هیئت دولت، به یک نماد، یعنی موضوع قطع برق و مشکلات مالی پروژه‌ها اشاره کرد. او به عنوان رئیس قوه مجریه، عدم سرمایه گذاری و بلکه نبود سرمایه را عامل اصلی مشکلاتی همچون فرسودگی نیروگاه‌ها و ناتمام ماندن پروژه‌های افزایش تولید برق و نیروگاه‌های جدید معرفی کرد. بانک‌ها قادر به تأمین سرمایه و مخارج نیستند و تحریم و قرار گرفتن در فهرست سیاه پولشویی که به دلیل عدم امضای اف ای تی اف رخ داده است،عوامل اصلی نا تمام ماندن پروژه‌های مزبور و بسیاری دیگر از مشکلات اقتصادی کشور است.
چشم‌انداز آینده را دولت آیت‌الله رئیسی روشن خواهد کرد، اما هیچ دولتی نمی‌تواند با یارانه زندگی مردم را بچرخاند و با بارانه! مشکل محیط زیست را حل کند و مثلاً کم آبی را جبران نماید. از سوی دیگر، برق و آب و حامل‌های انرژی گران است. در همه جای دنیا نرخ آن باید همتراز هزینه‌های تولید و عرضه باشد، اما با کاهش دهشتناک ارزش پول ملی، بی‌تردید در سال جاری و سال‌های بعد نخواهیم توانست، این تراز را متعادل کنیم و به اصطلاح به فوب قیمت‌های جهانی نزدیک شویم. مردم ایران با درآمدهای ثابت براساس نرخ ریال زندگی می‌کنند و تا ریال تقویت نشود، نمی‌توان بیش از این چیزی را گران کرد.
کسری بودجه را هم هرگز نمی‌شود در غیاب اقتصاد شکوفا و ایجاد مشاغل به صورت گسترده، با جریمه و مالیات‌های تعریف شده بر روی کاغذ جبران کرد. تحقق درآمدهای ذی‌قیمت نفت و کانی‌ها (خام فروشی)، علاوه بر فرآورده‌های پتروشیمی و فولاد و مس، علیرغم نوسانات زیادی که دارند، در صورت تعامل با جهان و بازارهای مشتاق و مطمئن امکان‌پذیر است. باید تحریم‌ها حذف شود؛ کاسبان تحریم از میدان به در شوند و پس از آن، بازارهای جهانی و مسیرهای متعارف و طبیعی در جریان ارز و داد و ستد، بدون مانع و به صورت قانونی و منصفانه بر روی تجار ایرانی باز باشد. بانک‌ها نمی‌توانند بدون پیوستن به قراردادهای بین‌المللی و تعهدات مربوط به قانون پولشویی، اقدام و اهتمام جدی برای شکوفایی تجارت و تقویت پول ملی به عمل آورند.
سخنان دکتر روحانی را در پایان واپسین روزهای دولت دوازدهم، دیباچه مفید و خوبی می‌دانم که براساس واقعیات موجود بیان شد. دولت تکنوکرات و قدرتمند دکتر حسن روحانی، در حالی که موانع و بحران‌های ساختگی و حقیقی، همچون سیم‌های خاردار و چاله و چاههای ناشناخته بر راهش افتاده بود، تا آنجا که توانست از حریم سیاست و اقتصاد دولتی، و معیشت و زندگی و حرمت جامعه دفاع کرد و از فروپوشیدن و پاشیدن در اقتصاد و فرهنگ و ارتباطات و دیپلماسی جلوگیری کرد.
دولت آینده می‌تواند از تجربه‌ها و توان مدیریت نیروهای درجه یک و معاونان و مدیران شایسته، که منافع ملی را محور می‌دانند، در این دوران گذار و دشوار بهره‌مند شوند و در حل و فصل مشکلات از کمک‌های آنان استفاده کند. در حال حاضر فرایند انتقال قوه مجریه به خوبی و با تشریک مساعی طرفین به پیش می‌رود. در شرایط حساس کنونی، هر لحظه امکان بروز بحران و مشکل تازه‌ای می‌رود. اما به سود کشور و نظام و مردم نیست که درگیر مصائب و مسائل توان‌فرسا یا مخاصمات گروهی و رقابت‌های پرهزینه شوند.
یکی از افراد فاقد اخلاق و کینه افروز گفته بود که:«دستگاه‌های کاغذ خرد کن در نهاد ریاست جمهوری، به سرعت مشغول از بین بردن اسناد تخلفات هستند!» سپس تحلیل عامیانه و اخبار کذبی مطرح کرده و انگار از برافروختن شعله‌ای در این دشت گرم و خشکیده احساس لذت و خرسندی می‌کرد. به جای ایجاد همدلی و پیوند، به دشمنی و گسست و خصومت دامن می‌زنند، آن هم در این شرایط سخت! به این افراد نباید اعتنا کرد. همه می‌دانند که امروزه نیاز به کاغذ خردکن نیست و بیشتر کارها با رایانه انجام می‌شود. با فشار یک دکمه(کلیک) می‌توان میلیون‌ها صفحه را محو یا بازیابی کرد. اتفاقاً دولت روحانی از شفاف‌ترین کارنامه‌ها برخوردار است و برخلاف دولت ما قبل گزارش‌ها، بودجه، پاسخگویی به خبرنگاران و سخن گفتن در معرض دید رسانه‌ها، همواره در دستور کار ایشان قرار داشت. وزرا هم غالباً چنین بودند. اگر برخی ملاحظات نمی‌بود، از زبان زنگنه و ظریف و جهانگیری و وزیر بهداشت سابق دکتر قاضی هاشمی، دکتر ربیعی سخنگوی دولت، آذری جهرمی و مابقی، سخنان ناشنیده و جالبی می‌توانستیم بشنویم. به ویژه مهندس زنگنه که از بزرگترین مدیران و معماران تکنوکراسی نفت و حفظ منافع میهن در شرایط خطیر بوده است و اگر حضور او در دولت روحانی نمی‌بود، خدا می‌داند که چه صدماتی از سوی افراد نابکار و اشرار به صنعت نفت و منابع مالی کشورمان وارد می‌آمد. بابک زنجانی و عاملان و آمران و رفیقان محرم راز وی، تنها نوک کوه یخ فساد در این زمینه بودند و افرادی همچون زنگنه می‌کوشیدند ساختار عجیب و غریب کاسبی زیر امواج تحریم را به عاقلان گوشزد کنند!
روزی تاریخ قضاوت خواهد کرد و صحنه برآمدن پرشور و لحظه‌های پراشتیاق دولت روحانی را با امضای برجام و حضور و هجوم سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی و کارآفرینان دولتی و خصوصی را به بزرگترین اقتصاد در حال رشد و دست نخورده جهان در اوایل قرن بیست و یکم (۲۰۱۳ میلادی) گزارش خواهد کرد. سپس در صفحاتی دیگر گزارشی از وداع این دولت در سال ۲۰۲۱ و شرایط کنونی و معضلات و مشکلات پیش رو پرداخته خواهد شد. آیا روحانی و دولتش ناتوان بودند؟
کارنامه دولت روحانی به ما پاسخ خواهد داد. در یادداشت بعد، نگاهی اجمالی به این دولت و کارنامه آن خواهیم افکند.
