( گور دختر ) در در دشت «میانکوهی پشت پَر» شهرستان دشتستان، در دامنه رشته کوه زاگرس، آرامگاهی سنـگـی از دوره هـخـامنـشـیان (۵۵۰ ـ۳۳۰پ.م) قرار دارد که به گور دختر نامبردار است

دشتستان یکی از شهرستان‌های استان بوشهر به مرکزیت برازجان است. دشتستان در شرق استان بوشهر از جنوب به دشتی، از غرب به بوشهر و تنگستان از شمال غرب به گناوه و از شرق و شمال شرق به استان فارس منتهی می‌شود.

در در دشت «میانکوهی پشت پَر» شهرستان دشتستان، در دامنه رشته کوه زاگرس، آرامگاهی سنـگـی از دوره هـخـامنـشـیان
(۵۵۰ ـ۳۳۰پ.م) قرار دارد که به گور دختر نامبردار است و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب کشور به شمار می‌آید. گور دختر در تنگ و در جاده برازجان ـ کازرون باستان‌شناسان دوستداران آثار تاریخی ایران کهن را به خود می‌خواند. در شرق گور دختر بقایای کوشک اردشیر ساسانی نیز دیده می‌شود. از دیگر آثار دوره هخامنشی در برازجان می‌توان به کاخ چرخاب کوروش در یک کیلومتری جنوب غرب برازجان، کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک سیاه در دشتستان اشاره کرد.
معماری و مشخصات
این آرامگاه به سبک آرامگاه کوروش بزرگ (درگذشته ۵۳۰پ.م) اما در اندازه کوچکتر ساخته شده ‌است و دارای سقفی شیروانی شکل و شبیه آرامگاه کوروش است. باستان‌شناسان تأیید کرده‌اند که این اثر متعلق به سال ۶۰۰ پ.م است.
کل بنا از ۲۴ قطعه سنگ در ابعاد مختلف ساخته و با بستهای دم‌چلچله‌ای به یکدیگر متصل شده‌اند. در ساخت این بنا مانند دیگر سازه‌های معماران هخامنشی، هیچ گونه ملاطی به کار نرفته ‌است. بر بالای این مقبره قسمتی فرو رفتگی شبیه به یک قاب وجود دارد که احتمالاً جایگاه قرار گرفتن کتیبه‌ای مربوط به آن بوده‌ است. ارتفاع واقعی بنا چهار و نیم متر است و در درون اتاقک بنا حوضچه کوچکی وجود دارد.
کشف و هویت‌یابی
گور دختر را ابتدا باستان‌شناس بلژیکی، لویی واندنبرگ (۱۹۲۳ ـ ۱۹۹۳م) در سال ۱۳۳۹ش کشف کرد. واندنبرگ خود معتقد بود «گور دختر» قبر چیش پیش (۶۷۵ ـ۶۴۰ پ.م، پدربزرگ پدر کوروش) یا کوروش یکم (پدربزرگ کوروش کبیر) است؛ اما سپس علیرضا شاپور شهبازی، از باستان‌شناسان بزرگ ایران (۱۳۲۱ ـ ۱۳۸۵ش)، آن را آرامگاه کوروش کوچک (درگـذشـتـه۴۰۱پ.م) دانـسـت. گمانه‌ها در مورد این بنا فراوان است. آرامگاه ماندانا (حدود ۵۵۹ ـ ۵۸۴ پ.م، مادر کوروش) و یا آتوسا (۵۵۰ ـ ۴۷۵ پ.م، دختر کوروش و شهبانوی هخامنشی) برخی دیگر از گمانه‌ها درباره این بنا هستند. گور دختر در سال ۱۳۷۶ با شماره ۱۸۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مرمت
این آرامگاه در اوایل دهه ۸۰ به صورتی ویژه بهسازی و احیا شد که به گفته کارشناسان، از جمله کارهای موفق این گروه مرمتگر بوده است. مرمت‌گران ۲۴ قطعه سنگ بنا را پیاده کرده و برخی قطعات آن را که دچار رانش و جابجایی شده بود، اصلاح و یا با قطعات جدید سنگ جایگزین کردند. یادگاری‌نویسی روی بنا و ساخت و ساز خانه‌های روستایی در حریم درجه یک، وضعیت و شکل اسفباری به این محوطه تاریخی داده است. نخستین دست‌اندازی توسط اداره برق منطقه‌ای استان با نصب تیرک چراغ برق در فاصله چهار متری آن صورت گرفته است. در سال ۱۳۹۱ گزارش شد در داخل این بنا مرغ و خروس و گوسفند نگهداری می‌شود!