قزوین در نواحی شمالی ایران کنونی قرار دارد و یکی از کهن‌ترین مراکز شهری و تمدنی آسیا به شمار می‌آید. متاسفانه تازشهای پیاپی به ایران‌زمین و آسیب جدی مناطق شهری از هجوم اقوام متعددی که پیوسته رو به این دیار می‌نهادند، کمتر جایی را در طول تاریخ در امان گذاشته است و با این همه تعدد و تنوع آثار باستانی و تاریخی ایران قابل توجه و سرمایه‌گذاری است. قزوین نیز با همه آسیبهایی که در سالهای دراز حیاتش دیده، در این زمینه شاخص است.
عمارت چهلستون قزوین معروف به «کلاه فرنگی»، بنایی است دیدنی در این شهر قدیمی که تنها کوشک باز‌مانده از مجموعه کاخهای سلطنتی روزگار شاه تهماسب، و به همراه سردر عالی قاپو تنها بناهای باقی‌مانده از باغهای دوره صفویه در قزوین است. این ساختمان زیبا در مرکز شهر قزوین و در میدان آزادی (سبزه میدان) قرار دارد.
شاه تهماسب صفوی در سال ۹۵۱ق به دلیل تهدیدات عثمانی تصمیم به انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت و در همین سال اراضی زنگی‌آباد را از میرزا شرف جهان ـ یکی از بزرگان و معتمدان شهر ـ برای احداث بنای شاهی خریداری کرد و به معماران برگزیده کشور دستور داد تا باغی به شکل مربع در آن بسازند و در میان آن عمارتهای عالی، تالار، ایوانها و حوضهای زیبا بنا کنند.
عمارت چهلستون ساختمانی هشت‌گوش و در دوطبقه به مساحت تقریبی ۵۰۰ مترمربع بنا شده است. رواقی با ستونهای آجری و قوسهای نیم‌دایره‌ای بنا را در بر گرفته و بر بالای آن ایوانی با ستونهای چوبی استوار گردیده است. نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون‌گرا و سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرحهای بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه‌پوش است.
تزیینات
نقاشیهای دیواری طبقه اول نمونه‌ای است از هنر نگارگری مکتب قزوین و شهرت جهانی دارد. این دیوارهای مزین به نقاشی و دیوارنگاره‌ها در نوع خود منحصر به فرد بوده و وجود سه‌لایه دیوارنگاره حاکی از گذشت ادوار مختلف تاریخی بر آن است. تعداد نقاشیهای دیواری این بنا مشخص نیست؛ اما برپایه گفته‌های عبدالملک شیرازی، این نقاشیها از آب‌طلا بوده‌اند. مکتب حاکم بر این نقاشیها از تغییر و تحولات سیاسی نیز تأثیر گرفته، به نحوی که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریه در چهلستون دیده می‌شود. همچنین آثار ظهور قاجار در سومین لایه نقاشیهای کاخ به چشم می‌خورد که به مرور زمان از میان رفته است.
برخی معتقدند بنای «هشت بهشت» اصفهان با تقلید از این اثر ساخته شده است. با اینکه عبدی‌بیگ شیرازی ـ شاعر و مورخ دوره شاه تهماسب ـ در اشعار خود عمارتهای شاهی را به دقت توصیف نموده، ولی نامی از هنرمندان نقاش و معمار بنا نمی‌برد. به روایت او نقاشیهای دیواری برون و درونی کاخ اثر میرزاعلی نقاش، مظفرعلی نقاش، علی‌اصغر کاشی، عبدالجبار استرآبادی و رضا عباسی است که از ماهرترین استادان زمان خود بودند. این بنا در دوره قاجاریه به همت محمدباقر سعدالسلطنه فرماندار وقت قزوین بازسازی شد و «چهلستون» نام گرفت.
عمارت چهلستون در بهمن ماه سال ۱۳۳۴به شماره ۳۸۹ در فهرست آثار تاریخی ایران ثبت شد. این کاخ در سال ۱۳۳۷ به عنوان «گنجینه اشیای تاریخی و باستانی» مورد استفاده قرار گرفت و هم اکنون به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده است.
موزه خوشنویسی
قزوین از دیرباز مهد پرورش بزرگان خوشنویسی کشور بوده است. اساتیدی همچون میرعماد حسنی (استاد بزرگ خط نستعلیق)، میرزا محمدحسین عمادالکتّاب قزوینی، میرزا محمد علی خیارجی قزوینی (اولین خوشنویسی که بسم‌الله را به صورت مرغ طغرا ترسیم کرد)، عبدالمجید طالقانی، ملک محمد قزوینی، گوهرشاد حسنی سیفی، میر ابراهیم قزوینی، میر محمد امین حسنی سیفی قزوینی و یحیی قزوینی و در دوره معاصر، بزرگانی از جمله رضا مافی از این دیار برخاسته‌اند.
به این سبب وزارت فرهنگ و شورای اسلامی و شوای عالی فرهنگ، به درستی قزوین را «پایتخت خوشنویسی ایران» نامگذاری کرده‌اند و کاخ چهلستون نیز به موزه دائمی خوشنویسی قزوین اختصاص یافته است و هر ساله رویدادهای بزرگ خوشنویسی مانند برگزاری دوسالانه خوشنویسی ایران (با حضور اساتیدی از سراسر جهان)، برگزاری جشنواره خوشنویسی آیات قرآنی، جشنواره خوشنویسی غدیر و… در این شهر به وقوع می‌پیوندد
