جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا شمشیر را برای جمهوری اسلامی ایران از رو بسته است. بیش از یک ماه از حضور بایدن در کاخ سفید می‌گذرد و در این بازه زمانی تنها تفاوت دولت او با دولت پیشین امریکا برای ایران در نطق‌های پشت تریبون بوده است. در حالی که دونالد ترامپ یک سال پس از حضور در کاخ سفید وعده انتخاباتی‌اش مبنی بر پاره کردن توافق هسته‌ای با ایران را عملی کرده و سیاست فشار حداکثری را در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اطلاعاتی علیه تهران اعمال کرد، جو بایدن از همان روزهای حضور در رقابت انتخاباتی با ترامپ او را به انتخاب مسیر اشتباه در مقابل برجام متهم و تاکید کرد که در صورت پیروزی در انتخابات به توافق هسته‌ای با ایران بازخواهد گشت. با این همه امروز نه تنها از بازگشت امریکای بایدن به برجام خبری نیست بلکه نخستین دستور نظامی او از زمان حضور در قدرت، منافع ایران در سوریه را نشانه گرفته و به رغم حسن نیتی که تهران هفته گذشته در تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان داد، تیم امریکا در وین تلاش‌ها برای طرح فعالیت‌های هسته‌ای ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را آغاز کرده است. این دو حرکت تهاجمی اخیر در دو حوزه نظامی و سیاسی- فنی در حالی صورت می‌گیرد که تیم بایدن به شمول وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی او در تمام سخنرانی‌های اخیر بر لزوم توسل به دیپلماسی در مواجهه با پرونده ایران تاکید می‌کنند اما تنها اقدام‌های نمادین آنها در یک ماه گذشته بازپس گرفتن درخواست فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران از شورای امنیت همچنین کاستن از محدودیت بر رفت و آمدهای دیپلماتیک هیات ایران در نیویورک بوده است.
ایران، هدف نخستین دستور نظامی بایدن
بامداد جمعه بود که خبر رسید وزارت دفاع جو بایدن نخستین دستور حمله نظامی در سایه این دولت را صادر کرده است. براساس اعلامیه وزارت دفاع امریکا، ارتش این کشور به دستور «جو بایدن» مواضع متعلق به گروه‌های مقاومت را در شرق سوریه بمباران کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، پیش از تایید این خبر توسط پنتاگون ابتدا خبرگزاری رویترز به نقل از دو مقام مطلع مدعی شد امریکا به مواضعی که گفته می‌شود متعلق به نیروهای هم‌پیمان با ایران در سوریه بوده‌اند، حمله کرده است. این مقام‌ها که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود،گفته‌اند مجوز این حمله را «جو بایدن» رییس‌جمهور امریکا صادر کرده است. یک مقام امریکایی گفت این حمله در واکنش به حملات اخیر به مواضع امریکا در عراق صورت گرفته است. شبکه خبری ای‌بی‌سی ادعا کرده که امریکا به تلافی حمله راکتی انجام شده در اربیل که به زخمی شدن چند امریکایی منجر شد، این حمله در شرق سوریه را ترتیب داده است.
پس از تایید خبر حمله توسط پنتاگون، رسانه‌های نزدیک به گروه‌های مقاومت از جمله صابرین نیوز هم این حمله را تایید و اعلام کردند که جنگنده‌های امریکایی بین «ابوکمال» و «القائم» در مرز سوریه و عراق را هدف قرار داد. به گزارش صابرین‌نیوز، امریکا یک ساختمان خالی و نقطه دیگری که متعلق به گروه‌های مقاومت بوده، هدف قرار داد که به شهادت یک نفر و جراحت‌های جزیی چند نفر دیگر منجر شد.
