با پایان یافتن مهلت ثبت نام انتخابات مجلس، گمانه‌زنی‌ها درباره نتیجه رقابت بین دو جریان سیاسی اصلی کشور در حال فزونی گرفتن است. تحلیل شما در این خصوص چیست؟ آیا به موفقیت اصلاح‌طلبان خوشبین هستید؟
به نظر می‌رسد که زمینه حضور اصلاح‌طلبان نسبت به دو سه دوره قبل بهتر و آماده‌تر باشد. به این دلیل که آنان توانستند دولت کارآمدی را با حمایت‌هایشان بر سر کار آورند. البته حمایت‌های آیت‌ا… هاشمی‌رفسنجانی نیز انکارناپذیر است. اما در نهایت امر این مردم بودند که با اطمینان به نظر نیروها و اشخاص مرجع خود و با رای به آقای روحانی، پیروزی سال ۹۲ را رقم زدند. تصور من این است که به این علت که مردم عملکرد قابل قبولی از دولت یازدهم دیده‌اند و نمای کلی این است که دولت توانسته است در عرصه سیاست خارجی که ما در سال‌های اخیر دچار مشکل بودیم، توفیقاتی را با تصویب برجام و رفع تحریم‌ها کسب کند، همین امر سبب شده است که به نیروهای حامی دولت اقبال خوبی داشته باشند. نکته دیگر این است که مردم شاهد بودند که در دو دوره دولت گذشته چه صدماتی به کشور وارد شد. در واقع نقدی که اصلاح‌طلبان به دولت‌های احمدی‌نژاد داشتند و می‌گفتند که او باعث شد آسیب‌هایی به کشور وارد شود، درست از آب درآمد. عملکرد نامناسب دولت‌های نهم و دهم باعث شده است که مردم دیگر علاقه‌ای به کسانی که نزدیکی‌هایی با آن جریان دارند، نداشته باشند. البته این به معنای آن نیست که اصولگرایان اصلا رای ندارند. اما قطعا نسبت به مجلس فعلی از نمایندگان کمتری در مجلس آینده برخوردار خواهند بود. پیش بینی من این است که به دلیل توفیقات دولت روحانی و نیز عملکرد نامطلوب احمدی‌نژاد که خاستگاهش اصولگرایی بود و اصولگرایان حامی او به شمار می‌رفتند، درصد توفیق آنها در انتخابات پایین خواهد بود. این نکته را می‌توان از اظهارنظرهای توام با عصبانیت آنان نیز دریافت. شاید یکی از دلایلی که قصد دارند به هر نحوی که شده است به اجماع برسند و از ارائه دو لیست انتخاباتی پرهیز کنند، این است که به هر طریقی که شده دامنه شکست‌شان را محدود کنند.
شما پس از ثبت نام در انتخابات گفتید که احمدی‌نژاد باعث می‌شود که مجلس آینده از دست اصولگرایان خارج شود. این سخن ناظر به چه واقعیات و تحلیلی است؟
به نظر من دوره احمدی‌نژاد در کشور تمام شده است. سخن من ناظر به ثبت نام نیروهای نزدیک به احمدی‌نژاد بود. اینکه اصولگرایان می‌خواهند با احمدی‌نژادی‌ها ائتلاف کنند به نفعشان نخواهد بود. البته ائتلاف اصولگرایان به همین راحتی هم عملی نخواهد شد و آنها دچار مشکلات فراوانی هستند. همین حالا شاهدیم که آقای لاریجانی از شرکت در ائتلاف اصولگرایان سر باز زده و می‌گوید به شکل مستقل در انتخابات شرکت می‌کند. از طرف دیگر ما با جریان رهروان ولایت نیز روبه‌رو هستیم که با احمدی‌نژادی‌ها زاویه دارد. با توجه به این نکات به نظر می‌رسد که در انتخابات پیش‌رو شاهد ایجاد دو قطبی‌ای نیز نخواهیم بود. در واقع ما شاهد تغییر مسیری در بین اصولگرایان هستیم. اصولگرایان میانه و مستقل در حال تبدیل شدن به نیروی جدیدی در بین اصولگرایان هستند و می‌توانند با ایجاد فاصله و تمایزی برای خود آرای قابل توجهی نیز به دست آورند.
