پیکر استاد محمدرضا شجریان، استاد نامدار موسیقی اصیل و سنتی ایران، صبح روز گذشته در آرامگاه فردوسی در توس به خاک سپرده شد.
به گزارش ایسنا، خانواده زنده‌یاد استاد محمدرضا شجریان که پس از مراسم تشییع در بهشت‌زهرا تهران جمعه شب وارد مشهد شدند، صبح روز گذشته پیش از آغاز مراسم خاکسپاری، به جمع دوستداران استاد آواز ایران در محوطه آرامگاه فردوسی پیوستند.
جمعیت دوستداران شجریان نیز با دستنوشته‌هایی از «بدرود ای آخرین صدای صداها، صدایت هیچ‌وقت از دهان نمی‌افتد و شجریان زنده است»، در همین محل منتظر آغاز مراسم رسمی خاکسپاری بودند.
با توجه به شرایط حاد ناشی از شیوع ویروس همه‌گیر کرونا و لزوم رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی، آیین خاکسپاری استاد شجریان در محل دفن وی با تعداد محدودی حدود ۱۵۰نفر شامل اعضای خانواده وی و برخی از مسؤولان استانی، پیشکسوتان عرصه موسیقی، هنرمندان و علاقه‌مندان به استاد برگزار شد. همچنین این مراسم بطور همزمان از تلویزیون‌های بزرگ نصب شده در بیرون محوطه داخلی و جلوخان آرامگاه فردوسی در حال پخش بود تا جمعیت قابل توجهی که برای شرکت در مراسم به این شهر آمده بودند و اغلب بیرون محوطه آرامگاه فردوسی حضور داشتند، به طور مستقیم شاهد باشند.
همچنین مردم به نشانه علاقه خود به استاد شجریان، برخی از نواها و اشعار خوانده شده توسط آن استاد فقید از جمله «مرغ سحر ناله سرکن» و «ای ایران مرز پر گهر» را زمزمه کردند.
در ادامه، با این که محل تدفین استاد در کنار محل دفن اخوان ثالث آماده سازی و تصویر آن منتشر شده بود، اما به درخواست خانواده ایشان به دلیل جانمایی نامناسب این محل تغییر کرد و پیکر محمدرضا شجریان در کنار موزه آرامگاه فردوسی تدفین شد .
خانواده آن مرحوم و فرزندانش در آرامگاه فردوسی حضور داشتند و در حین مراسم خاکسپاری، همایون شجریان تصنیف «مرغ سحر» را بر مزار پدر خواند.
همایون شجریان در مراسم تشییع و تدفین پدر خطاب به حضار اظهار کرد: هزار دستان موسیقی ایران را به خاک سپردیم و به این مصرع شعر اشاره می‌کنم «به نام خداوند جان و خرد»؛ زیرا همان‌طور که خرد، خرد خدایی است، جان هم، خدایی است.
وی ادامه داد: ما آرامش و اعتبار خود را از شما مردم می‌گیریم، باعث همه صبر و شکیبایی ما شما هستید و از همه تشکر می‌کنم که با همه سختی‌های موجود در مراسم تشییع و تدفین استاد شجریان شرکت کردید.
اگر این امکان وجود داشت، میلیون‌ها نفر از شما عزیزان می‌توانستید در این مراسم شرکت کنید؛ با این همه من به دستان شما بوسه می‌زنم.
حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی در حاشیه مراسم تشییع و تدفین استاد محمدرضا شجریان در آرامگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه شجریان فراتر از آواز و هنر ایران بود و بر تارک تاریخ خواهد ایستاد، تصریح کرد: فکر نمی‌کردم به این زودی‌ها بزرگمرد تاریخ هنر و موسیقی ایران در این مکان آرام گیرد.
