نشست کارکرد شبکه‌های مجازی در حوادث اجتماعی اخیر، از سلسله نشست‌های «راه گفتگو» با حضور محمدعلی ابطحی، پژوهشگر و فعال رسانه‌ای و یاسر جلالی، پژوهشگر رسانه و همراهی محمد خدادی، معاون سابق مطبوعاتی وزارت ارشاد به عنوان دبیر جلسه در محل روزنامه اطلاعات برگزار شد.
به گزارش خبرنگار اطلاعات، در ابتدای این نشست محمد خدادی بیان کرد: هدف از برگزاری این نشست‌ها، فراهم کردن بستر تضارب آراء و ورود به موضوعات و آسیب‌شناسی آنها و ارائه راه‌حل برون‌رفت از آنهاست. به میزانی که ما ابعاد مختلف یک موضوع را بشناسیم، فرصت واکاوی آن را هم برای خود فراهم می‌کنیم. هیچ موفقیت و توسعه‌ای بدون گفتگو میسر نشده و نخواهد شد. در حیطه شبکه‌های مجازی، اولین موضوع این است که فضای مجازی چه نقشی در شکل‌گیری اعتراضات اخیر داشته است؟
در ادامه محمدعلی ابطحی اظهار کرد: گفتگو خوب است ولی گفتگو کردن زمان دارد، و خیلی وقت‌ها هست که زمان گفتگو را از دست داده‌ایم. در فضای کنونی، شنیدن حرف‌ها و گفتگوهای ما هم کار دشواری است. درباره نقش فضای مجازی باید بگویم که ما اگر از اعتراضات فعلی شروع کنیم، در حقیقت از پله چهارم یا پنجم کارمان را آغاز کرده‌ایم. این اعتراضات پیش‌زمینه‌هایی دارند و به صورت ناگهانی رخ نداده‌اند و نباید با همان واژه‌های همیشگی، آنها را به عوامل خارجی نسبت دهیم و بلافاصله خواستار پایان یافتن آن شویم.
وی افزود: اینترنت، نسلی را درست کرد که نسل «پسا اینترنت» یا نسل «زی» نامیده می‌شود و خصوصیاتی دارد که قابل تغییر نیست. این بچه‌ها برای خودشان یک فضای متفاوتی درست کردند. این نسل، اصلا سیاسی نیستند و دنبال به‌دست آوردن پست و مقام دولتی و سیاسی نیستند؛ آنها می‌خواهند زندگی راحتی داشته باشند.
این فعال رسانه‌ای تصریح کرد: متأسفانه، از وقتی بحث «خودی» و «غیرخودی» در کشور مطرح شد، مدام آن طرف «خودی» از تبلیغات پر شد و «غیرخودی‌ها» نادیده گرفته شدند. این تقابل‌ها مدام بیشتر می‌شوند و نسل زی، در تشکلی که پیدا کرده، عملا تبدیل به مجموعه‌ای خارج از فضای حاکمیت می‌شود؛ زیرا حاکمیت اصلا اینها را نمی‌شناسد.
ابطحی خاطرنشان کرد: ما برای رشد خودی‌ها تلاش می‌کردیم و این مجموعه غیرخودی که همواره نادیده گرفته می‌شدند در حالیکه مشترکات زیادی با ما دارند، وقتی بر اثر یک اتفاق، مجالی برای برون‌ریزی تحقیر فشرده شده این همه سال پیدا کردند، آن را به شکل اعتراضات نشان دادند. درست است که در این ماجرا فضای مجازی هم مؤثر بوده‌است ولی عوامل بیرون از این فضای مجازی از جمله تحقیر این نسل، بی‌توجهی به خواست‌های آنها و نشنیدن و نشناختن این نسل، پله‌های اول تا سوم بودند که باعث شدند این اعتراضات شکل بگیرند.
در این نشست جلالی نیز اظهار کرد: از نظر من، فضای مجازی، امتداد فضای واقعی و رشد و تکوین و توسعه آن است. بنابراین مرزی که بین این دو فضا ایجاد شده، درست نیست. وی افزود: من فکر می‌کنم در اتفاقات اخیر، صحنه، به شدت خودی- غیرخودی شده است. دشمن اراده کرده است که حکمرانی‌اش را توسعه دهد یا با حکمرانی دیگری مقابله کند و برای این منظور، این فرضیه را تبلیغ می‌کند که می‌تواند شرایط را به نقطه تمام‌شدن برساند. در همین راستا شرایط را به سمت قطبی‌شدن جدی پیش برده است که بروز جدی آن را در اتفاقات یک ماه و نیم اخیر دیده‌ایم. اگر قبلا دو قطب وجود داشت و تعدادی عنصر فردی یا اجتماعی بین این قطب‌ها زیست می‌کردند، امروز اراده‌ای شکل گرفته است که بگوید فقط بین صفر و یک باید انتخاب کرد. این یکی از اتفاقاتی است که باید نسبت به آن حساس بود و ضد گفتگو و زیست اجتماعی است. اراده‌ای برای تشدید این قطبی شدن شکل گرفت که اولویتش اثرگذاری روی نخبگان است. به این ترتیب، تنوع آراء، نظرات، گرایش‌های سیاسی، فرهنگی و حتی گرایش‌های اقتصادی در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. این تنوع، یک ثروت ملی است که الان در معرض تهدید قرار گرفته‌است. سایبر یا فضای مجازی، در تلاش برای قطبی کردن جامعه نقش ایفا کرده است زیرا الان اولویت، چیزی به نام میدان و تغییرات بزرگ اجتماعی نیست؛ تمرکز روی تصویر است. سایبر می‌تواند به توسعه تصویر میدان یا ایجاد یک تلقی از آن، کمک کند.دوشنبه ۹ آبان ۱۴۰۱ روزنامه اطلاعات