در بیانیه وزارت دفاع امریکا نیز هدف قرار دادن عامدانه نیروهای مورد حمایت ایران در سوریه تایید شد. در این بیانیه آمده است:«نیروهای ارتش امریکا به دستور رییس‌جمهور بایدن چند حمله هوایی به زیرساخت‌های مورد استفاده گروه‌های مورد حمایت ایران در شرق سوریه انجام دادند. رییس‌جمهور بایدن برای محافظت از پرسنل امریکا و ائتلاف اقدام خواهد کرد. همزمان، اقدام ما واکنشی سنجیده بود که هدف از آن کاستن از تنش‌ها در وضعیت کلی موجود در شرق سوریه و عراق بود. حملات مذکور به تخریب چندین ساختمان در یک گذرگاه مرزی منجر شده که مورد استفاده کتائب حزب‌الله و کتائب سیدالشهدا بوده‌اند.
روسیه: ۵ دقیقه قبل از حمله در جریان
قرار گرفتیم
هدف قرار دادن مواضع نیروهای مورد حمایت ایران در سوریه بلافاصله پرسش‌های بسیاری را درباره چرایی این تصمیم‌گیری مطرح کرد. در حالی که منابع خبری متعدد می‌گویند امریکا به تلافی هدف قرار گرفتن منافعش در عراق دست به این حمله زد، این سوال را مطرح می‌کند که چرا این به اصطلاح مقابله به مثل در عراق صورت نگرفت؟ علاوه بر این از همان نخستین ساعات این حمله، نگاه‌ها به سمت ابتدا مسکو سپس آنکارا معطوف بود، دو بازیگر اصلی منازعه سوریه در چند سال اخیر که همراه با ایران روند آستانه را برای پایان دادن به جنگ در سوریه پیش برده‌اند.
از بامداد جمعه به وقت تهران در حالی که مقام‌های ایرانی درباره این حمله سکوت اختیار کرده و از تایید یا تکذیب خبری نبود، مقام‌های متفاوت روس در این‌باره اظهارنظر کردند.
«دیمیتری پسکوف» سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه طی نشست خبری در کرملین گفت:«ما در حال بررسی دقیق وضعیت میدانی هستیم و با مسوولان سوری نیز ارتباط مداوم داریم.»
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز با محکومیت شدید این حمله هوایی، خواستار احترام بدون قید و شرط به حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه شد و از برگزاری جلسه ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه با اعضای شورای امنیت ملی این کشور خبر داد.
«کنستانتین کاساچف» رییس کمیته امور بین‌الملل شورای فدراسیون روسیه تنها مقام سیاسی بود که در جریان واکنش به این حمله امریکا به ایران و برجام نیز اشاره کرد.کاساچف در این‌باره گفت: تجاوز نظامی امریکا در سوریه به افزایش تنش در منطقه منجر خواهد شد و در روند تعامل در ارتباط با برجام خلل ایجاد می‌کند. حمله امریکا در حالی انجام شد که جزییات حمله راکتی به منطقه سبز بغداد در ۲۲ فوریه هنوز به طور کامل مشخص نیست. بنابراین ایالات متحده یک بار دیگر حق انجام تحقیق، صدور حکم و اجرای آن در خارج از دادگاه و بدون رعایت هنجارها و اصول قوانین بین‌الملل را به خود داد. این داستان از عجیب به آشکارا خطرناک تبدیل می‌شود، زمانی که تشدید احتمال رویارویی نظامی در منطقه و اخلال در روند عادی‌سازی تعامل ایران و امریکا در چارچوب برجام را در پی دارد.
