شجریان از کتاب جدید رهبر ارکستر ملی رونمایی کرد؛اساتید موسیقی از خاطراتشان با فخرالدینی گفتند

عصر سه‌شنبه ۲۲ دی ماه مجله بخارا شب فرهاد فخرالدینی را برگزار کرد و این مراسم با رونمایی از کتاب جدید فرهاد فخرالدینی با عنوان فرم و آفرینش موسیقی همراه بود که توسط انتشارات معین روانه بازار نشر شده است.

به گزارش ایلنا؛ محمدرضا شجریان به عنوان اولین سخنران در شب فرهاد فخرالدینی گفت: خوشحالم این افتخار را دارم که در محضر دوست دیرینه‌ام خاطرات را مرور می‌کنیم. 48سال است که از سال ۴۲ با فرهاد فخرالدینی آشنا هستم. ایشان در آن زمان در ارکستر گلها بود و بعد رهبر ارکستر شد و دوستی ما نیز ادامه پیدا کرد. اولین بار هم که ارکستر در ایران ایجاد شد ایشان بانی آن بود که این افتخار نصیب من شد که من هم حضور داشته باشم.                             .

وی ادامه داد: خاطرم هست در دستگاه چهارگاه با این شعر اگر دستم رسد روزی که انصاف از تو بستانم قضای عهد ماضی را شبی دستی برافشانم…. اجرا کردیم که در آن زمان هم در استودیو و هم چند شب در تالار وحدت این ارکستر اجرا شد. این دوستی و همکاری ادامه پیدا کرد

شجریان درخصوص خلق و خوی فرهاد فخرالدینی نیز گفت: صرف نظر از فعالیت‌های رادیویی و محیط کار صرف نظر از توانایی و دانش و هنر موسیقی، ایشان انسان خاصی است. کاش در دنیا مثل فخرالدینی چندتای دیگر داشتیم.

استاد آواز ایران ادامه داد:‌ همانگونه که می‌دانید، سازگاری با ما هنرمندان سخت است. اما آقای فخرالدینی در نهایت صفا و بردباری ما را تحمل کرده و در تمام این سال ها با ما بوده است. سال ۷۷ هم که اولین بار ارکستر ملی معرفی شد این افتخار را باز به من دادند که در خدمتشان باشم و سه شب هم در چهلستون اصفهان برنامه اجرا کردیم. من اگر موفقیتی به دست آوردم بخاطر شانسی بوده که داشته‌ام و در کنار استاد بوده‌ام. همه اساتیدی که من افتخار بودن با آنها را داشتم از فرامرز پایور و عبادی و شهناز، هرچه دارم از این بزرگان دارم و امیدوارم سایه شان بر سرمان باشد.

پس از آن علی دهباشی از عبدالوهاب شهیدی ، خواننده پیشکسوت کشورمان دعوت کرد تا با توجه به کسالتی که دارد چند کلمه‎ای سخن بگوید و عبدالوهاب شهیدی گفت: ممنونم برای بزرگداشت یک هنرمند بزرگی چون فرهاد فخرالدینی.خوشحالم که برای موسیقی ارج می گذارید و امیدوارم همیشه این ارج‎گذاری ادامه داشته باشد. پیدا شدن چنین هنرمندانی آسان نیست. اینها هزارساله‎اند. هر هزار سال یک بار چنین هنرمندی در دنیا به وجود می‎آید.

وی در پایان این شعر از بابا طاهر را برای حاضران خواند: مو آن بحرم که در ظرف آمدستم/ چو نقطه بر سر حرف آمدستم/ بهر الفی الف قدی بر آیو/ الف قدم که در الف آمدستم.

سپس نوبت به لوریس چکناواریان رسید و این آهنگساز از فخرالدینی و موسیقی‎اش چنین یاد کرد:

زمینه‎های موسیقی من و آقای فخرالدینی با یکدیگر متفاوت است. من موسیقی کلاسیک کار می‎کنم و ایشان موسیقی ملی ایران. من چندان با سازهای ایرانی و ردیف‎های موسیقی ایران آشنا نیستم اما آثار آقای فخرالدینی را بسیار دوست دارم و ایشان هم آهنگساز برجسته‎ای است و هم رهبر ارکستری متمایز. برایشان سلامتی و طول عمر آرزومندم و کار بیشتر در عرصه موسیقی.

کامبیز روشن روان از دیگر سخنرانان این مراسم بود که درباره تألیفات متعدد فخرالدینی سخن گفت و به ویژه از کتاب هارمونی یاد کرد و یادآور شد که تا کنون چنین کتابی به زبان فارسی در ایران کار نشده بود و آنچه هم در گذشته تألیف شده بود به این میزان کامل نبوده و این تألیفات موسیقی دانان و آّهنگسازان ما را با نگاه و تحلیلی علمی‎تر به موسیقی رو به رو می‎کند.