وی افزود: درباره شجریان چه می‌توان گفت وقتی همه او را به خوبی می‌شناسند. ایشان فراتر از آواز و هنر ایران بود و بر تارک تاریخ ایران خواهد ایستاد. کمتر هنرمند و شخصیتی را در تاریخ می‌توان در کنار استاد شجریان نهاد که این‌گونه یک ملت را با خود همراه کند.مدیرعامل خانه موسیقی گفت: وظیفه داریم فقدان استاد شجریان را به یکدیگر تسلیت بگوییم. استاد برکات فراوانی داشت. با رفتن شجریان یک ملت همدل شدند. شجریان از ایران هم فراتر بود و به تمامی فارسی‌زبانان تعلق داشت.
وی همچنین پیشنهاد کرد روز اول مهر که روز تولد استاد شجریان است، به نام ایشان نامگذاری شود.
علی‌اکبر شکارچی از استادان موسیقی استان لرستان نیز در ادامه مراسم خاکسپاری مرحوم شجریان در وصف استاد آواز ایران قطعاتی را سرود.
پس از خاکسپاری مرحوم شجریان در محل آرامگاه فردوسی در منطقه توس داریوش پیرنیاکان، استاد و نوازنده تار نیز سخنانی ایراد کرد.
داریوش پیرنیاکان، نوازنده تار، سه تار و ردیف‌دان در مراسم تشییع و تدفین مرحوم استاد محمدرضا شجریان، گفت: در آرامگاه مرد بزرگی حضور داریم که هزار سال پیش گفت، «بناهای آباد گردد خرابر ز باران و از گردش آفتاب، پی افکندم از نظم کاخی بلند ر نیابد ز باد و ز باران گزند، نمیرم از این پس که من زنده‌امر که تخم سخن را پراکنده‌ام».وی افزود: دیروز در فضای مجازی یکی از علاقه‌مندان به شجریان بزرگ گفته بود، «استاد، تخم هنر را پراکنده بود»؛ من از اینجا از سخن خود فردوسی که تأکید زیادی بر خرد و خردورزی دارد وام می‌گیرم و می‌گویم ابعاد موسیقایی شجریان به مانند آفتاب است. این آفتاب می‌تابد و همه جا را روشن میکند. موسیقی استاد شجریان نیز همین‌گونه است و جای گفتگو ندارد. من سالیان سال با این بزرگ بوده‌ام و در چندین سال، ماه‌های زیادی را با او زندگی کرده‌ام و تمامی ابعاد وجودی این مرد بزرگ را از نزدیک می‌شناسم و شاهد آنها بوده‌ام.این نوازنده تار اظهار کرد: دیروز همایون شجریان عزیز در تهران گفت هرکس که به این دنیا می‌آید یک پیامی دارد و باید مردم زمانه آن پیام را دریافت کنند. خرد در نزد ایرانیان با خردی که ناسیونالیست‌ها در دنیا مطرح کردند متفاوت است.
پیرنیاکان ادامه داد: زمانی که به زندگی شجریان از ابتدا تا انتها نگاهی می‌اندازیم، می‌بینیم که تمامی کارهایش بر اساس خرد و خردورزی بوده است و این پیام استاد شجریان بود که همیشه می‌گفت «موسیقی که من ارائه می‌کنم دارای اندیشه است». وی گفت: خرد یکی از موضوعات بارزی است که در کار شجریان از ابتدای شروع به کارش تا به امروز که سر بر بالین خاک نهاده، وجود داشته است. استاد همیشه ترازوی خرد را با خود همراه داشت و هیچگاه در موضع‌گیری‌ها و ارائه موسیقی دچار انحراف نشد .
همچنین شجریان همه چیزش با خرد بود، با خرد حرکت کرد و پیامی که به موسیقیدان‌هایی که پس از او حضور دارند، رساند این بود که خردتان را توانا کنید و بر اساس خرد خود حرکت کنید؛ آنجاست که نخواهید لرزید.
این ردیف‌دان پیشنهاد کرد: جامعه هنری و مردم باید مصرانه به دنبال این باشند که روز اول مهر به نام «روز شجریان» نامگذاری شود. دومین پیشنهاد این است که باید در شورای عالی خانه موسیقی این موضوع را به تصویب برسانیم که پس از این حتما در مراسم بزرگداشت هنرمندان، تندیس شجریان به عنوان هدیه ارائه شود.
پیرنیاکان همچنین گلایه کرد: در کشورهای بزرگ، وقتی خواننده‌ای به این عظمت از دنیا می‌رود عزای عمومی اعلام می‌کنند. چرا برای فوت شجریان عزای عمومی اعلام نکردند؟ باید برای شجریان عزای عمومی اعلام می‌شد، چرا که شجریان متعلق به تمامی مردم ایران و دنیاست؛ البته امیدوارم در سالگرد شجریان این اتفاق رخ دهد و آن روز عزای عمومی اعلام شود.
در مراسم تدفین استاد شجریان، بستگان و خانواده ایشان از جمله همایون و مژگان، فرزندان نامدار استاد در عرصه موسیقی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مسؤولان استانی، پیشکسوتان عرصه موسیقی، هنرمندان و علاقه‌مندان به استاد حضور داشتند.
استاد محمدرضا شجریان برجسته‌ترین هنرمند عرصه آواز و موسیقی سنتی ایران که از وی با عنوان «خسرو آواز ایران» یاد می‌شود، پس از تحمل دوره طولانی بیماری پنج‌شنبه شب در ۸۰سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت.
مسجدجامعی: هنراستاد شجریان آمیخته با زندگی مردم بود
احمد مسجدجامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران و وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی درگذشت استاد محمدرضا شجریان را تسلیت گفت و نوشت: « تأکید شجریان بر انتخاب اشعار فاخر از شاعران کهن و نوپرداز و روایت او در قالب موسیقایی به بسط و ماندگاری زبان و ادب فارسی، در روزگار معاصر بسی مدد رسانید.»
به گزارش جماران متن پیام بدین شرح است:
ایران، سرزمین هنر و هنرمندان بوده و هست. در دوره ما، بسیاری از اصحاب شعر و هنر و اندیشه، درخشیده‌اند.همه آنها در جایگاه رفیع خود، منزلتی درخور دارند و عزیزند و محترم.
استاد محمدرضا شجریان، یکی از جمع ایشان است که محضر بسیاری از پیشکسوتان روزگار خود را، به ویژه در حوزه شعر و آواز و موسیقی و خط و خوشنویسی، دریافت و با استعداد سرشار و پشتکار تحسین برانگیزش، از همه آنها به خوبی بهره برد و با تلفیقی از قدیم و جدید، سنت‌های نوینی را پایه گذاشت و ماندگار کرد.
مردمداری و میهن دوستی و توجه به گوهر انسانیت، در آثار ماندگار شجریان، مثال زدنی است، چراکه هنر او آمیخته با زندگی مردم و راز و رمز ایرانیت بود.
شاگردان مستقیم و غیرمستقیم او، عرصه هنر و به ویژه آواز و موسیقی را دگرگون کردند. تأکید شجریان بر انتخاب اشعار فاخر از شاعران کهن و نوپرداز و روایت او در قالب موسیقایی به بسط و ماندگاری زبان و ادب فارسی، در روزگار معاصر بسی مدد رسانید.
درگذشت او، بی‌شک ضایعه‌ای جبران ناپذیر است. این غم و اندوه را به خانواده محترم شجریان، خیل دوستدارانش و جامعه فرهنگ و ادب کشور تسلیت می‌گویم .
احمد مسجدجامعیر۱۷مهر ۱۳۹۹
واکنش رسانه‌های بین‌المللی به خبر درگذشت خسرو آواز ایران
به گزارش ایرنا، به دنبال انتشار خبر ناگوار درگذشت محمدرضا شجریان خسرو آواز ایران، بعد از تحمل مدت‌ها درد و رنج بیماری، رسانه‌های بین المللی به طور گسترده در مورد این خبر واکنش نشان دادند.
وال استریت ژورنال: محمدرضا شجریان نمونه موسیقی ایران در ۸۰سالگی درگذشت .
شبکه الجزیره: احترام عمیق: ایرانیان، عزادار خواننده محمدرضا شجریان هستند.
به نوشته الجزیره، محمدرضا شجریان استاد بزرگ موسیقی سنتی ایران و مشهورترین خواننده کشور پس از یک دوره طولانی بیماری درگذشت و ایران را عزادار کرد.
رویترز: محمدرضا شجریان که موسیقی کلاسیک ایران را احیا کرد در ۸۰سالگی جان سپرد.
روزنامه ماینیچی ژاپن: استاد موسیقی ایران شجریان درگذشت. به نوشته ماینیچی، شجریان به موسیقی سنتی ایران با سبک آواز خود زندگی بخشید.
شبکه بلومبرگ: مشهورترین خواننده ایران درگذشت و هزاران نفر را به خیابان‌ها کشاند. به نوشته بلومبرگ، با احترام‌ترین نوازنده کلاسیک ایران، محمدرضا شجریان در ۸۰سالگی درگذشت.
خبرگزاری فرانسه: محمدرضا شجریان ،خواننده و آهنگساز افسانه‌ای ایرانی روز پنج‌شنبه در ۸۰سالگی پس از مدت‌ها مبارزه با بیماری درگذشت و باعث غم و اندوه در کشور شد.
بی بی سی: محمدرضا شجریان که توسط طرفداران به استاد لقب گرفته بود، در ۸۰سالگی درگذشت. به نوشته بی بی سی، شجریان نوازنده و آهنگساز کلاسیک ایرانی بود و بیش از ۵۰سال کار حرفه‌ای
داشت.
اسپوتنیک روسیه: استاد محمدرضا شجریان، برجسته‌ترین هنرمند عرصه آواز و موسیقی سنتی ایران است و از وی با عنوان «خسرو آواز ایران» یاد می‌شود.
همچنین در پی فقدان استاد محمدرضا شجریان بسیاری از چهره‌های فرهنگی و سیاسی داخلی و خارجی پیام‌های تسلیتی صادر کردند.
دبیرکل یونسکو
خانم ادری آزولای، مدیرکل یونسکو درپی درگذشت استاد محمدرضا شجریان، در پیامی به این هنرمند ایرانی ادای احترام کرد .
متن پیام ایشان به این شرح است:«محمدرضا شجریان، اسطوره و میراث جاودان موسیقی سنتی ایرانی بود. به پاس خلاقیت بی‌نظیر و تعهد سستی‌ناپذیرش به آزادی هنر، نشان‌های افتخار پیکاسو و موتزارت یونسکو به او اهدا شده بود. »
وزیر فرهنگ افغانستان
محمد طاهر زهیر، وزیر فرهنگ افغانستان در پی درگذشت استاد شجریان پیام تسلیتی ارسال کرد. در پیام تسلیت وزیر فرهنگ افغانستان آمده است: درگذشت استاد آواز ایران و هنرمند بی‌بدیل زمان ما، استاد محمدرضا شجریان، در شامگاه پنج شنبه ۱۷ میزان، مایه تأثر و تألم عمیق ملت افغانستان و جامعه فرهنگی ما شد. این جانب همدردی عمیق خود را به آقای همایون شجریان، خانواده آقای شجریان، جامعه فرهنگی و هنرمندان و ملت ایران ابراز می‌کنم.
استاد شجریان، خواننده و هنرمند استثنایی بود که با توجه ویژه به موسیقی و نواهای کهن محلی، نقش مهمی در احیا و ماندگاری میراث مشترک تمدنی ما ایفا کرد. میراث ایشان برای مردم افغانستان که سابقه تمدنی و داد و ستد فرهنگی طولانی دارند، بسیار محترم و ارجمند است. برای مرحوم شجریان، غفران و رضوان خداوند و برای خانواده ایشان و مردم ایران صبر و بردباری آرزو می‌کنم.