«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه نیز از فرصت نشست خبری با «محمد حنیف اتمر» همتای افغانستانی برای اشاره به حمله امریکا به سوریه و موضع‌گیری در این‌باره استفاده کرد. لاوروف با اشاره به اینکه دولت بایدن باید مواضع دولتش در قبال سوریه را به صورت روشن اعلام کند گفت: «ارتش ما چهار یا پنج دقیقه» قبل از حمله امریکا به مواضعی در سوریه از آن مطلع شد. امریکا به صورت غیرقانونی در سوریه حضور نظامی دارد و این حضور، ناقض قوانین بین‌المللی در این زمینه است. بارها گفته‌ایم که تحرکات امریکا در خاک سوریه به خصوص در مرزهای عراق بسیار نگران‌کننده است. امریکا همچنان از کارت تجزیه‌طلبی استفاده می‌کند و تمام اهرم فشاری که دارد علیه دیگر کشورها به‌کار می‌گرفته و مانع از ارسال کمک‌های بشردوستانه می‌شود. امریکا بدون کسب اجازه از مقامات سوری، متحدانش را به سرمایه‌گذاری در این کشور ترغیب می‌کند. اخیرا گزارش‌های بیشتری درباره خروج غیرقانونی نفت وگاز سوریه توسط امریکایی‌ها به گوش می‌رسد و واشنگتن در حال اجرای سیاست تجزیه سوریه و عراق است.گزارش‌ها حاکی از این است که گویی امریکا قصد خروج از سوریه را ندارد. به‌زودی گفت‌وگوهای مسکو و واشنگتن درخصوص مسائل سوریه آغاز خواهند شد.
بایدن حمله کرد اما نه به روش ترامپ
الجزیره در گزارشی درباره حمله امریکا به مناطقی در شرق سوریه نوشت: در بیانیه پنتاگون گفته شده که حمله امریکا پس از مشورت با شرکای ائتلاف صورت گرفته است. به گزارش «اعتماد» منابعی در رژیم اسراییل ادعا می‌کنند که واشنگتن، تل‌آویو را در جریان حمله قرار داده بود. وزیر دفاع امریکا نیز در توضیح این حمله ادعا کرده که تمام جوانب این حمله از قبل مورد بررسی دقیق قرار گرفته بود تا اهداف مورد حمله دقیقا متعلق به همان گروه‌هایی باشد که منافع امریکا در عراق را هدف قرار داده‌اند.
خبرنگار الجزیره در واشنگتن در این‌باره می‌گوید: دولت بایدن تلاش کرد در جزییات این حمله به گونه‌ای برخورد کند که تفاوت با راه و روش دولت پیشین امریکا یعنی دونالد ترامپ مشخص باشد. به عنوان نمونه دولت بایدن خواست نشان بدهد که من دونالد ترامپ نیستم که در پاسخ به حمله به نیروهای ائتلاف در عراق (سردار شهید) قاسم سلیمانی را ترور کنم. از سوی دیگر هرچند که گفته می‌شود حمله به شرق سوریه در پاسخ به حمله به نیروهای امریکایی در عراق بوده اما تلاش شد تا از میزان فشار بر بغداد کاسته شده و به بروز تنش تازه میان دولت بایدن و بغداد هم منتهی نشود. این درحالی بود که دولت ترامپ دایما بدون اطلاع دولت عراق دست به حملات پراکنده در این کشور می‌زد و همین سیاست بود که در جریان ترور(سردار شهید) قاسم سلیمانی و (شهید) ابومهدی مهندس منجر به اعتراض‌های مردمی گسترده در عراق نسبت به حضور نیروهای امریکایی در این کشور شد.
الجزیره در ادامه می‌نویسد: این حمله در حقیقت نشانه وفاداری دولت جو بایدن به منطقه خاورمیانه است. دولت بایدن تلاش کرد این حمله نظامی را کاملا حساب شده جلوه بدهد. او پیش از این با نخست‌وزیر عراق تلفنی صحبت کرده بود و روز پنجشنبه نیز با ملک سلمان، پادشاه سعودی صحبت کرد.
