کمیسیون ملی یونسکو- ایران باهمکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نشست آیین خورشید ویژه نکوداشت پنج دهه هنر آفرینی استاد یدالله کابلی را شنبه ۲۹تیرماه در سالن همایش‌های کتابخانه ملی برگزار کرد.
در این مراسم حجت الله ایوبی دبیر کمیسیون ملی یونسکو، اشرف بروجردی مشاور رئیس جمهوری و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی و استادانی چون امیر احمد فلسفی و میرجلال الدین کزازی سخنرانی کردند.
یدالله کابلی خوانساری از استادان بنام شکسته نویسی و خوشنویسی ایران است. او همچنین عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران و دارنده اولین گواهینامه استادی درجه یک هنری در خط شکسته معاصر و از جمله چهره‌های ماندگار ایران است.
اشرف بروجردی در این مراسم طی سخنانی گفت: استاد کابلی که امروز گردهم آمدیم تا مقام او را تکریم داریم از چهره‌های برجسته خوشنویسی است که توانسته ۵۰ سال آثاری بیافریند که به عنوان تاریخ این سرزمین پیش روی من و شما قرار گیرند. از دکتر ایوبی تشکر می‌کنم که همچون پروانه گرد شمع وجود هنرمندان می‌گردد و زمینه‌هایی را فراهم میکند تا آنها بتوانند هنر خود را به نمایش بگذارند.
وی افزود: ما سعی می‌کنیم آنچه برای عزیزان هنرمند و عزیزان اهل علم و دانش اهمیت دارد را حفظ و حراست کرده و برای آیندگان به ودیعه بگذاریم. ما در سازمان اسناد ۴۰ هزار نسخه خطی داریم که بیانگر تلاش هنرمندان و دانشمندان گذشته است. همه ما هم شخصیت استاد کابلی و هم ارزشمندی هنر را گرامی می‌داریم. آنچه اهمیت دارد نحوه و اصل نگاشتن است. یکی از بخش‌های هنر در قالب نوشتار به ترسیم در می‌آید. در مبانی دینی ما هم بر خوشنویسی تأکید شده است. خوشنویسی این فرصت را ایجاد میکند که افراد هم از محتوای آن نوشته استفاده کنند و هم از زیبایی و چشم نوازی آن بهرهمند شوند. جا دارد کسانی که این هنر را به نسل بعد منتقل می‌کنند هرچه یاد گرفته‌اند را به نسل بعد بیاموزند.
رئیس کتابخانه ملی ادامه داد: این امر می‌تواند فرصتی برای رسیدن به تعالی باشد زیرا آنچه که نوشته می‌شود بیانگر زوایای معنوی و روحی و ویژگی‌های شخصیتی افراد است و این کمک میکند بتوانیم درک بهتری از یکدیگر داشته باشیم و شأن و منزلت افراد را دریابیم و بدانیم هر کسی با چه ویژگی‌هایی خود را بر ما عرضه میکند. امیدوارم بتوانیم این ذخیره ارزجمند را حرمت بداریم و برای آیندگان حفظ کنیم. امیدواریم سایه استاد مستدام، مقامشان متعالی و شأن وجودی ایشان میان نسل امروز و نسل آینده محفوظ بماند.
دکتر ایوبی، دبیر کمیسیون ملی یونسکو در این مراسم گفت: در کمیسیون ملی تلاش می‌کنیم به آسمان پرستاره نگاه کنیم. ستاره‌های علم و هنر و فرهنگ در آسمان ما فراوانند. بنده با اهالی فرهنگ محشورم. هنرمندان خوشنویس حال و هوای دیگری دارند و رابطه استاد و شاگردی که در جامعه خوشنویسی وجود دارد حلقه و جوهر گمشده در روابط استاد و شاگردی امروز است. خوشنویسان کسانی هستند که با «کلمه» که آسمانی است سر و کار دارند؛ خداوند به «کلمه» قسم یاد میکند و خوشنویسان ما هم همه عمر خود را در باغ و بوستان کلام و ادب فارسی قدم زده‌اند.
وی افزود: در جهان غرب امروز فراوانند کسانی که به دلیل عشق به سعدی و حافظ و مولانا، فارسی یاد گرفته‌اند. اتفاق خوب دیگر آن است که کم نیستند کسانی که به دلیل عشق به خط فارسی و خوشنویسی، به یادگیری زبان فارسی روی آورده‌اند. امروز خوشنویسان ما پرچمداران این فرهنگ و تمدن اصیل هستند و در «سرزمین خورشید» حلقه وصل جهان فرهنگی فارسی‌زبانان هستند. روزی که در کابل با استادان خوشنویسی ایران برنامه داشتیم، مردم افغانستان از دور و نزدیک آمده بودند و می‌گفتند ما با آثار هنرمندان خوشنویس زندگی کرده‌ایم. بسیار خوشحالیم که توفیقی فراهم شد در کمیسیون ملی یونسکو این مقام ارجمند را تکریم کنیم.
میرجلال الدین کزازی، استاد زبان و ادبیات فارسی طی سخنانی گفت: من نمی‌دانم درباره این استاد گرامی چه می‌توانم گفت که شما ندانید؛ بی‌هیچ گمان و گزافه استاد کابلی بزرگ‌ترین هنرمند شکسته نویسی ایران و جهان است. چگونه در سرزمینی مانند ایران استادانی از این دست بالیده می‌توانند شد و نامی بلند می‌توانند به دست آورد؟ هنر خوشنویسی در ایران پیشینه‌ای دیرینه دارد. من برآنم که این هنر در ایران زمین پدید آمده است. شأن من، سنگ‌نوشته داریوش است بر سینه ستبر بیستون. اگر شما به این سنگ نوشته نگاهی افکنده باشید با من همداستان خواهید شد که خوش نوشته شده است. نوشتن بر سنگ سخت بختی دیگرسان می‌خواهد؛ آنجا شما با قلم و خامه نرم روبرو نیستید. با قلم آهنین می‌بایستی بر سنگ سخت بنویسید. آن میخ‌ها که بن و بیخ تاریخ ایران را استوار گردانیده‌اند، آنچنان بسامان کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که آفرینشی هنری را پدید آورده‌اند. مانی و مانیکیان، دفترهای خود را خوش می‌نوشتند. آن چه از مانی و پیروان او بر جای مانده، نشانه‌ای درخشان از این هنر باستانی ایرانی است. در ایران پس از اسلام این هنرها شکوهی دیگر می‌یابند و از ایران به دیگر سرزمین‌ها برده می‌شوند.
وی افزود: استاد کابلی که از جان‌آفرینان است چون دست در دامان جانان زده است. من بر آنم که هنرمند و درویش از یک تیره و تبارند، چون از خود وارسته‌اند و از جان و دل می‌آفرینند. اگر این هنرها ازجان برنخیزند جان در نمی‌انگیزند و جان نمی‌آفرینند. استاد کابلی هنرمند است اما نمود هنرش نه تنها در آثارش بلکه در رفتار و کردارش هم پیداست. این خوی خجسته، از هنرش ارزشمندتر است.
احمد فلسفی در این مراسم گفت: درباره استاد کابلی که توفیق داشتم ۴۰سال در محضر ایشان باشم این فرصت اندک کافی نیست تا صحبت کنم ولی برحسب وظیفه در باب مشغله هنری استاد کابلی کمی سخن می‌گویم.
استاد کابلی از نوجوانی خوشنویسی انجام میداد و همان موقع طراحی هم می‌کرد. بسیاری از نشان‌ها و آرم‌های شرکتها و سازمان‌ها در گذشته طراحی ایشان است. وی در نقش‌آفرینی خلاقیت دارد و نستعلیق را نزد استاد حسن میرخانی آموخته است. در آن زمان منابع خوشنویسی در اختیار علاقه‌مندان نبوده است و عشق و علاقه و جستجوگری او را به مسیری کشاند که منابع خط شکسته را پیدا کرد و یاد گرفت و یاد داد. ایشان در عین حال درباره آثار گذشته هم مطالعه داشت. در دهه چهل و پنجاه زحمت زیادی کشید تا منابع شکسته به دست آید و آموزش خط ممکن شود.
وی افزود: علاقه استاد کابلی به آثار قدما باعث شد مجموعه‌دار شود و این کمک کرد تا نگاه به خط فارسی عمیق شود. ایشان در خوشنویسی، حرفی مخصوص به خود دارد و آثاری را آفریده است که مشخصاً امضا و هویت شخصی خودش است و تا پیش از وی وجود نداشته است. وی تابلوهای خوشنویسی را میان جامعه برد و مردم را به این هنر علاقه‌مند کرد.
در این مراسم پیام دکتر صالحی، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی به شرح زیر خوانده شد: اگرچه این جانب به علت فشردگی جدول کاری از حضور در این مراسم محروم ماندم ولی به نحوی در این مراسم باشکوه مشارکت می‌کنم. در ارتباط با هنر خوشنویسی می‌توان گفت پس از گسست میان مردم و دستگاه حکومت، هنر خوشنویسی در دوره تیموری به اوج بالندگی خود رسید و تا عصر حاضر این رشد همچنان ادامه یافته است. امیدوارم به همت بزرگانی مانند استاد کابلی در عصر حاضر نیز شاهد بالندگی این هنر میان جوانان و نوجوانان باشیم. استاد کابلی می‌تواند الگویی برای نوآموزان این عرصه باشد. دوام سلامتی و بهروزی ایشان را از خداوند مسئلت دارم.
در ادامه مراسم، هادی سیف، نگارگر برجسته ایرانی به ایراد سخن پرداخت و گفت: آشنایی من با کابلی به سه دهه پیش برمیگردد. قرار گفت و گپ داشتم با مرد خوشنویس زمانه‌ام. اعتراف می کنم وقتی شروع به صحبت کردیم، دیدم کابلی چیزی را می‌گوید که من می‌اندیشم. این همدلی آغاز مبارکی بود و گپ در فصلنامه هنر چاپ شد. از آن روزگار تا به امروز یدالله کابلی برای من حکم گلستانی را پیدا کرد که عطرش بر دامن من بهاری جاودانه را نوید داد. من در مقاله خودم اعلام کردم یدالله کابلی، درویش عبدالمجید طالقانی زنده زمانه ما است.
وی افزود: شکسته نستعلیق نیاز به وارث داشت و این وارث به دلایلی که من غیر خوشنویس بر آن تأکید دارم جان جانان بخشید به شکسته نستعلیق. استاد کابلی آمد به امانتداری. این امانتداری سنگین‌ترین وظیفه در عرصه تداوم هنر است.
جلالی، سفیر ایران در یونسکو نیز در این مراسم گفت: کار یونسکو امروز بسیار کار شایسته‌ای بود. حافظ نگران بود که مردم قدردان خوشنویسان نباشند. امروز به حافظ این پیام را میدهیم که به خاطر هشدارهای تو بود که ملت از شکرافشانی نی قلم قدردانی می‌کنند.
وی افزود: ما در یونسکو کنوانسیون ۱۹۷۲ را داشتیم میراث طبیعی در آن ثبت می‌شد. بعدا متوجه شدند نمودهای ناملموس میراث طبیعی هم باید ثبت شوند. کنوانسیون دیگری به نام کنوانسیون میراث ناملموس در سال ۲۰۰۳تشکیل شد و امیدواریم مکابت خطاطی ایران در آن به ثبت برسد
