خراسان بزرگ، افغانستان و آسیای مرکزی قلب تپنده تمدنهای بزرگ تاریخ
مشهد – ایرنا – نخستین همایش ملی باستانشناسی «فرهنگ و تمدن خراسان و آسیای مرکزی» با میزبانی دانشگاه نیشابور، ادارهکل میراث فرهنگی خراسان رضوی با هدف کلیدی بازشناسی پیوندهای تاریخی، فرهنگی و تمدنی میان این خطه و کشورهای همسایه روز چهارشنبه در محل موزه بزرگ خراسان برگزار شد.
به گزارش ایرنا، این رویداد علمی بر احیای نقش تاریخی خراسان به عنوان کانون تعاملات فرهنگی تاکید کرد؛ رونمایی از کتاب مقالات پذیرفتهشده که شامل؛ پژوهشهایی از محققان ایرانی و افغانستانی است و نقطه عطفی در تقویت دیپلماسی علمی و اثبات اشتراکات ریشهدار تمدنی منطقه محسوب میشود در این همایش رقم خورد همچنین تاسیس دبیرخانه دائمی همایش گامی مهم در جهت تداوم مطالعات منسجم در این حوزه حیاتی اعلام شد.
لباف خانیکی: خراسان، خاستگاه تمدن و فرهنگ ایرانزمین است
باستانشناس برجسته کشور در نخستین همایش ملی باستانشناسی خراسان بر ضرورت توجه جدی به کاوشهای علمی در این منطقه تاکید کرد و افزود: در نقش خراسان در تاریخ و تمدن همین بس که نخستین ابزارهای دستساخته بشر در کنار نخستین لاجوردهای کشفشده، در محدوده خراسان بزرگ بهویژه بدخشان شناسایی شده است ضمن اینکه بیشترین سنگ صابون در حوالی نیشابور و مشهد خراسان یافت شده که همگی از نخستین آثار تمدنی بشر به شمار میآیند.
لباف خانیکی اظهار کرد: مطالعات و کاوشهای باستانشناسی سالهای اخیر در دشت مشهد، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و خراسان رضوی نشان میدهد که این سرزمین همواره منشأ و فرهنگساز بوده است و به عنوان نمونه کشف مجسمهای در نیشابور نشاندهنده تاثیر تمدنی و هنری خراسان بر سراسر آسیای مرکزی و باختر است.
این باستانشناس ادامه داد: خراسان مهد رویدادهای مهم تاریخی و فرهنگی است و از جمله قنات گناباد که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و بهعنوان یکی از کهنترین دستاوردهای آبی بشر به شمار میآید. همچنین آتشکده آذربرزینمهر یکی از سه آتشکده بزرگ دوران ساسانی در همین سرزمین واقع شده است.
وی افزود: در جای، جای خراسان از تپه برج و تپه دامغانی تا شهرک فیروزه و توپ درخت، آثار باستانی ارزشمندی کشف شده است که سندی روشن بر جایگاه خراسان در شکلگیری تمدن ایرانی و اسلامی بهشمار میرود.
این باستانشناس برجسته کشور بر لزوم توجه ویژه به مطالعات میدانی تاکید کرد و گفت: باید باستانشناسی خراسان بسیار جدی گرفته شود نه به عنوان یک فعالیت پژوهشی معمول بلکه بهعنوان یک اولویت ملی. باستانشناسی خراسان باید با برنامهریزی دقیق، تعامل علمی و گفتوگوهای بینرشتهای پیش برود.
وی گفت: دانشجویان و باستانشناسان تازهفارغالتحصیل با پشتکار مثالزدنی توانستهاند آثار و گزارشهایی درخشان ارائه دهند و در بسیاری موارد روی پیشکسوتان این عرصه را سفید کنند. این نشانهای از آیندهای روشن برای باستانشناسی ایران بهویژه در خراسان است.
رییس دانشگاه نیشابور: خراسان بزرگ، افغانستان و آسیای مرکزی قلب تپنده تمدنهای بزرگ تاریخ بودهاند
دکتر حسن صادقی نیز در این همایش با بیان اینکه خراسان بزرگ، افغانستان و آسیای مرکزی قلب تپنده تمدنهای بزرگ تاریخ بودهاند، اظهار کرد: این سرزمینها طی هزاران سال میزبان اقوام، ادیان و فرهنگهای گوناگون بوده و همزیستی آنان سبب شکلگیری میراثی ارزشمند و ماندگار شده است. این منطقه نه تنها بخشی از تاریخ و فرهنگ ما را ساخته بلکه تاثیر ژرفی بر هویت مردم این سرزمینها نیز گذاشته است.
صادقی هدف از برگزاری این همایش را گردهمآوردن پژوهشگران برجسته در حوزههای باستانشناسی و مطالعات فرهنگی عنوان کرد تا تصویری دقیقتر از گذشته مشترک تمدنی و فرهنگی ایران و منطقه به دست دهد و گفت: بررسیهای علمی در زمینه هنر، آیینها، اقتصاد و ارتباطات فرهنگی میتواند افقهای تازهای برای شناخت بهتر تاریخ و شکلگیری همکاریهای فرهنگی و اجتماعی امروز بگشاید.
رییس دانشگاه نیشابور در ادامه تاکید کرد: برگزاری همایشهای علمی از ارکان اصلی برنامههای دانشگاه برای توسعه علمی و فرهنگی است. دانشگاه نیشابور تنها یک مرکز آموزشی نیست، بلکه نهادی علمی و اثرگذار در گسترش همکاریهای فرهنگی، اجتماعی و علمی محسوب میشود.
