صنعت گردشگری یکی از بزرگترین و پربازده‌ترین فعالیت های اقتصادی در دنیا است که بالاترین میزان ارزش افزوده را ایجاد می‌کند و بطور مستقیم و غیر مستقیم، سایر فعالیتهای اقتصادی و فرهنگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
گردشگری یکی از منابع عمده درآمدزایی و ایجاد اشتغال در جهان به شمار می‌آید به طوریکه بسیاری از آن به عنوان صنعت اول دنیا یاد می‌کنند و بسیاری از کشورها همچون اسپانیا، فرانسه و ایتالیا بخش اعظمی از درآمد ارزی خود را از طریق گردشگری به دست می‌آورند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۰۶ تعداد ۸۳۵ میلیون جهانگرد جابجا شده‌اند ؛ این در حالی است که سهم ایران از صنعت گردشگری جهانی در سال ۲۰۰۶ کمتر از یک دهم درصد بوده است و علیرغم اینکه ایران، طبق نظر یونسکو یکی از ده کشور دارای جاذبه‌های گردشگری است، ولی آمار موجود گویای ضعف صنعت گردشگری کشور است و نارسایی‌های موجود باعث عدم توفیق در جذب جهانگردان به میزان توانمندی‌های کشور شده است.
گفتنی است: صنعت گردشگری را صنعتی بدون دودکش عنوان می‌کنند. صنعتی که بخش وسیعی از جامعه به ویژه زنان و جوانان را به کار می گمارد و می تواند درآمدهایی نظیر درآمدهای نفت و گاز برای کشور ایجاد کند؛ بنابراین از هر چه بگذریم نباید از منافع مادی و معنوی این صنعت گذشت.
هم اکنون صنعت گردشگری در بیشتر کشورهای جهان از سودآوری بالایی برخوردار است. به طوری که بسیاری از کشورها با درآمدهای حاصل از این صنعت، می توانند کشور خود را اداره کنند.
صنعت گردشگری را باید از چند جنبه مورد توجه قرار داد که اشتغال بالا، درآمدزایی، حفظ و صیانت از محیط زیست و در نهایت ایجاد روحیه تعامل و گفتگو از مهم‌ترین دستاوردهای این صنعت در دنیا است.
در حالی که متوسط درآمد جهانی حاصل از گردشگری به میلیاردها دلار می رسد، این میزان در ایران در سال ۲۰۱۳ میلادی با ۴ میلیون گردشگر تنها برابر با ۵ میلیارد دلار بوده است.
در این میان باید گفت:گردشگری برای کشورهای دارای جاذبه‌های جهانگردی نظیر ایران می تواند به مهم‌ترین منبع کسب درآمد ارزی تبدیل شود. مشروط بر اینکه برنامه‌ریزی صحیح و همه جانبه توأم با آینده‌نگری برای آن تنظیم و اجرا شود. سرمایه گذاری جهانی در صنعت گردشگری حاکی از آن است که گردشگری صنعتی از زمره صنایع توزیع کننده درآمد است و هنگامی که جهانگرد وارد کشور می‌شود، در مقابل خدماتی که به وی ارائه می‌شود، باید هزینه پرداخت کند و این پرداخت ارزی خواهد بود. لذا این صنعت می تواند جایگزین اقتصاد تک محصولی یعنی درآمد نفتی شود.
این صنعت بعد از نفت می‌تواند مهم‌ترین گزینه برای درآمد ارزی در کشور باشد. چون کشور ایران در این موارد یک موقعیت بسیار استثنایی و ممتاز از نظر جذب جهانگرد داشته که آن درآمدهای ارزی هنگفتی را به دنبال خواهد داشت و موضوعات مورد علاقه جهانگردان در ایران به فراوانی یافت می شود که از جمله طبیعت زیبا با خصوصیات اقلیمی و آب و هوایی ویژه، مردمی با فرهنگ و تمدن کهن، آداب و رسوم و سنن باستانی و اسلامی و اماکن بسیار قدیمی با سبک معماری بی نظیر به ویژه در شمال ایران که در کمتر کشوری می توان پیدا کرد.
از طرفی کشور ایران یکی از پنج کشور مهم جهان در عصر حاضر است که آثار و آداب و سنن باستانی در حدی قابل توجه وجود دارد و تنها کشوری است که با داشتن این همه جاذبه های جهانگردی، بخش صنعت جهانگردی را به راحتی می‌‌توان در آن مقبول ساخت.
این در حالی است که متاسفانه در بیش از سه دهه گذشته از این صنعت غفلت کرده ایم و علیرغم توانمندی بالایی که در کشور ایران برای جذب گردشگر وجود دارد، این فرصت را به دیگر کشورها واگذار کرده ایم.
بسیاری از متخصصان اقتصادی بر این باورند در صورتی که درآمدهای بی زحمت نفتی و گازی نبود، چه بسا برای ادامه امور کشور می توانستیم در بخش های دیگر از جمله صنعت گردشگری خود را تقویت کنیم و رشد قابل توجهی داشته باشیم.
صنایع مرتبط با این صنعت از حوزه ساخت و ساز گرفته(ساخت هتل و متل) تا بخش های حمل و نقل، صنایع غذایی، صنایع دستی، رستوران داری، نساجی، پزشکی، صنعت نشر و بسیاری از زمینه های فرهنگی را شامل می شود.
همچنین ساخت آمفی تئاترها و سالن های بزرگ برای اجرای موسیقی زنده ایرانی که گردشگران خارجی هم می توانستند از آن بهره‌مند شوند، از جمله فعالیتهای اشتغالزا محسوب می شود که می‌توانستیم چهره فرهنگی از خود به جهان ارائه دهیم.