پیچیده کردن مذاکره با ایران
سی‌ان‌ان در گزارشی در این‌باره نوشت:«تصمیم برای این حمله از بالا به پایین گرفته شد و به گفته وزیر دفاع، جو بایدن صبح روز پنجشنبه دستور این حمله را صادر کرد.» به گزارش «اعتماد»، وزیر دفاع امریکا در حالی ادعا می‌کند که واشنگتن دو هفته پس از حملات اربیل به نیروهای اطلاعاتی و امنیتی عراق فرصت داد که عامل‌های آن حمله را شناسایی کنند که واشنگتن هیچ‌گاه رسما گروه‌های هدف قرار گرفته شده در سوریه را عامل حملات اربیل معرفی نکرده بود. با این همه سی‌ان‌ان در گزارش خود می‌نویسد که حمله بامداد جمعه به نیروهای مورد حمایت ایران در سوریه نشان داد که امریکا چه کسانی را مسبب حمله به مواضع نیروهای ائتلاف به شمول امریکا در اربیل می‌داند. سی‌ان‌ان در ادامه این گزارش تفصیلی به تاثیر این حمله بر پیچیده شدن تلاش‌های دیپلماتیک برای حل تنش میان ایران و امریکا اشاره کرده و می‌نویسد: حمله امریکا در حالی صورت گرفت که تهران و واشنگتن هر دو ژست تمایل برای مذاکره گرفته‌اند و فعالیت‌های هسته‌ای ایران هم چه از منظر کیفی و چه کمی در حال توسعه است. حمله امریکا به سوریه می‌تواند به بروز اختلاف میان بایدن و برخی قانونگذاران دموکرات در کنگره منتهی شود. افرادی که احتمالا این اقدام بایدن را در مسیر تنش‌زایی بیشتر تعریف می‌کنند.
سی‌ان‌ان به نقل از یکی از نمایندگان دموکرات کمیسیون سیاست خارجی مجلس نمایندگان امریکا نوشت: این حمله، جو بایدن را به پنجمین رییس‌جمهوری تبدیل می‌کند که پس از ۴ رییس‌جمهور پیشین دستور حمله به منطقه خاورمیانه را صادر کرد. هیچ توجیهی وجود ندارد که یک رییس‌جمهور دستور حمله نظامی را بدون مجوز کنگره صادر کند آن هم در حالی که این حمله نه ماهیت دفاع از خود دارد و نه تهدیدی فوری برای امنیت امریکا را دفع خواهد کرد. ما باید از خاورمیانه خارج شویم نه اینکه بر دامنه تنش‌ها در این منطقه بیفزاییم. من درباره ضرورت پایان دادن به جنگ‌های بی‌امان زمانی که ترامپ رییس‌جمهور بود، صحبت کرده بودم و در اعتراض به این روند باز هم صحبت خواهم کرد حتی اگر یک چهره دموکرات در کاخ سفید رییس باشد.
پیام مستقیم برای ایران از سوریه
بی‌بی‌سی انگلیسی نیز درگزارشی در این‌باره نوشت: پیام این حمله از خود آن مهم‌تر است. دولت بایدن این حمله را به گونه‌ای طراحی کرد که تفاوت‌ها با دولت ترامپ را به خوبی به تصویر کشید. اما صدور دستور این حمله در روزهایی که دولت بایدن تلاش می‌کند راه‌هایی برای احیای برجام پیدا کند یک پیام واضح به تهران می‌رساند: اینکه ما (دولت بایدن) متمایل به نشستن پای میز مذاکره با شما هستیم به این معنا نیست که نیروهای شما در منطقه هر کاری بخواهند می‌توانند انجام بدهند.
این حمله نقض قوانین بین‌المللی بود
گاردین در گزارشش از زاویه دیگری به این حمله نگاه کرده و بحث عراق را پررنگ‌تر از تنش میان تهران و واشنگتن در نظر گرفته است. در بخش‌هایی از گزارش گاردین آمده است: تصمیم بایدن برای حمله به سوریه و نه عراق فعلا برای زمان اندکی به دولت عراق که میان دو متحد اصلی و بزرگ خود یعنی ایران و امریکا گرفتار شده، مجال نفس کشیدن می‌دهد. این در حالی است که دولت عراق می‌گوید هنوز تحقیقات درباره حمله اربیل را به پایان نرسانده است. این حمله در شرایطی صورت گرفت که دولت بایدن در نخستین هفته‌های آغاز به کار تاکید کرده بود که اولویتش در حوزه سیاست خارجی، چالش‌هایی است که چین برای امریکا ایجاد کرده و البته که وجود تهدید در منطقه خاورمیانه را هم به رسمیت شناخته بود. گاردین به نقل از یک استاد حقوق بین‌الملل حمله امریکا به سوریه را نقض قوانین بین‌المللی خوانده و می‌نویسد: منشور ملل متحد کاملا مشخص کرده که استفاده از نیروی نظامی در خاک یک کشور مستقل تنها زمانی قانونی است که از این کشور برای حمله به خاک کشور حمله‌کننده استفاده شده باشد. این در حالی است که از خاک سوریه به خاک امریکا حمله‌ای صورت نگرفته بود.
