بزرگِ باستان‌شناسی ایران سیدمحمود موسوی در خاک آرام گرفت برای خداحافظی همه آمده بودند…
«در طول ۲۴ سال گذشته چهره‌اش هیچ‌گاه تغییر نکرد، لبخندی که آن زمان می‌دیدیم، امروز هم بر عکس‌های درگذشت‌اش همچنان پرابهت می‌درخشد.»
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، صبح امروز یکشنبه – ۲۰ دی ماه – پیکر «سید محمود موسوی» از مقابل موزه‌ی ملی ایران تشییع شد تا در قطعه نام‌آوران ردیف ۳۳ شماره ۱ به خاک سپرده شود. برای این خداحافظی همه آمده بودند، از جوان‌ترین باستان‌شناسان تا قدیمی‌ترین‌ها و دوستان و همکارانش.
مهدی حجت، بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی که از ۲۴ سال قبل او را می‌شناخت در این مراسم، اظهار کرد: دکتر سید محمود موسوی کسی بود که راه‌ها را در حوزه میراث فرهنگی باز کرد تا مشکلات موجود در حد امکان برطرف شوند.
وی حضور «موسوی» در این حوزه و سازمان میراث فرهنگی را تاثیری دانست که بر کارشناسان و نسل‌های بعدی میراث فرهنگی و باستان‌شناسی به جای می‌گذارد و افزود: او قبل از اینکه متخصص باستان‌شناس باشد، مرد فرهنگ بود و نگاه فرهنگی داشت. بنابراین مسلط به میراث فرهنگی و فرهنگ بود.
قائم‌مقام سابق سازمان میراث فرهنگی، محمود موسوی را کسی دانست که در دوران جنگ برای حفاظت از محوطه‌های تاریخی و باستانی که هر شب و روز سارقان برنامه سرقت از آنها را داشتند، تلاش می‌کرد و اضافه کرد: همیشه دکتر موسوی نسبت به اقداماتی که باید در دهه شصت برای میراث فرهنگی انجام می‌دادیم کاملا آگاه بود و در مذاکرات و اقدامات پیشبرانه‌ی میراث فرهنگی، همیشه پیشرو بود.
او «موسوی» را یکی از استوانه‌های سازمان میراث فرهنگی دانست و گفت: زمانی که من در سن ۳۳-۳۴ سالگی مسئولیت سازمان میراث فرهنگی را برعهده گرفتم، ترس‌هایی از این مسئولیت داشتم اما وجود افرادی چون دکتر شیرازی و محمود موسوی باعث می‌شد ترس‌ها از بین بروند.
به گفته وی، محمود موسوی با باستان‌شناسان خارجی ارتباط خوب و علمی داشت و فعالیت‌های زیادی در حوزه‌های تخصصی با آنها داشت.
این معمار با بیان اینکه "موسوی همه مباحث را می‌دید و با دانش و آشنایی فوق‌العاده‌اش نسبت به موارد مختلف صحبت می‌کرد" ادامه داد: او فردی همیشه حاضر در مباحث تاریخی و تخصصی بود. او حتی فرزندان خوبی تربیت کرد، کسانی که علاوه‌بر آشنا شدن با راه و روش زندگی پدر خود، راه و روش علمی و تخصصی او را نیز در پیش گرفتند.
حجت افزود: اگر دکتر نگهبان رفت، امثالی مانند موسوی را به عنوان شاگرد خود تربیت کرد. آنها نیز تلاش کردند شاگردانی جای خود تربیت کنند، حال ما باید نگران باشیم که برای آینده خود چه کسانی را تربیت می‌کنیم.
او با بیان اینکه از همان زمان موسوی تلاش کرد تا نیروهای داخلی خوبی را تربیت کند، اضافه کرد: در تمام طول دهه ۶۰ و ۷۰ تعداد زیادی از کارها در این حوزه برعهده باستان‌شناسان بود. امروز محمود موسوی رفت، اما آنچه از خود باقی گذاشت راه و روش مشخصی بود که در زندگی‌اش از این به بعد باید سرلوحه کار ما باشد.
لایه‌های عمر موسوی پربار بودند
سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه نیز در سخنانی با بیان اینکه باید برای درگذشت محمود موسوی به جامعه باستان‌شناسی ایران تسلیت گفت، افزود: موسوی به لحاظ علمی، اخلاقی و سلوک از همه نظر عمر ارزنده‌ای را طی کرد، مهم نیز این است که از خود چه چیزی به یادگار می‌گذاریم.
