راهپیمایی صلح «مارش میرا» شهر سربرنیتسای بوسنی و به مناسبت شهادت بیش از ۸ هزار مسلمان بی‌گناه و غیرنظامی در ۱۱ جولای سال ۱۹۹۵ به دست صرب‌ها امسال نیز در یازدهم جولای ۲۰۲۲ (۲۰ تیرماه ۱۴۰۱) در سارایوو برگزار خواهد شد. اخیرا مسوولان کمیته راهپیمایی صلح و کمیته پشتیبانی لجستیک به همراه نمایندگان نیروهای مسلح بوسنی و هرزگوین و نهادهای مربوطه پلیس و دفاع غیرنظامی از محل اردوگاه‌های شرکت‌کنندگان در این راهپیمایی بازدید کردند. در دو سال گذشته با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا تعداد شرکت‌کنندگان در این رویداد محدود شده بود، اما در سال جاری پس از لغو پروتکل‌های بهداشتی بین ۴۵۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر در راهپیمایی امسال حضور خواهند داشت. این مراسم همه ساله به صورت خودجوش از سوی افراد و گروه‌های مختلف و خانواده بازماندگان کشتار سربرنیتسا در بوسنی برگزار می‌شود. راهپیمایی مارش میرا حرکتی نمادین و بزرگ است که برای یادبود کشتار عظیمی که در ماه جولای سال ۱۹۹۵ در سربرنیتسا رخ داد، برگزار می‌شود. یوگسلاوی سابق به عنوان بزرگ‌ترین قدرت شرق اروپا بعد از شوروی سابق، به یک جنگ داخلی کشیده و منجر به کشتار شهروندان مسلمان این کشور شد. بعد از گذشت ۲۷ سال، هنوز گورهای دسته‌جمعی پیدا می‌شود. دردناک‌ترین کشتار در شهر سربرنیتسا اتفاق افتاد. در آنجا نیروهای پاسدار صلح هلندی محافظ مردمان بی‌دفاع این شهر بودند، ولی نیروهای صرب این شهر را محاصره کردند. مردم به مقر نیروهای سازمان ملل، پناه بردند. صرب‌ها بیش از ۸ هزار مرد و پسر نوجوان مسلمان را با اتوبوس از محدوده تحت حفاظت سازمان ملل خارج کرده و همه آنها را در اطراف شهر به قتل رساندند. در آن زمان تعدادی از جوانان که به مقر سازمان ملل نرفته بودند، چون به آنجا اعتماد نداشتند، از یک مسیر کوهستانی بسیار صعب‌العبوری به مسافت ۱۱۹ کیلومتر عبور کردند تا بتوانند فرار کنند. این مسیر به جاده مرگ معروف شد، چراکه بسیاری از آنها در این مسیر بر اثر حوادث مختلف جان خود را از دست دادند. فقط تعداد محدودی از آنها زنده ماندند. برگزاری هر ساله راهپیمایی «مارش میرا» یادبودی برای این افراد است که برای زنده ماندن این مسیر را انتخاب کردند و به نیروهای حافظ صلح اعتماد نکردند. پس از سال‌ها از گذشت جنگ خونین در بوسنی، ملی‌گرایان در صربستان بسیار تلاش می‌کنند، روایت دروغینی را در جنگ بالکان ارایه کرده و جنایات صرب‌ها را انکار کنند! آنها تلاش کرده‌اند در کتاب‌های درسی کودکان صرب، هیچ ارجاعی به رخدادهای سیاه جنگ بالکان نشود و جنایات جنگ بالکان را از حافظه تاریخ حذف کرده و حتی از مجرمان جنگی به عنوان قهرمان یاد کنند و در برخی موارد به آنها پست‌های نظامی هم داده می‌شود. مقامات بوسنی همچنان بر به رسمیت شناختن حقایق این کشتار، ادای احترام به همه قربانیان غیرنظامی، حمایت از بازماندگان، محاکمه قاطعانه عاملان کشتار مردم بوسنی، تضمین برگزاری مراسم بزرگداشت و علامت‌گذاری تمام مکان‌های وقوع جنایات در بوسنی به عنوان مکان‌های یادبود تاکید دارند. این درخواست مردم بوسنی در حالی است که شهرداری «براتوناتس» اخیرا تصمیم به بازسازی یکی از مکان‌های وقوع نسل‌کشی مردم سربرنیتسا گرفته که با اعتراضات گسترده‌ای مواجه شد. امروز آثار جنایات در حال از بین بردن است تا حق یادبود سلب شود. داستان کودکان حاصل از تجاوز جنسی در جنگ همچنان در هاله‌ای از رمز و راز باقی مانده و این کودکان به دلیل «لکه ننگ تجاوز» چیزی از گذشته و والدین خود نمی‌دانند. این کودکان هم‌اکنون در بوسنی با عنوان «کودکان نامرئی» شناخته می‌شوند. بر اساس تحقیقات برخی سازمان‌های غیردولتی، حدود ۲۵ تا ۵۰ هزار زن و دختر بوسنیایی در طول جنگ بوسنی مورد تجاوز سربازان دشمن قرار گرفتند و هیچ‌کس در مورد آمار کودکان متولد شده از این تجاوز جنگی اطلاعات موثقی ندارد. بیشتر کودکان حاصل از تجاوز در پرورشگاه‌های بوسنی رها شده و گذشته از آنها مخفی می‌شود.