بایدن کم‌هزینه‌ترین گزینه را انتخاب کرد
نیویورک تایمز در گزارشی در این باره ابعاد نظامی این حمله را چندان قابل توجه نمی‌داند و می‌نویسد: مقام‌های امریکایی می‌گویند که حمله اخیر به سوریه پاسخی کوچک و حساب شده بوده که در جریان آن ۷ بمب ۵۰۰ پوندی بر مجموعه‌ای از ساختمان‌ها که ادعا شده برای قاچاق سلاح از آنها استفاده می‌شود، انداخته شدند. این حمله در نزدیکی مرز سوریه با عراق صورت گرفت تا به تنش دیپلماتیک واشنگتن با بغداد منتهی نشود. مقام‌های پنتاگون می‌گویند که اهداف بزرگ‌تری را به جو بایدن برای هدف قرار گرفته شدن پیشنهاد دادند اما بایدن ترجیح داد گزینه‌ای را انتخاب کند که سر و صدای چندانی به راه نیندازد. مقام‌های امریکایی که این حمله را انتقام‌جویانه خطاب می‌کنند هدف از آن را تنبیه عاملان حمله به نیروهای ائتلاف به شمول امریکا در عراق می‌دانند اما همزمان نمی‌خواستند که این حمله به تشدید خصومت با ایران منتهی شود. نیویورک تایمز به نقل از یک مقام سابق پنتاگون در حوزه خاورمیانه می‌نویسد: حملات محدودی که صورت گرفت پیامی به ایران بود مبنی بر آنکه اگر نیروهای امریکایی را هدف قرار بدهید، این اقدام بی‌پاسخ نمی‌ماند. البته زمان و مکان این حمله هم مهم بود. پس از حملات اربیل این سوال در بغداد و واشنگتن مطرح شده بود که خط قرمز دولت بایدن در شرایطی که نیروهای امریکایی هدف حملات نیروهای مورد حمایت ایران قرار بگیرند، کجا خواهد بود.
حمله‌ای برای اطمینان خاطر دادن به متحدان
به گزارش «اعتماد»، به نظر می‌رسد که حمله امریکا به سوریه هر چند از حیث نظامی حمله گسترده و قابل توجهی به حساب نمی‌آید اما پیام سیاسی آن برای ایران، متحدان و مخالفان آن در منطقه قابل توجه است. این حمله درحالی صورت گرفت که منابع خبری همزمان با وقوع آن ادعا کردند که اسراییل پس از جر و بحث‌های بسیار با مقام‌های دولت بایدن پذیرفته که به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران در پروسه‌ای جدا از پرونده توافق هسته‌ای رسیدگی شود. البته این اعلام موافقت تناقضی با ادعاهای اسراییل درباره ترس از حضور ایران در سوریه ندارد و به نظر می‌رسد که جو بایدن با این حمله تلاش کرده تعهد دولتش به درنظر گرفتن دغدغه‌های اسراییل را نشان بدهد. همزمان مخاطب دیگر این حمله عربستان سعودی است. کشوری که به شدت نگران رابطه با امریکای پساترامپ است و مجموعه رخدادهای یک ماهه اخیر در سایه دولت جو بایدن هم ثابت می‌کند که این نگرانی چندان پربیراه نیست. دولت بایدن مخالفت شدید خود را با عملیات نظامی عربستان در یمن با متوقف کردن فروش سلاح به این کشور و امارات نشان داده و از سوی دیگر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی که دردانه دونالد ترامپ به حساب می‌آمد از تمامی معادله‌های جاری در کاخ سفید کنار گذاشته شده و به نظر می‌رسد که با انتشار گزارش درباره نحوه قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول وضعیت برای ولیعهد جوان وخیم‌تر هم بشود. دولت بایدن با هدف قرار دادن منافع ایران در سوریه به ریاض نیز این پیام را داد که نگران بی‌پاسخ ماندن فعالیت‌های منطقه‌ای ایران نباشد!
