انسان بدون فراغت (فرهاد قنبری)

“امروز مردم دیگر سرکوب نمی شوند، سرگرم می شوند”(تئودور آدورنو)

در اندیشه فیسلوفان برجسته یونان باستان زندگی انسان از سه بخش «کار»، «سرگرمی» و «فراغت» تشکیل می شود. افلاطون برای کار یدی(دستی) و سرگرمی ارزش و احترام کم اما برای «فراغتی» که به وسیله شهروندان لایق به خوبی مورد استفاده قرار می گرفت اهمیت بسیار زیادی قائل بود. فراغت مد نظر افلاطون بیشتر ص‍َرف یادگیری و شنیدن موسیقی، نمایشنامه، ورزش و تعلیم دادن اصول زندگی می شد. از نظر افلاطون انسان برای اندیشیدن،‏ تامل و خودسازی و نیل به خوشبختی نیازمند وقت آزاد و اوقات فراغت است.

ارسطو فلسفه زندگی را چگونگی کسب سعادت و خوشبختی می دانست. او معتقد بود اعتدال اجتماع در راستای عدالت طبیعی است و خوشبختی امری همیشگی و فراغت مادام ‏العمر است. به عقیده ارسطو کار به معنای کار یدی و فراهم کردن ضروریات زندگی و اوقات فراغت به معنای آن لحظات زندگی بود که در آن انسان درباره حقایق جاودانی تامل کرده و در موسیقی و تئاتر شرکت می‏کرد. ارسطو تجارت و جنگ را در یکسو و اوقات فراغت و صلح را در سوی دیگر قرار می ‏داد. او وقت گذرانی را به عنوان فراغت به حساب نمی‏ آورد. در نزد ارسطو فعالیت‏های اوقات فراغت به شدت محدود بود. او تنها موسیقی و تفکر را با ارزش و و در زمره فراغت می شمرد.

با این تعریف انسان امروزی را باید «انسان بدون فراغت» نامید. انسان امروز برای هر کار و کنش و عملی وقت کافی دارد الا برای پرداختن به “فراغت” در مفهموم فلسفی آن.

اوقات “فراغت” در جهان امروزی در معنا و مفهومی کاملا متفاوت و متضاد از مفهوم “فراغت” در نزد فیلسوفان بزرگی مانند افلاطون و ارسطو، مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه اوقات فراغت به همان اوقاتی که قرار است با بطالت و سرگرمی پر شود، اطلاق می شود. در جهان امروز زندگی انسان به دو بخش کار و سرگرمی تقسیم شده است (دو بخشی که در اندیشه افلاطون و ارسطو ارزش و اعتبار چندانی ندارد) و اصولا زمان و فرصتی برای “فراغت” به مفهوم فلسفی آن وجود ندارد. انسان جهان امروز از صبح تا ساعات پایانی روز در کارخانه و کارگاه و اداره و فروشگاه و.. مشغول فعالیت یدی و اداری است و شب با جسم و روحی فرسوده و خسته یا در مقابل تلویزیون لم داده و با برنامه های مزخرف و وراجی های شبکه های مختلف تلویزیونی اوقات خود را سپری می کند، یا مشغول بازیهای کامپیوتری است و یا اینکه در شبکه های مختلف اجتماعی مشغول تماشای کلیپ های بی معنی و مشمئزکننده شاخ و پلنگ های اینستاگرامی و.. است‌. اغلب این افراد در روزهای تعطیل هفته هم یا در مهمانی های خانوادگی و دوستانه مشغول بازی “مافیا” و امثالهم هستند و یا با تماشای سری چندم فلان سریال هالیوودی و… اوقات خالی خود را پر می نمایند.‌
اما در این میان آنچه حذف و فراموش می شود اوقات “فراغت” است که در نزد افلاطون ارزشمندترین حوزه حیات انسان محسوب می شود.
اوقاتی که باید صرف تفکر و فهم و شناخت هنر و کسب فضیلت شود..

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *