گزارش آفتاب یزد از جنجال‌ها بر سر حذف تصویر دختران از جلد کتاب درسی ریاضی سوم ابتدایی دستور بی رمق آقای وزیر! : حتماً مردم خوشحال می‌شوند «دوستانی که از منظرهای هنری، زیبا شناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند» را معرفی کنید تا بدانیم این افراد چه نابغه‌هایی هستند که دیدند آنچه را که در طول یک سال گذشته بقیه ندیدند؟ لطفاً اسامی، تخصص، سوابق و تصاویر این هنرمندان، زیبایی شناسان و روانشناسان بسیار محترم را منتشر کنید
آفتاب یزد- گروه اجتماعی: طی روز‌های گذشته تصاویری از کتاب ریاضی سوم دبستان منتشر شد که حاکی از حذف تصویر دختران روی جلد این کتاب بود. این موضوع با واکنشهای بسیاری همراه شد تا جائی که وزیر آموزش و پرورش دستور اصلاح داد و وزارتخانه متبوعش اطلاعیه‌ای در این خصوص صادر کرد. اما آنچه که پیداست نشان از این دارد که مسئولین در این خصوص به دنبال توجیه هستند و سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که آیا نباید نظارت‌ها پیش از انتشار کتاب اتفاق می‌افتاد که حالا بعد از چاپ و انتشار کتاب وزیر متولی این امر حکم بر نظارت و اصلاح می‌دهد؟ این مسئله آیا یک توجیه و فرافکنی نیست؟ وزارت آموزش و پرورش، حالا که سال تحصیلی شروع شده و کتاب‌ها توزیع شده است چگونه میخواهد این امر را تصحیح کند؟ آیا میخواهد همه کتاب‌های درس ریاضی سوم ابتدایی را جمع‌آوری کرده و خمیر کند و کتاب دیگری با طرح روی جلد جدیدی توزیع نماید؟
محال بودن این امر نشان می‌دهد که دستور حاجی میرزایی
در این خصوص کاملا سست است.
>سالی که نکوست…
هنوز یک هفته از شروع سال تحصیلی جنجالی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ نگذشته است که یک حاشیه دیگر دوباره برای آموزش و پرورش بوجود آمده؛ «حذف تصویر دختران از کتاب سوم ریاضی سوم دبستان چاپ سال۹۹». وزیر آموزش و پرورش در ۱۰ روز گذشته گرفتار جمع و جور کردن جنجال بازگشایی ناگهانی مدارس بود وحالا باید به فکر یک حاشیه دیگر باشد؛ تصاویر مقایسه‌ای از کتاب ریاضی سوم دبستان چاپ ۹۸ و ۹۹ چند روزی است که دست به دست می‌شود و نشان می‌دهد تصویر دختران از روی جلد کتاب حذف شده است. مراجعه به سایت «پایگاه کتاب‌های درسی» و بررسی تصویر جلد کتاب‌ها نیز نشان می‌دهد که این موضوع صحت دارد. نسیم بهاری تصویرگر جلد این کتاب در صفحه اینستاگرام خود مدعی شده است: «این طرح را چند سال پیش برای کتاب ریاضی سوم دبستان کشیده بودم. طرح اصلی هم کلی ممیزی (سانسور) خورد و اجازه ندادند یکی از دخترها بالای درخت باشد! در طرح اولیه جلد کتاب ریاضی سوم دبستان نیز مقام‌های وزارت آموزش و پرورش حتی جایی گفته بودند که انگار یکی از دخترهای روی جلد در حال رفتن به سمت یکی از پسرهاست که او را بغل کند، پس طرح را اصلاح کنید.» در سال‌های گذشته نیز تغییرات در کتاب‌های درسی جنجال‌هایی را
به وجود آورده بودند، از جمله حذف سرگذشت پادشاهان از کتاب‌های تاریخ و یا چند شعر از شعرای معاصر از کتاب‌های ادبیات و یا تغییر محتوای درس تاریخ در جنگ ایران و روسیه که البته هیچ یک از آن‌ها به اصلاح و بازگشت به قبل منجر نشد. حالا اما جنجال‌ها تا جایی افزایش یافته که وزیر را هم مجبور به واکنش کرده است، البته واکنشی که بیشتر برای رفع و رجوع کردن ماجرا به نظر می‌رسد.
>ماموریت دادم تغییرات کتب درسی، رصد و اصلاح شود
پس از بالا گرفتن واکنش‌ها به حذف تصویر دختران از جلد کتاب ریاضی سوم ابتدایی، وزیر آموزش و پرورش گفت که به رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ماموریت داده است تا تغییرات در شکل و محتوای کتاب‌های درسی را با حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش کند. محسن حاجی میرزایی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «تغییرات در کتاب‌های درسی همه‌ساله بر اساس ارزیابی و از سوی مولفین انجام می‌شود. به رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ماموریت دادم تغییرات در شکل و محتوای کتاب‌های درسی را با حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش نماید. به دغدغه‌های مردم اهمیت می‌دهم. دختران میهن شایسته احترامند.»
