ایسنا/خوزستان چه کسی می‌داند روزانه چند نفر از جوانان و نخبگان ایرانی همه آرزوها و دلتنگی‌های خود را در یک چمدان می‌ریزند و راهی دیار غربت می‌شوند؟ تا به حال کسی با خودش فکر کرده که فرودگاه‌های بین‌المللی روزانه شاهد خداحافظی همیشگی چند نفر هستند؟ شاید بتوان ادعا کرد که هر کدام از ما حداقل یک نفر از آشنایان، دوستان و همکلاسی‌های دوران دانشگاه را می‌شناسیم که رفتن را ترجیح داده‌اند.
مساله و دغدغه اول امروز ما شاید معیشت و اقتصاد تلقی شود، اما اگر نگاهی موشکافانه داشته باشید می‌بینید که اهمیت خروج نخبگان و مهاجرت جوانان اگر از اقتصاد مهم‌تر نباشد، حداقل دست کمی از اهمیت معیشت و اقتصاد کشور ندارد.
با نیروی انسانی نخبه است که کشور رشد می‌کند و اقتصاد رونق می‌گیرد و اگر فکری به حال آن نشود شاید مجبور شویم مانند گذشته‌های نه چندان دور از کشورهای اطراف مهندس و پزشک و روانشناس و فیزیکدان وارد کنیم…
برای بررسی این مساله از نظر اقتصادی با استادتمام اقتصاد دانشگاه شهید چمران به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
دکتر سیدمرتضی افقه، اقتصاددان و استادتمام دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص ارائه راهکار برای نگه‌داشت نیروی انسانی نخبه در کشور اظهار کرد: شاید بیش از ۱۵ سال است که در این باره در نشریات مختلف نوشته‌ام؛ از نظر من به عنوان متخصص توسعه اقتصاد، تنها و تنها عامل پیشرفت کشور نیروی انسانی به ویژه نیروی متخصص است.
ذهنیت تصمیم‌گیران، “نفت‌زده” است
وی با اشاره به اینکه موضوع مهاجرت نخبگان فاجعه است، افزود: متاسفانه اقتصاد ما و ذهنیت مسئولان و تصمیم‌گیران، “نفت‌زده” است. هر عاملی غیر از انسان، محرک اقتصادی باشد چه نفت و چه منابع دیگر، موقت و ناپایدار است؛ همان گونه که در حال حاضر هم می‌بینیم که نفت را تحریم کردند و به این روز افتادیم.
دلیل واقعی مهاجرت چیست؟
استادتمام اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: دلایل مهاجرت نخبگان نیاز به مطالعات دارد. البته از ظواهر می‌توان فهمید که چرا نخبگان مهاجرت می‌کنند اما نیاز به مطالعه دارد. اگر مهاجرت نخبگان برای مسئولان مهم باشد باید سریعا یک مطالعه جامع انجام شود و دلایل مشخص شود.
افقه با اشاره به دلایل کلی مهاجرت عنوان کرد: به طور کلی می‌توان گفت اولین دلیل مسائلی فرهنگی، اجتماعی و تنگ‌نظری‌هایی که نسبت به نیروی نخبه اعمال می‌شود و دومین دلیل نیز مسائل اقتصادی و معیشتی است.
وی افزود: جنبه‌های سیاسی اجتماعی و فرهنگی موثر هستند زیرا اغلب افراد نخبه‌ای که مهاجرت می‌کنند نیروی متخصصی هستند که درآمد بدی در کشور ندارند اما تنگ‌نظری‌هایی که در محیط بر آن‌ها اعمال می‌شود، یکی از دلایل عمده مهاجرت است.
بدون نیروی انسانی، به درآمدهای نفتی آویزان می‌مانیم
استادتمام اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز یادآور شد: اگر حکومت تجدید نظر اساسی نکند و مساله اولش حفظ نیروی انسانی نباشد، دیر یا زود روند فعالیت‌های اقتصادی افول می‌کند. بدون نیروی انسانی، کشور اکیدا نمی‌تواند پیشرفت کند و همیشه به درآمدهای نفتی آویزان می‌ماند و این ابزاری است که باعث می‌شود کشورهای دیگر از طریق آن، ما را تحت فشار قرار دهند.
وی تاکید کرد: مهاجرت آسیب‌های بسیار زیادی دارد. اکنون هم خیلی دیر شده است اما می‌توان نیروی های موجود را حفظ کرد. در حال حاضر نیروی متخصص و نخبگان را یا با تنگ‌نظری و برخورد نامناسب مجبور به مهاجرت کرده‌ایم و یا از آن‌ها استفاده نمی‌کنیم و این موارد، به دلیل سیستم نامناسب به کارگیری و انتصاب مدیران است که نه بر اساس شایستگی بلکه بر اساس روابط سیاسی و حزبی و گروهی منصوب می‌شوند.
افقه گفت: بنابراین نخبگانی که نمی خواهند و یا نمی‌توانند مهاجرت کنند نیز به کار گرفته نمی‌شوند و این مساله باعث اتلاف سرمایه کشور است.
نخبگان‌مان را دو دستی تقدیم می‌کنیم و نظاره‌گر هستیم
استادتمام اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: نیروهای نخبه با هزینه مردم پرورش پیدا می‌کنند و بعد دو دستی به همان کشورهایی که می‌پنداریم دشمن هستند، تقدیم می‌کنیم. اغلب اینها به کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌روند و به تولید ملی آن کشورها کمک می‌کنند و ما نشسته‌ایم و متاسفانه نظاره می‌کنیم.
افقه در پایان تاکید کرد: تمام افرادی که ایرانی هستند نمی‌توانند وطن‌دوستی خود را ترک کنند؛ وطن دوستی جزئی از وجود همه انسان‌ها است بنابراین کافی است که شرایط مناسبی داشته باشند اما در وهله اول باید کاری کرد که آن‌هایی که مانده‌اند را از دست ندهیم.