به نظر شما عملکرد نامناسب احمدی‌نژاد تا چه اندازه در عدم اقبال مردم به اصولگرایان موثر بوده است؟
احمدی‌نژاد با عملکردش باعث شده که مردم اقبال چندانی به جریان اصولگرا نداشته باشند. اگر دولت احمدی‌نژاد کارآمد بود حالا کار برای اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان سخت بود. اما با توجه به ناکارآمدی آن، این دسته از اصولگرایان شانس چندانی ندارند. در واقع اینها باید بابت عملکرد احمدی‌نژاد به افکار عمومی پاسخگو باشند. ما شاهدیم که بعد از دوسال از اتمام کار دولت دهم کماکان آمارهایی از اقدامات آن در حال منتشر شدن است. قاعدتا اصولگرایان نمی‌توانند در انتخابات پیش رو مدعی باشند. اینها در واقع بدهکار مردم هستند و از این موضع می‌توانند سخن بگویند.
راهبرد حامیان دولت برای انتخابات مجلس چه باید باشد؟
ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان در انتخابات ۹۲ موثر بود و حالا تکرار همان ائتلاف می‌تواند نسخه شفابخشی برای تنگنا‌های بعدی باشد. چنانچه ظرفیت این دو گروه بالا باشد، می‌توانند باز هم به شکل‌های بهتری در کنار هم قرار گیرند و کشور را از ائتلاف خود منتفع کنند. من امیدوارم که این ائتلاف حفظ شود و با توافق و همپوشانی کامل در انتخابات پیش رو شرکت کنند.
درباره هجمه‌های کلامی که این روزها نسبت به آیت‌ا… هاشمی اوج گرفته است، چه ارزیابی‌ای دارید؟
هجمه‌هایی که به آیت‌ا… هاشمی و فرزندان ایشان می‌شود ناشی از این است که از تاثیر آقای هاشمی بر نیروها و اوضاع سیاسی کشور آگاهند. در واقع تفکر اعتدالگرای آیت‌ا… هاشمی از ایشان فراتر رفته و همه‌گستر شده است. مشی سیاسی ایشان جایگاه تثبیت‌شده و امیدبخشی پیدا کرده است. ایشان در بین مراجع و روحانیون و نیروهای مختلف سیاسی و کارآفرینان و حتی در بین هنرمندان جایگاه خاصی دارند و رویکرد میانه‌روانه ایشان با جاذبه‌های خاص آن باعث شده است که برخی احساس خطر کنند. البته این هجمه‌ها نمی‌تواند خدشه‌ای به مسیر آیت‌ا… هاشمی وارد کند، چرا که ایشان مثل همیشه بر آرمان‌های خود استوار هستند و سعی می‌کنند از دامنه نفوذ جریان‌های تندرو بکاهند. از ویژگی‌های جریان اعتدالگرا این است که با کسی سر دشمنی ندارد و حرف خود را مستدل به پیشگاه مردم عرضه می‌کند، اما تندروها می‌خواهند با هجمه‌های غیراخلاقی کار خود را پیش ببرند که موفق نخواهند شد.
به نظر شما مشی سیاسی آیت‌ا… هاشمی چه جایگاهی در بین نیروهای سیاسی دارد؟
یکی از ایده‌هایی که جریان اعتدالگرا در مجلس و خبرگان دارد این است که با حفظ آرامش فضایی را فراهم کند که مردم با آرامش کامل در انتخابات شرکت کنند، چرا که مردم آگاهند که شرایط کنونی و توافق با شش کشور قدرتمند جهان و رفع تحریم‌ها که کشور را در مسیر درستی قرار داده است، ثمره مشی اعتدالگرایانه است. در واقع با در نظر گرفتن منافع ملی و مشی میانه‌رو بود که این اتفاق مبارک حاصل شد. به عقیده من امروز آیت‌ا… هاشمی است که این تفکر را در کشور نمایندگی می‌کند. او از منطقی پیروی می‌کند که منشأ آن دین اسلام است، چرا که اسلام دین میانه‌روی است. حالا همه جهانیان می‌دانند که نتیجه تفکر اعتدالی برآمدن دولتی اعتدالی در ایران است. در وحدت بین اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان و حتی مستقلان که ثمره مبارکی است هم آیت‌ا… هاشمی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. البته شخص آقای هاشمی جایگاه فراجناحی دارند و سخنانشان بیشتر توصیه‌ای و ارشادی است.