>اطلاعیه آموزش و پرورش در پاسخ به انتقادات
پس از آن اما اطلاعیه‌ای از سوی سازمان آموزش و پرورش منتشر شد که جنجال‌ها را بیشتر کرد، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به انتقاد‌ها طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد:
«توضیحات زیر جهت روشنگری و رفع ابهام به اطلاع می‌رسد:
۱- در ارتباط با موضوع برداشتن تصویر قرآن کریم از تصاویر کتاب فارسی اول ابتدایی در نگاره اول و برای جلوگیری از سوء برداشت و تنویر اذهان عمومی به اطلاع می‌رساند در کتاب فارسی اول ابتدایی، تصویر قرآن در طبقه زیر تصویر تلویزیون قرار گرفته بود. با توجه به نظرات تعدادی از معلمان، اولیاء و کارشناسان دینی مبنی بر این که قرار گرفتن قرآن در زیر تلویزیون توهین به این کتاب مقدس محسوب می‌شود در چاپ ۱۳۹۹ سال تحصیلی تصویر قرآن بر داشته شد و مقرر گردید در چاپ بعدی با تصویرگری بهتر محل قرار گرفتن آن در کتابخانه مندرج در نگاره مزبور طراحی شود.به علاوه این نکته مهم که وجود تصاویر، مطالب و نمادهای گوناگون از تصاویر قرآن و جلسات قرائت قرآن و تصویر قرآن در سفره عید نوروز در صفحات مختلف همین کتاب نشان می‌دهد طراحان و نویسندگان آن کاملا معتقد به ارزش‌های دینی و قرآنی هستند و خود را در این مسیر ارزشی متعهد می‌دانند. اگر فاقد چنین باوری بودند و یا احیاناً با سند مطرود ۲۰۳۰ نسبتی داشتند قاعدتاً باید در ساختار کتاب خود را نشان می‌داد.حال آنکه خلاف این در جای جای این کتاب دیده می‌شود. به اطلاع همگان می‌رساند که در وضع کنونی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی از ریاست آن تا رده‌های پایین‌تر همه خود را سرباز انقلاب اسلامی و نظام می‌دانند نه تنها هیچ نسبت و میانه‌‌ای با ۲۰۳۰ ندارند بلکه مخالف قاطع این سند سکولاریستی نیز می‌باشند.
۲- در ارتباط با تصویر روی جلد کتاب ریاضی سال سوم ابتدایی و ویرایشی که در این تصویر انجام شده است، از آنجا که تصویر قبلی بسیار شلوغ بود و تعداد مفاهیم ریاضی مطرح شده درآن تصویر بسیار زیاد بود، پیشنهاد دوستانی که از منظرهای هنری، زیبا شناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند بر این بوده است که تصویر خلوت‌تر گردد. از آنجا که تصویر دو دانش‌آموز دختر که برخی شکل‌های هندسی در دستان آنهاست حذف شده است؛ برداشت‌هایی از قبیل حذف دستوری تصاویر دختران نتیجه‌گیری شده است. با بررسی صفحات دیگر کتاب و نیز جلد سایر کتاب‌های ریاضی مشاهده می‌شود که تصاویر متعددی از دختران دانش‌آموز در کتاب‌های ریاضی استفاده شده است و لذا موضوع حذف دستوری تصاویر دختران نمی‌تواند مد نظر باشد.لازم به ذکراست که بر اساس اندیشه اسلامی و مواضع حضرت امام راحل (ره) و رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی ایران هر دو جنس مرد و زن مورد احترام و تکریم طراحان و برنامه ریزان درسی است و هیچ گونه نگاه افراطی و یا تفریطی دراین خصوص مورد پذیرش نمی‌باشد.» با این حال ابهامات در خصوص حذفیات صورت گرفته همچنان پا برجاست و چه بسا اطلاعیه صادر شده سوالات و ابهامات در این خصوص را افزایش هم داده است. مهمترین موضوع این است که چرا کار کارشناسی و دقیقی در این خصوص صورت نمی‌گیرد و هر سال دانش‌آموزان زیادی باید قربانی آزمون و خطاهای مسئولین باشند؟
>واکنش ابتکار به تغییر جلد کتاب ریاضی سوم دبستان
معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور هم نسبت به حذف تصویر دختران از جلد کتاب ریاضی سوم ابتدایی واکنش نشان داده است. معصومه ابتکار در حساب توئیتری خود با به تصویر کشیدن جلد کتاب ریاضی و علوم پایه سوم دبستان در کنار هم نوشت: «اگرچه جلد کتاب ریاضی و علوم سال تحصیلی جدید را باید در کنار هم دید، وزیر محترم آموزش و پرورش بررسی و اصلاح کتاب‌های درسی از زوایای مختلف
از جمله عدالت جنسیتی را در دستور کار دارند. در هر صورت حساسیت مردم بجاست. دختران را نمی‌توان نادیده گرفت.» هر چند که انتظار می‌رفت واکنش مسئولین در خصوص تغییرات صورت گرفته بیشتر و عمیق‌تر باشد اما اقدامات صورت گرفته در امر آموزش توسط نهاد متولی آن در سال تحصیلی جدید تا به امروز نشان از بی‌تدبیری متولیان این امر دارد. بی‌تدبیری که وزیر آموزش و پرورش با دستور‌های سست سعی در مرتفع ساختن آن دارد.
