احمد مسجد جامعی در گفتوگو با« اعتماد»جزییات تصویب محل‌تجمعات قانونی را تشریح کرد جای اعتراض شورای شهر تهران‌گامی موثر در اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی برداشت (حمید‌رضا خالدی)
با تصویب طرح «الزام شهرداری به تهیه مکان مناسب برای تشکیل اجتماعات اعتراضی شهروندان» در شورای شهر تهران، برای نخستین‌بار به شکلی عملی گامی مهم برای اجرایی شدن اصل ۲۷ قانون اساسی که تاکید بر آزاد بودن برگزاری تجمع‌های اعتراض‌آمیز غیرمسلحانه دارد، برداشته شد. اصلی که در راستای تشکیل حاکمیت دموکراسی در کشور تدوین شده است ولی با این وجود ۴۰ سال است که درحد شعار و وعده‌های خوش‌آب‌و‌رنگ باقی مانده است. اما اعتراض‌های اخیر در شهرهای مختلف کشور بالاخره باعث شد تا احمد مسجد‌جامعی که یکی از محبوب‌ترین چهره‌های اصلاح‌طلب فعلی محسوب می‌شود، این تابوی ۴۰ساله را بشکند و با شجاعت پیشنهاد طرحی را بدهد که براساس آن شهرداری موظف به اختصاص محلی برای برگزاری تجمع‌های اعتراض‌آمیز شهروندان شده است. این طرح دیروز در صحن شورا مطرح شد و با حمایت قاطع ۱۷نفره اعضای حاضر در صحن، به تصویب رسید تا گامی مهم برای اجرای قانونی معوق مانده برداشته شود. بدین‌ترتیب با تصویب این طرح، شهرداری باید در کمتر از یک ماه مکانی را برای برگزاری این تجمع‌ها به شورا معرفی کند. با این وجود هنوز ابهاماتی در مورد اجرای این طرح وجود دارد که هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند. احمد مسجد‌جامعی به عنوان پیشنهاد‌دهنده این طرح در گفتوگو با «اعتماد»، به سوالات و ابهامات این طرح پاسخ می‌دهد. ضمن آنکه در این مصاحبه بارها بر این نکته تاکید می‌کند که شهرداری در تحقق این طرح فقط یکی از اضلاع اهرم‌های لازم است و برای اجرایی شدن آن باید، سایر نهادها نیز آستین بالا بزنند. طرحی که می‌تواند نقش موثری در تغییر چهره ایران در جوامع بین‌المللی در برقراری روح دموکراسی داشته باشد. گفت‌وگوی زیر، گپی است با طراح و پیشنهاد‌دهنده این طرح یعنی احمد مسجد‌جامعی.
اولین سوالی که به ذهن می‌رسد این است که اصلا چطور شد آقای مسجد‌جامعی به فکر پیشنهاد چنین طرحی افتاد؟
این خلأ همیشه در کشور ما وجود داشته است. اینکه بالاخره مردم کجا باید اعتراض‌های خودشان را بیان کنند؟ درست است که تاکنون بارها در مورد آزادی انتقاد و اعتراض در کشور صحبت شده است ولی تمام اینها در حد شعار و حرف‌های رسانه‌ای بوده است. بالاخره باید این موضوع که قانون اساسی هم بر آن تاکید کرده است، یک جایی عملیاتی می‌شد. چند وقت قبل در جلسه‌ای که اعضای شورا با استاندار و فرماندار تهران داشتند، فرماندار تهران پیشنهاد داد برای حفظ نظم و درعین حال بیان اعتراض‌های شهروندان خوب است محل‌هایی در تهران در نظرگرفته شود. این پیشنهاد مصادف شد با برگزاری تجمع‌های اعتراض‌آمیز اخیر. اینجا بود که به فکر افتادم که خوب است قدمی برای اجرایی شدن این طرح برداشته شود. چون به هرحال ما نمایندگان این مردم هستیم و مردم با رای قاطع خود به ما اعتماد کرده‌اند و انتظار دارند مطالبات‌شان را پیگیری کنیم. در واقع به نظرم این بهترین سازوکار برای اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی و اجرای دموکراسی است و می‌تواند اتفاق خوبی برای کشور و حتی وجهه بین‌المللی آن باشد. بالاخره شهری چون تهران که انواع و اقسام نگاه‌ها و اقوام و دیدگاه‌ها در آن زندگی می‌کنند باید مکانی داشته باشد که مردم بتوانند در آن حرف‌های‌شان را بزنند و انتقاد کنند. آنهم بدون اینکه این اعتراض‌ها بخواهد به آشوب و تخریب و اغتشاش منجر شود.
ولی فکر نمی‌کنید مسوول اصلی این ماجرا نهادهای اطلاعاتی و امنیتی باشند؟
کسی منکر این نیست که این عزیزان اصلی‌ترین وظیفه را در برقراری نظم در شهر دارند. ولی واقعیت این است که این دستگاه‌ها در جای خودشان باید پاسخگو و توضیح‌دهنده باشند و در عین حال ما نیز قرار نیست به مسوولیت آنها ورود کنیم. همان‌طور که در صحن هم گفتم، در هر اعتراضی شکل و شیوه و محتوا مطرح است. ما قرار نیست شیوه و محتوای اعتراض را تعیین کنیم ما فقط برای شکل اعتراض، یک مکان مناسب فراهم می‌کنیم. در واقع ما احساس کردیم که به عنوان مدیریت شهری و نماینده مردم می‌توانیم به برپایی تجمع‌های اعتراض‌آمیز مسالمت‌آمیز کمک کنیم. یعنی کمک کنیم تا صدای مردم بهتر و رساتر و به دور از هر‌‌گونه تشنجی به گوش مسوولان برسد.