به نظر شما اهداف و برنامه‌های اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان در انتخابات مجلس چه باید باشد؟
چند نکته وجود دارد که اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان باید به آن تکیه کنند. یکی اینکه ما در داخل باید شعارهای عدالت، پیشرفت و رفاه را با هم پیش ببریم و هیچ کدام را فدای دیگری نکنیم. نکته دوم باید تاکید بر حل مسائل و معضلات اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی به قانون‌گذاری‌های کارشناسانه باشد. باید به دولت کمک کرد که ارزش پول کشور را بالا ببریم و جایگاه اقتصادی خود را در منطقه ارتقا بخشیم. نکته سوم حاکمیت قانون است. نادیده گرفتن قانون بزرگ‌ترین ضربه به کشور است. باید به اصول شهروندی و حقوق مردم تاکید فراوان شود. در حال حاضر بیشتر از رعایت حقوق شهروندان، رعایت حقوق افراد خاص مطرح است. احیای حقوق شهروندی باید در سرلوحه کار قرار گیرد. باید اصول بر زمین مانده قانون اساسی احیا شود. باید حقوق ملت را از دولت مطالبه کرد.
کمیته‌ای تحت عنوان رایزنی در شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان جهت گفت‌وگو و تعامل با شورای نگهبان ایجاد شده است. شما این رایزنی‌ها را موثر می‌دانید؟
من امیدوارم که با رایزنی‌های انجام شده نهاد نظارتی با گشودگی و قانونی برخورد کند. غیبت نیروهای شایسته به کشور آسیب می‌رساند. نباید افراد از دایره نظام به دلیل اختلافات سلیقه‌ای کنار گذاشته شوند. باید برای بهبود اوضاع کشور از همه ظرفیت‌های ممکن استفاده شود. خیلی از این افراد که ممکن است در معرض سخت‌گیری قرار گیرند، سابقه‌های درخشان انقلابی و مبارزه با رژیم ستمشاهی را در کارنامه خود دارند. به نظرم باید با پیشه کردن رویکردی مداراجویانه عرصه را برای ورود همه نیروهای سیاسی باز گذاشت تا همه بتوانند خود را در معرض آرای مردم قرار دهند. ما به این فرموده امام (ره) که میزان رای مردم است و این فرموده مقام معظم رهبری که رای مردم حق‌الناس است معتقدیم. نباید آنانی را که به قانون اساسی و اسلام و رهبری التزام دارند، از حضور محروم کنیم. غالب کسانی که ثبت نام کرده‌اند این التزام‌ها را دارند که اگر نداشتند اساسا ثبت نام نمی‌کردند. به نظرم شورای محترم نگهبان نیز می‌تواند با رفتار قانونی و مدارا و گشودگی‌ای که از خود نشان می‌دهد، زمینه‌ساز برگزاری یک انتخابات پرشور را فراهم کند. مخصوصا از این جهت که این دوره از انتخابات برای ما حکم یک پیچ تاریخی را دارد، چرا که بسیاری از این نیروها سال‌ها در مصادر امور و در سمت‌های مدیریتی بالای کشور حضور داشته‌اند و حیف است اگر از توانایی‌های این افراد استفاده نشود. معلوم نیست که ما در دوره‌های بعد این نیروها را با این نشاط و انگیزه داشته باشیم. باید مردم را امیدوار کنیم که مبادا بپرسند چرا کسی که سال‌ها سابقه وزارت و معاونت و مسئولیت در کشور داشته است، حالا شایسته خدمت‌گذاری دانسته نشده است؟ باید با استفاده از توان همه شایستگان بر بحران کارآمدی فائق آمد. ما در دو مجلس گذشته شاهد این بودیم که آقای احمدی‌نژاد پیاپی وزرایش را تعویض می‌کرد. یکی از دلایل این تعویض‌ها شاید پی بردن به عدم کارایی آنها توسط احمدی‌نژاد بود.