فقط دخترها اضافی بودند؟!
جعفر محمدی: ماجرای حذف تصاویر دختر بچه‌ها از نقاشی روی جلد کتاب سوم ابتدایی، چند روزی است که موبایل به موبایل می‌چرخد و سوژه‌ای شده است برای نقد آموزش و پرورش و اسباب خنده در فضای مجازی. عده‌ای آن را نشان از تفکر جنسیتی و ضد زن دانسته‌اند و گروهی خلاقیت‌های طنازانه داشته‌اند و طرح‌های جدیدی برای روی جلد این کتاب پیشنهاد کرده اند،
از جمله افزودن تصویری از مریم میرزاخانی، نابغه ریاضی ایرانی به جلد یا جوان‌سازی پسر بچه‌های موجود در نقاشی کنونی در حالی که طفل‌های تازه به دنیا آمده شان را‌تر و خشک می‌کنند و…. اما در این نوشتار به موضوع تغییر جلد و این حاشیه‌ها نمی‌پردازم؛ وقتی آموزش و پرورش در این باره اطلاعیه می‌دهد، با توجه به محتوای شگفت انگیزش، دیگر نمی‌شود از کنار پدیده زشت توجیه و حتی احتمال نادیده انگاشتن شعور مردم، توسط مسئولان با بی‌اعتنایی عبور کرد. ( در واقع موضوع بحث حاضر، نه تغییر جلد، که توجیه گری ناشایستی است که در این اطلاعیه وجود دارد.) بر این باورم که یکی از مهمترین مصائب کشور ما همین است که مسئولان، مردم را دستکم می‌گیرند و تصور می‌کنند هر تصمیم غلطی بگیرند، اولاً غلط نیست و ثانیاً حتی اگر مردم هم نادانی کردند و ارزش تصمیمات مسئولان را نفهمیدند، می‌شود با توجیهات صد من یک غاز، به مردم قبولاند که حق با مسئولان است.
این بخش از توضیحات سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره ماجرای حذف تصویر دختر بچه‌ها از روی جلد کتاب سوم ابتدایی را بخوانید: « در ارتباط با تصویر روی جلد کتاب ریاضی سال سوم ابتدایی و ویرایشی که در این تصویر انجام شده است، از آنجا که تصویر قبلی بسیار شلوغ بود و تعداد مفاهیم ریاضی مطرح شده درآن تصویر بسیار زیاد بود، پیشنهاد دوستانی که از منظرهای هنری، زیبا شناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند بر این بوده است که تصویر خلوت‌تر گردد.» در این باره چند سوال از مسئولان آموزش و پرورش می‌کنم:
۱ – این دوستانی که به قول شما «از منظرهای هنری، زیبا شناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند»، سال قبل کجا بودند که شما جلدی غیرهنری، غیر زیبا و متضاد با آموزه‌های روانشناسی (طبق توضیحات خودتان) را روی کتاب درسی قرار دادید و به بچه‌های مردم تحمیل کردید؟!
۲ – لطفاً برای این که بیش از پیش به ما بقبولانید که حرف شما مسئولان ارجح و علمی است و منتقدان در نادانی به سر می‌برند، توضیحات هنری، زیبایی شناسانه و روان شناسانه‌ای که دوستان مذکور داشته‌اند را منتشر کنید؛ لابد به حدی علمی و مستدل بوده است که بزرگان نظام آموزشی با آن همه دانش و فضیلت قانع شده اند. باور کنید برای ما هم بسیار آموزنده است که بدانیم وجود تصویر آن دو دختر بچه روی جلد، چگونه نقاشی را غیر هنری، نا زیبا و مخالف علم روانشناسی کرده بود؟!
۳ – مگر آن دوستان هنرمند و روانشناس شما نگفته بودند که بهتر است نقاشی خلوت شود؟ حتی اگر فرض عجیب شلوغ بودن تصویر درست باشد، فقط با حذف تصویر دو دختر بچه می‌شد نقاشی را خلوت کرد؟ نمی‌شد بخش‌های دیگر تصویر را حذف کرد تا روی جلد خلوت شود؟ فقط همین دختر بچه‌ها اضافی بودند؟!
۴ – حتماً مردم خوشحال می‌شوند «دوستانی که از منظرهای هنری، زیبا شناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند» را معرفی کنید تا بدانیم این افراد چه نابغه‌هایی هستند که دیدند آنچه را که در طول یک سال گذشته بقیه ندیدند؟ لطفاً اسامی، تخصص، سوابق و تصاویر این هنرمندان، زیبایی شناسان و روانشناسان بسیار محترم را منتشر کنید.
بعد از تحریر: کمتر به مردم دنیا سوژه بدهید که به ما بخندند!/عصر ایران