او ادامه داد: نخستین باری که توفیق داشتم او را ببینم سر یکی از سایت‌های باستان‌شناسی بود. در آنجا متوجه شدم هر کسی در عمر خود هر کاری کند، نشانه‌هایی از آن را به عنوان یک لایه باقی می‌گذارد و پس از آن باید پاسخگوی لایه متعلق به خود در زندگی‌اش باشد.
به اعتقاد او مرحوم موسوی نیز لایه‌های پرباری در عرصه‌ی کارهای علمی و آنچه که به جامعه باستان‌شناسی برمی‌گردد و در زندگی شخصی‌اش داشته و دارد.
امسال سال سختی بود
حمیده چوبک، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی نیز در سخنانی گفت: موسوی یکی از بزرگان باستان‌شناسی ایران و فرهنگ کشور بود. از او یادگارهای زیادی داریم، مهم‌تر از همه سه یادگار بزرگ وی یعنی فرزندانش هستند که در شرایط بسیار سخت در کنار او بودند.
او گفت: ما امسال سال سختی را گذراندیم، در آغاز سال درگذشت دکتر شهریار عدل و حالا محمود موسوی؛ امیدوارم نام و نشان این باستان‌شناسان همیشه در تاریخ ایران باقی بماند.
میراث فرهنگی تنها شده است
محمد حسن محبعلی، از همکاران و هم دوره‌ای‌های مرحوم موسوی نیز در سخنانی کوتاه گفت: ما داریم تنها می‌شویم، یاران‌مان یکی یکی می‌روند، سازمان میراث فرهنگی در حال تنها شدن است. او در بحث‌های حفاظتی همیشه هم یار من بود و هرچند روز یک‌بار برای من درباره حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی صحبت می‌کرد.
این باستان‌شناس افزود: او قبل و بعد از انقلاب از نظر حفاظت در آثار تاریخی تجربه‌های زیادی به ما آموخت، دلم می‌سوزد که چنین افرادی که در مورد میراث فرهنگی د غدغه داشتند، یکی یکی می‌روند و هیچ کاری نمی توانیم انجام دهیم.
موسوی معلم اخلاق بود
محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی نیز در سخنانی کوتاه اظهار کرد: امروز فقط نیک‌نامی از مرحوم موسوی باقی مانده است، من در سه موقعیت خوزستان، تخت جمشید و اردبیل از او تجربه گرفتم. او معلم اخلاق بود و الگوی افرادی که باید در میراث فرهنگی اخلاق می‌داشتند.
او یک محقق فرهنگ بود
«سید منصور نوروززاده چگینی» نیز محمود موسوی را بی‌اغراق یکی از چهره‌هایی دانست که نگاه باستان‌شناسی را از حوزه فرهنگ به حوزه باستان‌شناسی کشاند و افزود: سید محمود موسوی قبل از اینکه یک متخصص صرف باستان‌شناسی باشد، یک محقق فرهنگ بود و در گذشته‌های طولانی دست در دست ساکنان این سرزمین زندگی می‌گذاشت و برای حفاظت از تاریخ‌شان کمک می‌کرد.
او تاکید کرد: موسوی امروز راضی و آزاد است و دشت پهناور حقیقت در برابر چشمانش قرار دارد.
۴۰ سال در کنار او آموختم
همسر محمود موسوی آخرین سخنران مراسم تشییع این باستان‌شناس پیشکسوت بود. او اظهار کرد: بیش از ۴۰ سال در کنار او آموختم، زندگی کردم و همه لحظات زندگی‌ام را با عشق گذراندم. توجه و سیطره و بزرگی روح او همه نبودن‌هایش در زمان‌های مختلف را برایم جبران می‌کرد.
وی افزود: خدا را شکر می‌کنم که در خدمت چنین مردی زندگی کردم و باز هم با بزرگ کردن فرزندانی چون پدرشان، توان خدمت به فرهنگ این کشور را دارم.
او ادامه داد: محمود موسوی در زمان فوت لبخندی گوشه لب داشت و چشمانش را بست و برای همیشه رفت.
به گزارش ایسنا، سیدمحمود موسوی، باستان‌شناس پیشکسوت و یکی از شاگردان بدون واسطه «پدر باستان شناسی ایران» و دارنده دومین نشان «عزت‌الله نگهبان» (پدر باستان شناسی ایران) چهارشنبه شب ۱۶ دی به علت سرطان ریه درگذشت. در مراسم تشییع این باستان‌شناس، احمدمسجد جامعی، معماران، باستان‌شناسان و موزه‌داران زیادی آمده بودند که حرف‌شان یکی بود؛ «ای باستان‌شناس چنگِ شکسته را تو دگر باره ساز کن»