در ماه‌های اخیر شاهد حملات برخی از تندروها به جلسات سخنرانی اصلاح‌طلبان بوده‌ایم. آیا احتمال می‌دهید این رفتارها باز هم تکرار شود؟ عکس‌العمل اصلاح‌طلبان چه باید باشد؟
در دو ماه باقیمانده به انتخابات، اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان باید از درگیر شدن و واکنش نشان دادن به رفتار تندروها پرهیز کنند. ممکن است که آنها باز هم مثل چند مورد ماه‌های گذشته دست به رفتارهای تخریب‌گرایانه بزنند. اصلاح‌طلبان باید خویشتن‌دار باشند، چرا که جریان تندروی اصولگرا نشان داده است که ظرفیت پذیرفتن شکست را ندارد. آنها دولت را از دست داده‌اند و مردم نیز آنها را با عملکرد احمدی‌نژاد می‌شناسند. به همین جهت نباید به اینکه مردم دوباره به آنها رای دهند، امیدوار باشند. تندروهای اصولگرا در ماه‌های اخیر با به هم زدن مجالس سخنرانی و تخریب شخصیت چهره‌های اصلاح‌طلب و اعتدالگرا ماهیت خود را نشان داده‌اند و مردم به خوبی این رفتارها را رصد می‌کنند. به نظر من باز هم باید منتظر تحرکات این‌چنینی از این جریان باشیم و با بالا بردن تحمل خود و قانونگرایی و خودداری از عکس‌العمل متقابل تن به بازی آنها ندهیم.
برای گرم شدن فضای انتخاباتی چه پیشنهادهایی را دارید؟
فضای مجازی که البته کاملا انتخاباتی است و معمولا انتخابات مجلس همواره پرشور بوده است. البته نقش صدا و سیما و مطبوعات هم برای گرم کردن فضای انتخاباتی بسیار مهم است. در حال حاضر که برای تبلیغات رسمی انتخاباتی منع قانونی وجود دارد و رسانه‌ها نیز محتاطانه عمل می‌کنند. تصور می‌شود که بعد از اعلام تعیین صلاحیت‌ها شور سیاسی ایجاد شود و مردم با حضور در انتخابات مجلس که نهادی است که می‌تواند اشکالات ساختاری را رفع کند، سبب‌ساز انتخاباتی گرم و مجلسی کارآمد شوند.
پیش‌بینی شما از نتیجه انتخابات چیست؟
باید منتظر ماند و دید. آنچه که مهم است اینکه ما باید با تدبیر مسائل اقتصادی و همین طور اهتمام به امر فرهنگ، کشور را در مسیر پیشرفت قرار دهیم. جامعه ما با معضلاتی روبه‌رو است که نیاز به کار جدی مجلس و دولت برای رفع آنها وجود دارد. پیش‌بینی من این است که اصلاح‌طلبان و اعتدالیون اکثریت را خواهند داشت و همین طور اصولگرایان میانه‌رو نیز در مجلس دهم صاحب کرسی‌هایی خواهند بود. همه سلایق سیاسی محترم هستند. ولی آنچه مهم است قدرت اقناع‌کنندگی جریان‌های سیاسی است که بتوانند مردم را به نفع تفکر و برنامه خود به صحنه بیاورند. باید رقابت سیاسی را ارج نهاد، چرا که قصد همه نیروها خدمت به کشور است. در نهایت این رای مردم است که تعیین‌کننده است. اما پیش‌بینی این است که مجلس آینده با اکثریت اصلاح‌طلب و اعتدالی تشکیل خواهد شد.