یعنی نظر شما این است که از این پس مردم فقط در این محلی که در نظر گرفته می‌شود تجمع برگزار کنند؟
نه. ببینید، این پیشنهاد ما، لزوما به این معنا نیست که مردم در نقاط یا اماکن دیگر نمی‌توانند اعتراض کنند بلکه اگر طبق قانون باشد، می‌توانند هر جایی تجمع‌های اعتراض‌آمیز داشته باشند، ولی ما هم بنا بر وظیفه خود به عنوان مدیریت شهری می‌خواهیم مکانی را ایجاد کنیم تا اگر خواستند از آن برای برگزاری تجمع‌های‌شان استفاده کنند. بنابراین این دو منافاتی با یکدیگر ندارند. نمونه چنین اقداماتی در کشورهای شبه‌‌قاره وجود دارد. هر چند که درآنجا یک فضای عمومی فراهم است. ما در این طرح برای شهرداری زمان تعیین کردیم تا ظرف مدت یک ماه با نهادهای ذی‌ربط موضوع و پیشنهاد را بررسی کند. مهم‌ترین نکته این طرح این است که اعتراض مهم و درست وحتی ضروری است و اغتشاش درست نیست. ما در این طرح می‌گوییم در آن حقی که همه بر درستی آن اذعان دارند وظیفه ما به عنوان مدیریت شهری و شورای شهر تدارک فضا و مکان مناسب است که شهرداری در حد خودش فراهم کند. این تجربه‌ای است که ما پس از ۴۰ سال داریم در پایتخت عملیاتی می‌کنیم.
ولی گویا در صحن شورا تعدادی از اعضا به آن اعتراض داشتند.
اعتراض آنها بیشتر در مورد دو فوریتی بودن این طرح بود. اما در کل تقریبا تمامی اعضا با آن موافق بودند و به آن رای مثبت دادند.
پس چطور از ۲۱ نفر ۱۷ نفر به آن رای دادند؟
هنگام رای‌گیری تعدادی از دوستان درصحن نبودند. فکر نمی‌کنم کسی مخالف این طرح بوده باشد.
موضوع بعدی تامین امنیت این محلی است که قرار است برای تجمع‌ها در نظر گرفته شود. واقعا مردم می‌توانند بدون نگرانی از دستگیری و ضرب و شتم و… در چنین محلی تجمع کنند و شعار دهند و ترسی نداشته باشند؟ واقعا چه تضمینی وجود خواهد داشت؟
همان‌طور که گفتم اولا خود فرماندار و استاندار تهران از جمله پیشنهاد‌دهندگان این طرح بودند و اعلام کرده‌اند که از آن حمایت خواهند کرد و ابزار لازم برای اجرایی شدن آن را فراهم می‌کنند: ثانیا، به هر حال خود دکتر نجفی به عنوان شهردار تهران، الان عضو هیات دولت است و در جلسات آن شرکت می‌کند. همان‌طور که می‌دانید، در جلسات هیات دولت وزرای نهادهای امنیتی و اطلاعاتی و وزیر دادگستری نیز حضور دارند و می‌توانند با تعامل با یکدیگر راهکارهایی برای تامین امنیت این تجمع‌ها در نظر بگیرند.
یعنی شما می‌توانید به مردم اطمینان دهید که در صورت حضور در تجمع‌هایی که در این محل برگزار خواهد شد، مشکلی برای آنها رخ نخواهد داد؟
به هر حال این شیوه‌ای است که سال‌هاست در بسیاری از کشورهای جهان اجرا می‌شود. ماهم باید از یک جایی شروع کنیم. ممکن است در ابتدای راه، با مشکلاتی هم برخورد کنیم ولی مطمئنا، در آینده‌ای نزدیک این طرح می‌تواندبه نقطه قوت نظام تبدیل شود.
و البته گامی است در جهت تحقق حقوق شهروندی.
دقیقا. ما سال‌هاست که دم از لزوم اجرای حقوق شهروندی می‌زنیم. حتی در دوره شورای قبلی یعنی شورای چهارم، قانون حقوق شهروندی نیز در صحن شورا تصویب شد. اما در عمل هیچ‌بندی از آن تحقق پیدا نکرد. یکی از مهم‌ترین حقوق شهروندی هر انسانی حق اظهارنظر است. پس کجا باید صدای مردم شنیده شود؟ باید شیوه‌ای دنبال شود که با توجه به شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه شهروندان حق اظهارنظر در فضایی مناسب، در مورد هر‌کدام از این مقوله‌ها را داشته باشند. این انتظار به‌حقی است که شهروندان از دولت و شهرداری دارند تا بتواند حقوق شهروندی را از شعار به عمل تبدیل کند.
پس با این حساب، طرحی که شما ارایه کرده‌اید، الگو‌برداری از سایر کشورهاست.
این طرح چیز جدیدی نیست. در خیلی از کشورها در حال اجراست و جواب خیلی خوبی هم داده است. چرا ما نباید متناسب با شرایط کشورمان و وضعیت جامعه خود، از تجربیات دیگران استفاده نکنیم. البته همان‌طور که گفتم ما فقط می‌توانیم محل انجام این اعتراض‌ها را در اختیارشهروندان قرار دهیم ولی اینکه این تجمع‌ها با چه سازو‌کاری برگزار شود. چیزی است که باید نهادهای دیگر که متولی آن هستند در موردش اظهارنظر کنند. ولی در مجموع براین باورم که این اتفاق، اتفاق بسیار میمون و خوبی برای کشور خواهد بود و می‌تواند فصل جدیدی از دموکراسی و حقوق شهروندی را در تاریخ کشور و به خصوص پایتخت، رقم بزند. امیدوارم اینچنین شود.