تخریب دیپلماسی از مسیر شورای حکام
دولت جو بایدن همزمان با حمله به مواضع نیروهای مورد حمایت ایران در سوریه، نقشه دیگری هم برای ایران در زمین شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کشیده است. به گزارش بلومبرگ، دولت جو بایدن در تازه‌ترین اقدام از کشورهای دیگر خواسته از قطعنامه‌ای که از ایران بابت تشدید فعالیت‌های هسته‌ای این کشور انتقاد می‌کند، حمایت کنند. شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوشنبه جاری برای گفت‌وگو درباره افزایش فعالیت‌های هسته‌ای ایران تشکیل جلسه می‌دهد. براساس ترجمه خبرگزاری فارس از متن گزارش بلومبرگ، دیپلمات‌های امریکا روز پنجشنبه سندی را توزیع کردند که در آن گلایه‌های واشنگتن درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران فهرست شده و از ایران می‌خواهد با بازرس‌های آژانس اتمی کاملا همکاری کند. این قطعنامه پیشنهادی از «یافته‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شدت ابراز نگرانی می‌کند» و «نگرانی‌های عمیق شورای حکام درباره همکاری ایران را ابراز می‌کند.» در این سند تاکید شده «رییس‌جمهور بایدن این را روشن کرده که چنانکه ایران به اجرای کامل تعهداتش برگردد، امریکا آماده انجام اقدام مشابه است.»
امریکا در این سند همچنین ایران را به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای متهم کرده است: «دنیا از دیرباز آگاه بوده که ایران در گذشته به دنبال دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای بوده است. ما این را هم می‌دانیم که ایران مجموعه گسترده‌ای از سوابق مربوط به برنامه تسلیحات هسته‌ای گذشته خودش را حفظ کرده است. ایران باید اکنون به طور کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند تا ما بتوانیم اطمینان داشته باشیم که میراث فعالیت‌های تسلیحات هسته‌ای ایران شامل مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران امروز نمی‌شود.»
همصدایی کامل در جبهه ۱+۳
به گزارش «اعتماد»، در حالی که رسانه‌ها و منابع خبری، هر کدام یکی از کشورهای حاضر در گعده ۱+۳ (امریکا و بریتانیا، فرانسه، آلمان) را باعث و بانی تلاش برای محکوم کردن ایران در نشست آتی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌دانند، آنچه مشخص است این است که سه کشور اروپایی در هماهنگی کامل با دولت جدید امریکا، اتحاد علیه ایران را که در دوره چهار ساله ترامپ از میان رفته بود، احیا کردند. همزمان با انتشار اخباری درباره تلاش امریکا و سه کشور اروپایی برای محکوم کردن ایران در شورای حکام، «جوزپ بورل»، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مناسبت تصمیم ایران در توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی واکنش نشان داد.
بورل با صدور بیانیه‌ای گفت: «ما عمیقا از تصمیم ایران در تعلیق اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و دیگر تدابیر شفاف‌ساز ذیل برجام از تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ نگرانیم. این تصمیم چنانچه لغو نشود به طرز محسوسی توانایی آژانس اتمی را برای راستی‌آزمایی صلح‌آمیز بودن مواد و فعالیت‌های هسته‌ای در ایران محدود می‌کند.» اتحادیه اروپا همچنین به تفاهم مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم واکنش نشان داده است: «در این شرایط ما در جریان تفاهم فنی دوجانبه میان آژانس بین‌الللی انرژی اتمی و ایران هم قرار گرفته‌ایم. این توافق- به گفته مدیر کل آژانس اتمی- کاهش دسترسی‌ها را تعدیل خواهد کرد و امکان نظارت‌های ضروری و تداوم فعالیت‌های راستی‌آزمایی را برای سه ماه فراهم خواهد کرد.»
