به یاد و نام شادروان استاد ایرج افشار که چیزها از ایشان آموختم، این کتاب را به تمامی دوستان و دوستداران و فرزندان وخوانندگان آثار آن دانشمند گرانقدر در سراسر ایران و جهان تقدیم می‌دارم.
کتاب رستنیهه در تاریخ تبری
اظهارنظرها به جای مقدمه
این هیچمدان در پیشگفتار به دلایل و چگونگی پژوهش در باب «رستنی‌ها» و «پدیده‌های نباتی» مندرج در تاریخ طبری پرداخته، و از جمله، با ذکر پاره‌ای ملاحظات پژوهشی و درخواست خود، نوشته است (ص ۲۹، ۳۰):
سادساً، بدان لحاظ که این پژوهش کاری نو بوده است نمی‌تواند خالی از نقص و اشکال باشد. به منظور رفع این گونه موارد و اطمینان خاطر، ده نسخه تکثیر شده از متن و نمایه‌های کتاب را به ده نفر از استادان و متخصصان رشته‌های مربوط تقدیم داشته و درخواست کرده است چنانچه پیشنهاد اصلاحی یا نظری درباره موضوعات و مطالب کتاب دارند بنویسند تا مقدم بر پیشگفتار به چاپ برسد، که حاصل آن در صفحات بیست و نه به بعد آمده است.
هشت نفر از ده نفر، با مطالعه کتاب، لطف کرده طی نامه‌های خود مطالبی درباره آن نوشته‌اند. با تشکر از این بزرگواران، اظهار نظرهای آنان در صفحات پسین، برحسب تقدم تاریخ تولد، با این ترتیب آمده است: ۱. استاد سیدعبدالله انوار؛ ۲. دکتر درّه میرحیدر؛ ۳. دکتر حسن ابراهیم‌زاده؛ ۴. استاد علی‌محمد بخشوده؛ ۵. دکتر محمدتقی راشد محصل؛ ۶. دکتر علیرضا طلایی؛ ۷. دکتر محمدحسن راشد محصل؛ ۸. دکتر سیداحمد امامی. در پی نقل مطالب هر نامه، شرحی مختصر از احوال و آثار و رشته تخصصی نویسنده آن در پانوشت آمده ا
دکتر درّه میرحیدر
استاد محمدحسن ابریشمی از یاران باوفا و علاقه‌مندان همسر مرحومم دکتر مصطفی مهاجرانی است که سابقه آشنایی آنها به سال‌های اواخر دهه پنجاه بازمی‌گردد، زمانی که همسرم به سمت مدیریت عامل و ریاست هیئت مدیره بانک کشاورزی ایران منصوب شده بودند. توصیف آقای ابریشمی را به عنوان یک کارشناس مبرز بانک و محققی توانمند که موفق به چاپ چند کتاب و مقالاتی تحقیقی درباره گیاهان و تولیدات معروف ایران مثل زعفران، پسته و ابریشم شده است بارها از زبان همسرم شنیده بودم ولی اشتیاق برای زیارت ایشان زمانی دست داد که متوجه شدم ایشان لیسانس خود را در رشته جغرافیا با تشویق استاد ایرانپور جزنی از دانشگاه ملی (شهید بهشتی فعلی) گرفته و عمده مطالعاتش درباره تاریخ و جغرافیای کشاورزی ایران است.
آقای دکتر ابریشمی عنوان دکتری خود را مدیون تألیف رساله‌ای است که در سال ۱۳۷۴ با عنوان زعفران ایران: شناخت تاریخی و فرهنگی و کشاورزی در ۸۴۰ صفحه تدوین کرد و توسط شادروان دکتر عبدالحسین زرین‌کوب استاد تاریخ به جای رساله دکتری مورد پذیرش قرار گرفت. همین رساله بعداً با تجدید نظر و اضافه کردن یافته‌های جدید در سال ۱۳۸۳ به صورت کتاب با عنوان زعفران از دیرباز تا امروز در ۸۹۰ صفحه به چاپ رسید و جایزه جشنواره فردوسی دانشگاه مشهد را از آن خود کرد. هم‌اکنون موضوع چاپ کتاب جدید ایشان با عنوان رستنی‌ها و پدیده‌های نباتی در تاریخ طبری در ۳ گفتار و ۷۵۰ صفحه مطرح است.
استاد ابریشمی در این کتاب موفق شده با مطالعه تاریخ طبری که توسط دانشمند معاصر ابوالقاسم پاینده به فارسی ترجمه شده به نقل و گاه نقد و تحلیل وقایع تاریخی در دو برهه زمانی «از آغاز تا اسلام» و «بعد از اسلام تا پایان سال سیصد و دو هجری» بپردازد و در خلال آن رستنی‌ها و پدیده‌های نباتی مندرج در این کتاب را بیرون کشیده با تحقیق و بررسی شرحی درباره هریک از آنها بنویسد. با این کار درواقع هم تاریخ طبری را روایت می‌کند و هم به گیاهان و جغرافیای رستنی‌ها در این دوران‌ها توجه کرده است.
از مزایای دیگر این کتاب تهیه نمایه‌هاست که کار را برای پژوهشگران در رشته‌های مختلف تاریخ، کشاورزی، گیاه‌شناسی و جغرافیا آسان کرده است. با این توضیح این کتاب را می‌توان یک دایره‌المعارف گیاهی تاریخی به حساب آورد.
این کارِ تحقیقی سترگ که نتیجه آن در کتابی با بیش از هفتصد و پنجاه صفحه در دسترس است فقط از عهده یک پژوهشگر عاشق ایران در زمینه تاریخ، گیاه‌شناسی و جغرافیا ساخته است و بس. شایسته است که در همین جا به ایشان خسته نباشید بگویم و آرزوی سلامتی و موفقیت بیشتر برایشان داشته
دکتر درّه میرحیدر
اول خرداد۱۳۹۸
* خانم دکتر درّه میرحیدر (متولد ۱۳۱۳ در کرمانشاه) تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در کرمانشاه به پایان رساند و پس از اخذ لیسانس در رشته جغرافیا با درجه ممتاز از دانشگاه تهران (۱۳۳۲) و کسب بورسیه اعزام به امریکا، به اخذ فوق‌لیسانس در رشته جغرافیا از دانشگاه ایالتی اوهایو (۱۹۶۰) و دکتری جغرافیای سیاسی با درجه عالی از دانشگاه ایندیانا (۱۹۶۲) توفیق یافت. از جمله تألیفات ایشان اصول و مبانی جغرافیای سیاسی (۱۳۴۷)، مبانی جغرافیای سیاسی (۱۳۷۱)، مفاهیم بنیادی در جغرافیای سیاسی (۱۳۸۶)، و ۵۲ مقاله فارسی و ۸ مقاله انگلیسی است. خانم دکتر میرحیدر عضو وابسته فرهنگستان علوم، عضو مؤسس انجمن جغرافیدانان ایران، دریافت‌کننده جایزه کتاب سال (۱۳۷۰) و کتاب برگزیده دانشگاهی (۱۳۸۰)، و عنوان بهترین مترجم زن در دانشگاه الزهرا (۱۳۷۰) است.
