نقش ارامنه در موسیقی ایران/بخش پایانی/بزرگان ارامنه در موسیقی ایران چه کسانی بودند؟

در ایران نقش ارمنیان در شکل‌گیری موسیقی نوین و معاصر ایران چشمگیر بوده است. هنرمندان بسیاری در راه گسترش موسیقی در ایران گام‌های با ارزشی برداشتند اما به تدریج به فراموشی سپرده شدند.

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ جهان از طریق ارتباط دریافت می‌شود و هنر موسیقی مهم‌ترین وسیله ارتباط و پاسخ به واکنش انسان به دنیای خارج و درونی خود محسوب می‌شود. نواهای برجای مانده از مردمانی که به کشاورزی و دامداری اشتغال داشته‌اند، تجلی زیبایی، از سادگی زندگی چوپان‌هایی است که بیشتر زندگی آنان در دشت و کوهستان‌ها می‌گذشت. نوای دودوک آنها که با بوی نفس آنان درمی‌آمیخت؛ بسیار پراحساس بود. همچنین آواهایی که به هنگام کار، جشن و سرور، لالایی‌های ساده که مادران به زبان خویش و از سر دلتنگی برای کودکان خود می‌خواندند، نواها و آوازهای ویژه عروسی‌ها و همچنین موسیقی حماسی پیش از مسیحیت؛ جای ویژه‌ای در موسیقی ارمنیان دارد.

در ادامه اطلاعات هنرمندان ارمنی که در موسیقی ایران تاثیرگذار بودند را می‌خوانید:

(مگردوم کاراپتیان) در اصفهان اولین ارکستر سازهای زهی را تأسیس کرد.

(سوقومون سیمونیان) معروف به سلیمان خان ارکستر نظام دربار قاجار.

(گورگن موسسیان) رئیس گروه کُر صداوسیما و همچنین همسرایان تالار وحدت.

نقش ارمنی‌های ایران در ساخت ساز

(نریمان) اولین سازنده قانون (ساز) در شهر تهران و سازنده انواع آلات موسیقی در حدود سی سال بود.

(آرداشس کاراپتیان) وی ساز موسیقی جدیدی به نام تارپین ساخت (شبیه گیتار بدون دسته) و همچنین در تهران موسیقی شبانه تأسیس کرد.

(هویک ادگاریان) نوازده ویلن در ارکستر سمفونیک تهران دارای کارگاه ساخت پیانو بود. او ۲۶ پیانو ساخت. وی همچنین برای موسیقی ایرانی پیانو ۴/۱ تُن را ساخت که به عنوان اختراع در دفتر اختراعات دولتی ثبت شده است.

لئون گریگوریان که بود؟

«در سال ۱۲۶۵ش. (۱۸۸۶م) در تبریز چشم به جهان گشود. تحصیلات ابتدائی را در زادگاهش (مدرسه هایکازیان – تاماریان) به پایان رسانید. پس از اتمام تحصیلات در سال ۱۲۸۳ش. (۱۹۰۴م) در شهرهای رشت و تبریز اقدام به تدریس موسیقی و تشکیل گروه سرایندگان از دانش‌آموزان و اجرای کنسرت‌های مختلف کرد. وی در سال ۱۲۸۶ش. (۱۹۰۷م) به تفلیس رفت و نزد واسیلوف، ویولنیست مشهور روسی به تکمیل آموزش ساز تخصصی خود پرداخت. در سال ۱۲۸۹ش. (۱۹۱۰م) به بروکسل عزیمت کرد و پس از دو سال فراگیری پیگیر موسیقی به تبریز بازگشت و تدریس موسیقی در مدارس ارامنه را از سر گرفت.

لئون گریگوریان در سال ۱۲۹۶ش. (۱۹۱۷م) در مدرسه مرکزی خلیفه‌گری ارامنه تبریز یک گروه کر چهارصدائی تشکیل داد و همچنین گروه موسیقی مجلسی را تأسیس کرد که مدت ۳۰ سال رهبری آن را به عهده داشت. لئون گریگوریان تنظیم کننده سرودهای بسیاری به زبان‌های فارسی و ارمنی است. ازجمله سرودهای فارسی وی می‌توان از ایران، خیز، دلپسند، جلوه گل، سرود توانائی و سرود کارناوال را نام برد. او در سال ۱۳۱۹ش. (۱۹۴۰م) در تهران اقامت گزید و گروه کر گوسان را تشکیل داد و همچنین به تعلیم ویولن در مدرسه عالی موسیقی پرداخت و در طول زندگی هنری خود، ۹۴ ویولنیست را تعلیم داد. لئون گریگوریان در سال ۱۳۳۶ش. (۱۹۵۷م) در تهران بدرود حیات گفت.»

نیکول گالاندریان در ۷ سپتامبر ۱۸۸۱م در آکن (شهری تاریخی واقع در ارمنستان غربی، در ترکیهٔ امروزی) به دنیا آمد. لیکن پس از تحصیل در زادگاه و انتقال به وارنا(۱۸۹۷) و تفلیس در سال ۱۹۱۱ به دعوت مدرسه هایکازیان در تهران مقیم می‌شود و تا سال مرگش (۱۹۴۴) در همین‌جا می‌ماند. از نمونه کارهای او شامل: اپرای منظومه (پروانه) اثر هوانس تومانیان، اپرای (چوپان) و بسیاری از آثار گالاندریان (کلاً حدود ۱۰۰۰ اثر) در مجموعه‌های مختلف ازجمله در جلدهای ۵ و ۶ آوازنامه (گانزاران) گنجنامه. نور هاسکر (خوشه‌های نو) در نشریات ارمنی ایران و در روزنامه فارسی (راهنمای زندگی) به چاپ رسیدند.»

هامبارسوم گریگوریان از دیگر موسیقیدان معروف ارمنی است که دانش‌آموخته فرانسه است و او در تهران اقدام به تشکیل گروه آواز (کومیتاس) می‌کند. او بیش از یکصد اثر (آوازهای گروهی و سولو، تنظیم آوازهای مردمی و عاشق‌ها، رمانس‌ها) و نیز روی اشعار آوتیک ایساهاکیان و هوانس شیراز شعرای نامدار ارمنستان آهنگ تصنیف کرده است.

تاریخ موسیقی ارمنیان ایران از سده هفدهم سرچشمه می‌گیرد و تا سده بیستم به صورت آوازهای عاشق‌ها تبلور می‌یابد. لیکن موسیقی به معنی امروزی از سده نوزدهم و در مرز سده بیستم پدید آمده است.

روبن گریگوریان «در سال ۱۲۶۵ش. (۱۸۸۶ میلادی) در تبریز چشم به جهان گشود. تحصیلات ابتدائی را در زادگاهش (مدرسه هایکازیان – تاماریان) به پایان رسانید. پس از اتمام تحصیلات در سال ۱۲۸۳ خورشیدی. (۱۹۰۴ میلادی) در شهرهای رشت و تبریز اقدام به تدریس موسیقی و تشکیل گروه سرایندگان از دانش آموزان و اجرای کنسرت‌های مختلف کرد. وی در سال ۱۲۸۶ خورشیدی. (۱۹۰۷ میلادی) به تفلیس رفت و نزد واسیلوف، ویولنیست مشهور روسی به تکمیل آموزش ساز تخصصی خود پرداخت. در سال ۱۲۸۹ خورشیدی. (۱۹۱۰ میلادی) به بروکسل عزیمت کرد و پس از دو سال فراگیری پیگیر موسیقی به تبریز بازگشت و تدریس موسیقی در مدارس ارامنه را از سر گرفت.