دیگر شخصیت‌های فرهنگی افغانستان که پیام‌های تسلیت صادر کردند عبارتند از: احمد سرمست، رئیس انستیتو ملی موسیقی؛ فرهاد دریا، خواننده و آهنگساز؛ صحرا کریمی، رئیس موسسه افغان فیلم؛ مسعود حسینی، عکاس جایزه پولیتزر؛ حسیبا عفت، عضو شورای ولایتی پروان؛ وحید پیمان، سردبیر روزنامه هشت صبح و مجیب مهرداد، شاعر. همچنین در شهر کابل مراسمی به مناسبت درگذشت استاد شجریان از سوی علاقمندان به این موسیقیدان برجسته برگزار شد .
بنیاد فرهنگی رودکی
بنیاد فرهنگی هنری رودکی با انتشار پیامی درگذشت استاد محمدرضا شجریان را تسلیت گفت. در متن این پیام آمده است: «در حافظه سرشار از موسیقی تالار وحدت، صدای جاودان استاد محمدرضا شجریان، طنینی همیشگی دارد. او ستاره ممتاز آسمان موسیقی سنتی ایران بود و نام و یادش بر تارک هنر این مرز و بوم تا همیشه خواهد درخشید. بنیاد فرهنگی هنری رودکی ضایعه درگذشت استاد شجریان را به جامعه هنری، شاگردان، علاقه‌مندان و خانواده گرامی ایشان، به‌ویژه آقای همایون شجریان، تسلیت می‌گوید. از درگاه خداوند متعال برای استاد رحمت و غفران الهی و برای خانواده گرانقدرشان، صبر و تندرستی مسألت داریم.»
سفارت آلمان در ایران
سفارت آلمان در پیامی به ضایعه فقدان استاد محمدرضا شجریان، بزرگ آواز هنر ایران واکنش نشان داده و آورده است: محمدرضا شجریان، خسرو تا به ابد زنده آواز ایران، نغمه خود خواند و در یک غروب پاییزی در آسمان آرام گرفت. سفارت آلمان در ایران در غم از دست دادن استاد بی همتای موسیقی ایران با خانواده و جامعه بزرگ طرفداران او در ایران و خارج همدرد است.
رئیس دانشگاه تهران
دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران در پیامی به مناسبت درگذشت خسرو آواز ایران نوشت: متأسفانه هنرمند بزرگ، خلاق و آزاده استاد محمدرضا شجریان به دیار باقی شتافت. او نه فقط استادی بی‌بدیل در موسیقی سنتی ایران بود، بلکه به نماد و سمبل فرهنگ و ادبیات شنیداری ایران بزرگ و فارسی زبانان جهان بدل شده است. نام و آثار او که ریشه در فرهنگ اصیل و ادبیات غنی ایرانی دارد، همواره در کنار نام بزرگانی همچون فردوسی و سعدی و حافظ در ذهن و زبان ملت ایران باقی خواهد ماند. دانشگاه تهران فقدان این سرمایه هنری و معنوی ایران زمین را به خانواده محترم ایشان، جامعه هنری و همه دانشگاهیان به‌ویژه ملت فرهنگ‌دوست ایران تسلیت می‌گوید و از درگاه خداوند متعال برای روح پاک و بلند آن فرزانه علو درجات مسألت میکند.
رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن
دکتر سید سلمان صفوی، رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن، نیز در پیامی در گذشت استاد شجریان را تسلیت گفت. در این پیام آمده است: پرواز سیمرغ قله نشین هنر ایران زمین استاد محمدرضا شجریان را در اربعین حسینی، به ملت بزرگ ایران و خانواده عزیز ایشان تسلیت می گوییم.قلب ربنایی استاد شجریان از تپش باز ایستاد، لیک زنده تر از او کیست؟! سرو سترگی که خویشتن را خاک‌پای ملتش خواند و تا ابد سبز و جاوید است. او چون دماوند، با شکوه و با صلابت ریشه در این خاک وَ جان و روح ملتش دارد.راز ماندگاری استاد؛ مهر تایید حضرت جانان بر جان عاشق اوست که «باید که جمله جان شوی تا لایق جانان شوی»