وی گفت: این همایش فرصتی است برای تبادل اندیشهها، ارائه دستاوردهای پژوهشی، و ایجاد پیوند مؤثر میان جامعه علمی و نهادهای اجتماعی. امید است با استمرار چنین رویدادهایی، زمینهساز شکلگیری همکاریهای سازنده و پایدار میان پژوهشگران و مراکز علمی منطقه باشیم.
وی با بیان اینکه این دانشگاه بستری برای گفتوگو و تبادل اندیشه در خراسان بزرگ است، اظهار کرد: دانشگاه نیشابور بهعنوان یکی از مراکز علمی و فرهنگی مهم این سرزمین، همواره کوشیده بستری برای تبادل اندیشه، گفتوگو و توسعه علمی فراهم آورد و برگزاری این همایش را گامی ارزشمند در همین مسیر دانست.
احیای شورای توس، گامی مؤثر در توجه دوباره به میراث شرق کشور است
سید جواد موسوی نیز در این همایش خواستار اهتمام ویژه به پروندههای ثبتی و محوطههای تاریخی شرق ایران شد و افزود: با احیای شورای توس پس از ۱۰ سال میتواند با همکاری مجموعههای علمی و فرهنگی در حوزه میراث فرهنگی، گامهای مؤثری برای شناساندن مراکز تاریخی و شهرهای ارزشمند باشد.
وی در ادامه افزود: اقدامات ارزشمندی در زمینه باستانشناسی در این استان انجام شده و انجام عملیاتهای باستانشناسی باید در شرق کشور توسعه و افزایش یابد.
موسویبا اشاره به اهمیت توجه به میراث شرقی کشور اظهار کرد: اقدامات انجامشده در نقاطی مانند بندیان درگز، تیشه، کلنگ و دیگر محوطههای باستانی نشان از اهمیت بالا و شایستگی این منطقه برای پژوهشهای گستردهتر دارد بنابراین از پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور انتظار میرود نسبت به توسعه فعالیتها در خراسان و حمایت از پروژههای میدانی در این استان اهتمام ویژه داشته باشند.
او اظهار کرد: بهویژه با توجه به سفر اخیر استاندار به کشورهای همسایه و اهتمام وی برای برپایی جشنهای مشترک نوروزی و همکاری با کشورهای عضو اکو، میتوان آینده خوبی در این زمینه متصور شد.
وی بیان کرد: تمام این دستاوردها حاصل کار باستانشناسانی است که با پژوهشهای خود تمدن، اقوام و فرهنگ ما را بازمیشناسند.
خراسان، کانون پیوند تمدنها؛ همایش باستانشناسی و تاکید احیای هویت مشترک فرهنگی
عضو هیات علمی دانشگاه نیشابور و دبیر علمی «نخستین همایش ملی باستانشناسی فرهنگ و تمدن خراسان و آسیای مرکزی»، تاکید کرد :هدف محوری این رویداد علمی، بازخوانی عمیق پیوندهای فرهنگی، تاریخی و تمدنی میان ملتهایی است که امروز از یکدیگر جدا افتادهاند.
حسن نامی با بیان اینکه این همایش با همکاری مشترک دانشگاه نیشابور و ادارهکل میراث فرهنگی استان برگزار شده است، افزود: همایش ملی باستانشناسی فرهنگ و تمدن خراسان و آسیای میانه با محوریت احیای نقش تاریخی خراسان به عنوان قطب تعاملات فرهنگی و علمی منطقه شکل گرفته است.
وی در تشریح رویکرد همایش گفت: متاسفانه در دهههای گذشته، تحریف تاریخ منطقه توسط جریانات سیاسی و قدرتهای خارجی، موجب تضعیف و گسستهایی فرهنگی میان جوامعی شده که ریشههای تمدنی یکسانی دارند. رویکرد این همایش، کاملا علمی و وحدتمحور بود و تلاش شد تا اشتراکات فرهنگی، هنرهای مردمی و عناصر هویتی مشترک مورد بررسی قرار گیرد تا هویت مشترک بینالمللی تقویت شود.
وی یکی از دستاوردهای مهم این نشست را ارتقای دیپلماسی علمی با افغانستان دانست و اظهار کرد: در میان ۴۳ مقاله داخلی و خارجی دریافتی به ستاد برگزاری این همایش ۲۰ مقاله پس از داوری پذیرفته شد که شامل دو مقاله ارزشمند از محققان افغانستانی، یکی از استاد دانشگاه بامیان و دیگری از دانشجویان افغانستانی دانشگاه تهران و دیگر مقالات از استاتید و دانشجویان ایرانی بود.
عضو هیات علمی دانشگاه نیشابور با اشاره به رونمایی از کتاب مقالات برگزیده گفت: این کتاب که شامل آثار پژوهشگران ایرانی و افغانستانی است، نشان میدهد که عمق روابط ما فراتر از مرزهای سیاسی امروزی است و میتواند مسیر پژوهشهای مشترک آینده را هموار سازد.
دکتر نامی گفت: به منظور تضمین تداوم این گفتمان علمی، دبیرخانه دائمی همایش در دانشگاه نیشابور تاسیس شده است؛ این دبیرخانه، بستری پایدار را برای پژوهشهای مستمر در حوزه باستانشناسی و مطالعات تمدنی خراسان بزرگ و آسیای مرکزی فراهم خواهد آورد تا «خراسان واقعی» به جهانیان معرفی شود.