جدا از این بیانیه، «جوزپ بورل» طی سخنرانی در نشست روز جمعه شورای اروپا باز هم مواضع متناقضی درباره پرونده هسته‌ای ایران گرفته و با طرح این ادعا که گام‌های اخیر هسته‌ای ایران بسیار نگران‌کننده هستند، گفت: «همزمان، به عنوان هماهنگ‌کننده برجام، باور دارم که فضای دیپلماتیک، یک روزنه دیپلماتیک و فرصتی برای گفت‌وگو در این برهه زمانی جهت احیای این توافق، مطابق با امیال و خواسته‌های مطرح‌شده از سوی دولت بایدن وجود دارد. ما باید از این فرصت بهره برده و روی راهکارهایی برای بازگرداندن برجام به مسیر صحیح تمرکز کنیم تا همه تعهدات‌شان را اجرا کنند. این یک موقعیتی است که نباید از دست بدهیم.»
نگاه روسی به جلسه شورای حکام
پس از انتشار خبر مربوط به تشکیل جلسه شورای حکام با محوریت ایران، نگاه‌ها به سمت واکنش احتمالی روسیه و چین معطوف شد که در چهار سال گذشته بیش از سه کشور اروپایی عضو برجام، همراهی حداقل سیاسی با ایران نشان دادند. نخستین مقام روس که خبر تشکیل این نشست را تایید کرد «میخاییل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین بود. این دیپلمات ارشد روس در این باره نوشت: جلسه مارس شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه (۱۱ اسفند مصادف با اول مارس) آغاز خواهد شد. ایران بار دیگر در مرکز توجه قرار خواهد داشت. مسوولیت مشترک همه ۳۵ عضو آن اطمینان از این است که مباحث (حتی در صورت داغ شدن) بر تلاش‌های دیپلماتیک با هدف احیای کامل برجام تاثیر منفی نگذارد.
تهدید ایران
پس از انتشار اخباری مبنی بر تلاش مشترک ۱+۳ برای محکوم کردن ایران در نشست روز دوشنبه شورای حکام، خبرگزاری «رویترز» از دستیابی به نامه‌ای خبر داد که ایران در آن تهدید کرده در صورتی که اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از موضع ضدایرانی واشنگتن در جلسه آتی این نهاد که قرار است با تمرکز بر موضوع ایران از روز دوشنبه آغاز به کار کند، حمایت کنند، به توافق اخیر درباره بازرسی‌ها با آژانس پایان می‌دهد.
براساس ترجمه خبرگزاری فارس از متن رویترز، این خبرگزاری ادعا کرده: ایران تهدید کرده به توافق با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل که در سفر اخیر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران به دست آمد، در صورتی که شورای حکام آژانس از تلاش تحت هدایت امریکا برای انتقاد از ایران حمایت کند، پایان خواهد داد. ایران در این نامه افزوده حمایت از تلاش ضدایرانی واشنگتن همچنین دشواری‌های بیشتری در ارتباط با برجام ایجاد خواهد کرد.