سپس محمد سریر به تبیین جایگاه موسیقی ملی ایران در خارج از مرزها توسط فرهاد فخرالدینی پرداخت. از زمانی گفت که در سوئیس بود و همان زمان فرهاد فخرالدینی به سوئیس رفته بود و در آنجا قرار شد که ارکستر سمفونیک سوئیس به اجرای قطعاتی از موسیقی ملی ایران بپردازد و ارکستر موسیقی ملی ایران نیز به سرپرستی فخرالدینی قطعاتی از موسیقی کلاسیک را اجرا کند و در آن موقع سرپرست ارکستر سمفونیک آنجا که هیچ شناختی از موسیقی ایران و نوازندگان ایرانی نداشت به شدت نگران نتیجه کار بود و وقتی اولین تمرین را دید نفس راحتی کشید و گفت خیالم راحت شد و این به دلیل حضور فرهاد فخرالدینی بود.

در ادامه علی دهباشی از هوشنگ کامکار دعوت کرد تا مختصراً از آشنایی با فرهاد فخرالدینی و ارزش‌های محتوایی کتاب ایشان بگوید. در این مراسم گفت: من نمی دانستم که امشب به خود استاد فخرالدینی اختصاص دارد و تصور می‌کردم که تنها هدف معرفی و رونمایی کتاب هارمونی و فرم ایشان است ؛ به همین منظور از یک هفته پیش به شکل خیلی دقیق کتاب ایشان را مطالعه و آنالیز کردم و مطالب زیادی برای امشب آماده کرده بودم .

کامکار ادامه داد: زمانی که من به تازگی دبیرستان را به اتمام رسانده بودم به اتفاق پدرم از کلاس‌های موسیقی فرهنگ و هنر سنندج به تهران آمدم. در تهران استاد دهلوی و استاد پورتراب نوازندگی من را پسندیدند و فرمودند که به سنندج برنگردم و در هنرستان بمانم. در هنرستان، در مبحث تئوری و سلفژ شاگرد استاد فخرالدینی بودم ،  مدتی نزد ایشان کار کردم و بعد به سنندج برگشتم و کلاس های موسیقی آنجا را اداره کردم . در مورد ایشان صحبت بسیاراست ، اما من لازم می دانم مختصراً چند نکته راجع به کتاب ایشان بگویم .

وی همچنین افزود: من یک تعریفی از موسیقی ملی ایران دارم که درست و غلط آن را دوستان هنرمند تصحیح می کنند . در موسیقی ملی ایران از نظر من آهنگساز می‌تواند از تمام دانش موسیقی جهان از هارمونی گرفته تا کنترپوان ، ارکستراسیون و مسائل دیگر ، و حتی تکنیک های معاصر استفاده کند ؛ همه اینها به اضافه سازهای موسیقی ایرانی و فولکلور و ترکیب ملودی‌هایی که در موسیقی سنتی و فولکلور موجودند ؛ آهنگساز آزاد است از هر تکنیکی استفاده کند .

هوشنگ کامکار اظهار داشت: البته به نظر من باید در نهایت هویت ملی آهنگساز در کارش مشخص شود ، بطوری که اگر کسی این موسیقی را گوش داد بداند که این موسیقی متعلق به مشرق زمین و حتی متعلق به ایران است که این ابراز هویت از نظر من بر دو نوع است : یکی با ارکستر سمفونیک ، سازهای ایرانی ، گروه های کر و خواننده ها و نوع دوم استفاده محض از سازهای ایرانی ، که در این زمینه استاد دهلوی زحمت های بسیاری کشیده اند . استاد فخرالدینی در نوع اول از موسیقی ملی زحمات بسیار کشیده اند . من به خاطر دارم زمانی که در تهران بودم ایشان در ارکستر صبا رهبری می کردند و من با چه شوق و شوری ویولن می زدم و این کار را از آن زمان ادامه دادم تا امروز که همچنان در همان مسیرم .

او با اشاره به مقدم کتاب فخرالدینی گفت:  من وقتی به دقت کتاب را خواندم متوجه شدم تمام نکاتی که باید در هارمونی غربی باشد ، ایشان در کتابشان آورده اند . بعضاً برخی از آهنگسازانی که نمی توانند موسیقی ایرانی و چند صدایی بنویسند ، بهانه می آورند که فاصله های سل یا کرون در موسیقی ایرانی هست که نمی توان این فاصله ها را نواخت ، در صورتی که ایشان تأکید کردند که این فاصله ها را می‌توان به جای سازهای برنجی و یا سازهایی که از نظر تکنیکی نمی توانند این فاصله را بنوازند با سازهای ملی و ایرانی اجرا کرد . در موسیقی ایرانی اگر بخواهیم به چندصدایی فکر کنیم بیشتر براساس کنترپوان استوار است ، یعنی ترکیب خطوط ملودی و نه  فواصل عمودی . اجرای فواصل عمودی کمی دشوارتر است ولی از نظر کنترپوان مشکلی نیست . و اگر برخی آهنگساز ها معتقدند که نمی توان این سازها را به کار برد به این دلیل است که اینها در فکر دوره های رمانتیک و کلاسیک در اروپا هستند که هیچ گونه ارتباطات نزدیکی آهنگسازها و یا ارکسترهای سمفونیک کشورها با هم نداشتند.

