میراثی در حال فراموشی تلنگری به مسئولان/ چشم خود را روی بزرگان موسیقی نواحی نبندید یک پژوهشگر موسیقی نواحی با معرفی تعدادی از استادان و هنرمندان پیشکسوت این عرصه، نسبت به خطر نابودی کامل بخشی از گنجینه موسیقی نواحی کشورمان بر اثر بی توجهی به آنها هشدار داد.

پیمان بزرگ‌نیا پژوهشگر موسیقی نواحی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت نامطلوب تعدادی از هنرمندان پیشکسوت  موسیقی نواحی ایران توضیح داد: شاید دیگر این موضوع تکراری باشد که بگوییم فلان هنرمند ارزشمند موسیقی اقوام این روزها یا در بستر بیماری یا چشم انتظار حمایت مالی و معنوی مدیران دولتی و سیاستگذاران عرصه فرهنگ و هنر است، اما این موضوع با توجه به بالا رفتن سن و سال این استادان بزرگوار موسیقی طی ماه های اخیر شکل جدی تری به خود گرفته به طوری که باید با تاسف بسیار بگوییم که برخی از این هنرمندان حتی به نان شب خود نیز محتاج هستند.

وی ادامه داد: شاید بسیاری از دوستان و کسانی که موسیقی نواحی ایران را دنبال می کنند از انتشار این صحبت ها ناراحت شوند که چرا کار به جایی رسیده که می آییم و بدون نظر گرفتن مصالح و شان و منزلتی که این استادان بزرگوار دارند از وضعیت ناخوشایند آنها سخن می گوییم، اما من فروتنانه از همه بزرگوارانی که در این عرصه می توانند تصمیماتی اتخاذ کنند، می خواهم به این موضوع فکر کنند که هنرمندان موسیقی نواحی ایران به قولی آخرین نسل راویان موسیقی اقوام ایران هستند که در شرایط خوبی به سر نمی برند اما به دلیل غرور و بزرگی که دارند دوست ندارند این وضعیت آنها رسانه ای شود. ولی آیا ما هم باید برابر سکوت آنها که نشات گرفته از روح بزرگشان است، سکوت کنیم؟ آیا باید دست روی دست بگذاریم و شاهد از بین رفتن این گنجینه های فرهنگی در انزوا باشیم؟

این پژوهشگر گفت: شاید گفتن این نکات برای من و بسیاری از دوستانی که در عرصه موسیقی نواحی ایران فعالیت می کنند چندان آسان نباشد، اما آیا می دانید بسیاری از این هنرمندان که هر کدام ردیف ها و مقام های ارزشمندی را در سینه خود دارند در بسیاری از موارد برای تامین هزینه های خود مجبورند در عروسی ها نوازندگی کنند؟ آیا می دانید این بزرگان در برخی از موارد کوک ساز خود را به ناچار به کوک ساز سینتی سایزر نوازندگان دسته چندم عروسی ها کوک می کنند تا مقداری دستمزد برای هنرشان دریافت کنند؟ متاسفانه باید این خبر ناگوار را اعلام کرد که بسیاری از «کارگان» های موسیقی نواحی ایران به دلیل شرایط به وجود آمده یا به طور کلی نابود و یا به حیطه فراموشی سپرده شده است.

آیا می دانید بسیاری از این هنرمندان که هر کدام ردیف ها و مقام های ارزشمندی را در سینه دارند برای تامین هزینه های خود مجبورند در عروسی ها نوازندگی کنند؟ آیا می دانید این بزرگان در برخی از موارد کوک ساز خود را به ناچار به کوک ساز سینتی سایزر نوازندگان دسته چندم عروسی ها کوک می کنند تا مقداری دستمزد برای هنرشان دریافت کنند؟بزرگ نیا بیان کرد: هم اکنون بیش از ۴۰ هنرمند موسیقی نواحی ایران در قید حیات هستند که در وضعیت خوبی به سر نمی برند و این درست نیست که این بزرگان در بسیاری از شب ها به من و دوستان دیگر تماس بگیرند و از مشکلاتشان حرف بزنند. مگر ما سازمان میراث فرهنگی نداریم؟ مگر واژه ای به نام «میراث ناملموس» نداریم؟ چرا فقط در رسانه ها شعار می دهیم اما در عمل ماجرا چیز دیگری است؟ مگر این هنرمندان عزیز و شریف موسیقی نواحی ایران بخشی از فرهنگ شفاهی ما نیستد؟

وی با اشاره به نبود رغبت در فرزندان این استادان برای ادامه راه پدرشان گفت: وقتی فرزندان این استادان بزرگ می بینند دولت ها کمترین حمایت مادی و معنوی را از پدرشان می‌کند، وقتی می بینند یک استاد درجه یک موسیقی نواحی در ادارات ارشاد استان ها سرگردان یک امضا و گوشه نگاهی هستند این طبیعی است که علاقه ای برای ادامه راه پدرشان نداشته باشند. وقتی می بینند نغمات بزرگان این عرصه خریداری ندارد پس مجبورند به نغمه‌های دم دستی تر توجه کنند. من این را می دانم که نمی توان منکر تکنولوژی و حضور اینترنت در موسیقی شد. من می دانم که امروز سازهای غربی و الکترونیک بدون هیچ قید و شرطی با طیف وسیعی از طرفداران روبه روست اما این را هم می دانم که ما یک سازمان میراث فرهنگی داریم که می تواند با مقداری برنامه ریزی از استادان موسیقی نواحی ایران که بسیاری از آنها به نان شب محتاجند در برنامه های گردشگری خود استفاده کند.

بزرگ نیا در پایان توضیح داد: دوست نداشتم از هنرمندی نام ببرم اما شرایط به سمتی رفته که اگر از مشکلات این بزرگواران سخن نگوییم گویا بیشتر در معرض انزوا و فراموشی فرو می‌برند. شاید حضور ذهن کامل نداشته باشم اما به خوبی می دانم که این روزها هنرمندانی چون احمد علی شرفی نوازنده نی انبان و نی جفتی، خالو قنبر راستگو خواننده و نوازنده نی جفتی استان هرمزگان، زین العابدین حسینی مفرد نوازنده کرنا و سرنا بختیاری، استاد نورآبادی خواننده لری و لکی، خان محمد آدینه پور نوازنده قشمه، سرنا و کمانچه شمال خراسان، خداداد زنگشاهی نوازنده سه رپرتوار موسیقی بلوچ، عیسی قلی پور بخشی شمال خراسان، آلماجوقی بخشی از شمال خراسان، گلدی گرکری بخشی منطقه ترکمن، سهراب محمدی بخشی، نایب علی صحرا روشن از عاشق های شمال خراسان، عاشق حیدری از عاشق های موسیقی ترک های همدان، محمد رجبلی از ترک های شاهسون، مرادقلی ابراهیمی از عاشیق های ایل قشقایی فقط بخشی از هنرمندان موسیقی نواحی ایران را تشکیل می دهند که باید قدر آنها را بدانیم و سراغی از آنها بگیریم.

علیرضا سعیدی