فرصت‌سوزی ۳+۱
به گزارش «اعتماد»، هر چند که اخبار جسته و گریخته از منابع متعدد دیپلماتیک حاکی از آن است که در قطعنامه مدنظر ۱+۳، نشانه‌ای از درخواست برای ارجاع پرونده ایران از شورای حکام به شورای امنیت وجود ندارد و احتمالا باید منتظر قطعنامه‌ای سیاسی با لحن تند و تیز بود اما این اقدام ۴ کشور در برابر ایران می‌تواند به جای آرام‌تر کردن اوضاع برای بازگشت همه به برجام بر تنش موجود بیفزاید. دولت جو بایدن در حالی با طرح مساله ضرورت بازگشت نخست ایران به برجام تلاش می‌کند ماسک دیپلماسی دوستی را بر چهره حفظ کند که دولت او همچنان سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه تهران را ادامه می‌دهد. نه بازگشت امریکا به برجام آغاز شده و نه ذره‌ای در دیوار بلند تحریم علیه ۸۰ میلیون ایرانی آن هم در میانه جنگ با کووید۱۹ خللی ایجاد شده است. هر چند که تحلیلگران از عوامل متعددی نظیر مخالفت ساختار سیاسی امریکا با بازگشت فوری بایدن به برجام یا ترس جو بایدن از لابی اسراییل و سعودی سخن می‌گویند اما به نظر می‌رسد که قوی‌ترین عامل بازدارنده سه کشور اروپایی هستند که تلاش می‌کنند جو بایدن را به بهره‌برداری از ابزار تحریم برای امتیاز گرفتن از ایران تشویق کنند. تلاش امریکا و سه کشور اروپایی برای صدور قطعنامه علیه ایران به بهانه فعالیت‌های هسته‌ای در حالی صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد ۱+۳ عامل بحران به وجود آمده را به دست فراموشی سپرده‌اند. ایران به گواه جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و حتی مقام‌های دولت جو بایدن تا پیش از خروج امریکا از برجام و حتی یک سال پس از این خروج به تمام تعهدات هسته‌ای پایبند بود.
از سوی دیگر در حالی که پایان دادن به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی ایران در تاریخ ۵ اسفند بهانه مطرح شده از سوی ۱+۳ برای کشاندن پرونده ایران به شورای حکام اعلام شده، هنوز جوهر تفاهم سیاسی میان علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خشک نشده است. ایران با پذیرش این تفاهم سه ماهه به گواه تمام تحلیلگران سیاست خارجی فرصتی به ۱+۴ به علاوه امریکا داد تا بازگشت به برجام را با لغو تحریم‌های ایران کلید بزنند. با این وجود مجموع رفتارهای دولت جو بایدن نشان می‌دهد که گویا حق با استفان والت، تحلیلگر ارشد امریکایی است که می‌گوید به نظر می‌رسد دولت ترامپ آنچنان هم که می‌گوید به دیپلماسی پایبند نیست.
در شرایطی که سه کشور اروپایی دوشادوش امریکا به فرصت‌سوزی برای بازگشت به برجام ادامه بدهند، باریکه راه باقی مانده برای رسیدن به نتیجه برد-برد برای همه مسدود خواهد شد و گناه تحقق این سناریو دیگر بر دوش دونالد ترامپ، چهل و پنجمین رییس‌جمهور ایالات متحده نخواهد بود. بلکه این‌بار مقصر فروپاشی برجام، زیاده‌خواهی ۴ کشوری خواهد بود که میراث ترامپ در پرونده ایران را بی‌کم و کاست حفظ کردند.
وزارت خارجه سوریه: به تبعیت از قانون جنگل پایان دهید
وزارت امور خارجه سوریه حمله هوایی ایالات متحده امریکا به منطقه مرزی عراق و سوریه را به شدت محکوم کرد. خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) به نقل از وزارت خارجه این کشور جمعه گزارش داد:«سوریه به شدت حمله بزدلانه امریکا به مناطقی در استان دیرالزور واقع در نزدیکی مرز سوریه با عراق که در تضاد با قانون بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد است را محکوم می‌کند و درباره اینکه این حمله پیامدهایی در تشدید اوضاع در منطقه خواهد داشت، هشدار می‌دهد.» وزارت خارجه سوریه این حمله را نشانه منفی سیاست‌های دولت جدید امریکا دانست و گفت که انتظار می‌رود این دولت به قوانین بین‌الملل پایبند باشد و نه قانون جنگل که دولت سابق امریکا در تعامل با بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی آن را در پیش می‌گرفت. سوریه از امریکا خواسته روش خصمانه خود در قبال این کشور را تغییر داده و دست از حمایت از گروه‌های تروریستی که دولت و ملت سوریه را هدف قرار داده‌اند، بردارد و سرمایه‌گذاری روی این گروهک‌ها را متوقف کند.