با وجودی که ایران جزو ۱۰ کشور برتر جهان به لحاظ ظرفیت بالای ابنیه تاریخی است، اما تاکنون از این پتانسیل کمترین بهره مندی را داشته است و به راحتی از درآمدهای این صنعت که کشورهای دیگر نمی‌گذرند، ما گذشتیم.
با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید پنجره دیگری از جنس امید به روی مردم گشوده و با انجام مذاکرات هسته ای چهره صلح جویانه ایران به جهانیان معرفی شد.
به همین دلیل و با گذشت دو سال از فعالیت دولت به نظر می رسد به تدریج تعداد گردشگران خارجی در حال فزونی است.به طوری که در شهرهای تهران، اصفهان و شیراز حضور گردشگران خارجی ملموس است و در کنار هتل ها رفت و آمد این مهمانان بیشتر احساس می شود.غلامرضا علیزاده استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان آنکه برای توسعه صنعت گردشگری باید این صنعت را در وهله نخست از خود ایرانی ها شروع کرد، می گوید: هر پنج توریست می تواند یک فرصت شغلی در کشور ایجاد کند و در صورتی که تعداد توریست ها به ایران سالانه حدود ۲۰ میلیون نفر افزایش یابد، می توان حداقل چهار میلیون شغل در کشور ایجاد کرد.
وی با اشاره به درآمد یکهزار و ۴۰۰ میلیون دلاری صنعت گردشگری درجهان، می گوید: اگر بتوانیم ۲۰ درصد از این درآمد را بدست آوریم، اتفاقات خوبی در اقتصاد کشور خواهد افتاد به طوری که حتی می توانیم از فروش نفت بی‌نیاز شویم.وی با یادآوری خاطره‌ای از ترکیه، می افزاید: در شهر ازمیر اتاق کوچکی بود که یکبار کمال آتاتورک رهبر ترکیه جدید به آنجا رفته، حمام کرده و حوله اش هنوز در اتاق است. ترک ها از این اتاق به عنوان جاذبه گردشگری استفاده و درآمد از توریست ها جذب می کنند.
تردیدی نیست، جاذبه های گردشگری در ایران چه به لحاظ تاریخی، فرهنگی و اقلیمی بسیار بیشتر است که بی توجه به همه این مصادیق براحتی از آنها عبور می کنیم و حتی تا جایی پیش می رویم که در برخی مواقع آنها را تخریب کرده و تبدیل به خیابان و بزرگراه می کنیم.در یکی از میادین شهر رم، دیواری کوتاه از رم باستان باقیمانده است.
شهرداری شهر رم بدون آنکه به این دیوار که در وسط میدان قرار دارد، صدمه ای بزند، برای حفاظت از آن میله های آهنی قرار داده که مورد آسیب تردد خودروها قرار نگیرد.
علیزاده بیان داشت: ایران به لحاظ ویژگی های اقلیمی بسیار متنوع است، کویر ایران به همراه کاروانسراهایی که در آنجا است، جاذبه زیادی برای جذب گردشگران خارجی دارد.ماهاتیر محمد نخست‌وزیر اسبق مالزی در سفری که به ایران داشت، اعلام کرده بود،اگر مدیریت جاذبه های توریستی استان اصفهان در اختیار مالزی قرار گیرد، سالانه برابر با ارز آوری نفت برای ایران سودآور خواهد بود.
اصفهان تنها بخشی از جاذبه گردشگری ایران است. جاذبه های گردشگری در ایران آنچنان متنوع است که گردشگران در یک سفر موفق به دیدن تمام آنها نمی شوند.
یکی از ویژگی های گردشگری در ایران تنوع قومیت در ایران است که برای بسیاری از گردشگران دیدن این تنوع فرهنگی در یک کشور جذاب است.یکی از گردشگران آلمانی در سرای مشیر شیراز که از تنوع رنگ در پوشش زنان قشقایی به شگفت آمده بود، بیان داشت: دیدن این صحنه ها برای من بسیار شگفت انگیز است، تاکنون این همه تنوع رنگ را در یک جا ندیده بودم، ایران کشور شگفتی ها است.
ریچارد فرای ایرانشناس امریکایی که سال گذشته فوت کرد، وصیت کرده بود که او را در کنار زاینده رود دفن کنند. پیشنهادی که اگر به هر کشوری می شد با روی گشاده از آن استقبال می شد، اما متاسفانه ما که در از دست دادن فرصت ها حرف زیادی برای گفتن داریم با این پیشنهاد مخالفت کردیم.
آرامگاه فرای می توانست یکی دیگر از صدها جاذبه های گردشگری ایران شود که متاسفانه برخی از نمایندگان با آن مخالفت کردند.
تغییرات در جهان به سرعت در حال وقوع است و کشورها از فرصت‌های بسیاری برای بهبود زندگی مردم خود از آنها بهره مند می شوند.غفلت از هر فرصتی جفای آشکاری به مردم است، مردمی که برای حفظ عزت و غرورشان می توانستیم بجای پرداخت نقدی پول، شغل برای آنها ایجاد کنیم.
حکایت صنعت توریسم در ایران اگر مورد توجه قرار نگیرد، حکایت باربری است که بارش یخ بود، اما از تشنگی جان سپرد؛از این روبه صنعت گردشگری باید بها دهیم و از منافع حاصل از آن براحتی نگذریم؛غفلت از این صنعت نه تنها جفای آشکار به منافع ملی، بلکه به مردم است.