کامکار با بیان اینکه امروزه در جهانی زندگی می کنیم که این ارتباطات به سرعت شکل می گیرند؛ گفت: می‌توان اثری را با هارمونی موسیقی ایرانی نوشت و اگر به عنوان مثال قسمت‌هایی از آن را در لندن نمی‌توانند اجرا کنند از ایران چند نوازنده برای این قسمت ها فرستاده می‌شود و اثر اجرا می‌شود. از این منظر کاری که آقای فخر الدینی انجام دادند بسیار با ارزش است . لازم است توضیح دهم که موزیسین‌های ما همگی می‌گویند ما در موسیقی ایرانی فاصله ربع پرده داریم ، در صورتی که ما فواصل ربع پرده نداریم بلکه فواصلی داریم که ربع پرده به آن می‌چسبد ، که آقای فخرالدینی به روشنی این‌ها را اسم بردند؛ بیش بزرگ، بیش کم بزرگ و نیم بزرگ. و برای من خیلی جالب بود که مثل استاد وزیری این فواصل را اسم گذاری کردند .

وی درپایان  بیان کرد: هارمونی توسط یک اثر و  یک آهنگساز بوجود نمی‌آید ، بلکه باید مجموعه‌ای از آثار آهنگسازهای مختلف نوشته شود و سپس با همفکری محققان و استفاده از تجارب این آهنگسازان ، یک سری قواعد کلی و منسجم مدون می‌شود . من امیدوارم که این کتاب پایه‌ای باشد برای آیندگان که بتوانند هارمونی بسیار جامعی را بوجود بیاورند . کتاب دیگر ایشان که راجع به فرم است، کتاب بسیار کاملی است، و حتی برای موسیقی غربی هم می‌توان از آن بهره برد و در آن به انواع فرم‌های موسیقی غربی و ایرانی پرداخته شده است و  به نظر من مجموعه بسیار جامع و کاملیست.

حسن ناهید از دیگر سخنرانان این نکوداشت بود که یادآور شد سال‎ها افتخار دوستی و همکاری با فرهاد فخرالدینی را در عرصه‎های گوناگون موسیقی را داشته است و برایش طول عمر و سلامتی آرزو کرد.

دکتر محمد موقتیان، از دوستان فرهاد فخرالدینی و برادر وی، فخرالدین فخرالدینی نیز از آشنایی خود و دیدارهایش با وی سخن گفت و با خواندن ابیاتی از مولانا و حافظ به توصیف خصوصیات اخلاقی و منش این استاد موسیقی پرداخت.

علی اکبر قربانی که در گردآوری کتاب‌های جدید استاد فخرالدینی نقش داشته آخرین سخنران بود که از ویژگی‎های کتاب جدید فرهاد فخرالدینی اینگونه سخن گفت: برای من افتخاریست که امشب فرصت پیدا کردم تا در این محفل صحبت کنم ، درواقع این افتخار به این دلیل نصیب من شد که در تهیه و آماده سازی این کتاب‌ها با استاد فخرالدینی همکاری بسیار نزدیکی داشتم. برای همکاری با ایشان کسی لازم بود که کمی به آهنگسازی ، موسیقی و همچنین کار نرم افزاری در حیطه موسیقی تسلط داشته باشد .

در پایان این مراسم؛ کتاب فرم و آفرینش موسیقی تألیف فرهاد فخرالدینی توسط وی و استاد شجریان رونمایی شد .

در فواصل این نکوداشت کیوان ساکت به افتخار فرهاد فخرالدینی با تار تکنوازی داشت و عاقبت گروه موسیقی راز و نیاز به سرپرستی سالار عقیلی و حریر شریعت زاده ( پیانو)، داود منادی ( ویلون سل) ، علیرضا رویایی ( ویلون)، وهاب تربتی ( تنبک) و روزبه زرعی ( سازهای کوبه‎ای) به اجرای موسیقی پرداختند.

و پایان بخش این مراسم اجرای قطعه زرد ملیجک ساخته استاد ابوالحسن صبا توسط آزاده شمس ( ویلون) و کوروش بزرگ پور ( تنبک) بود.