محمدحسین ساکت که در مراسم «شب علی‌اکبر فیاض» در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد سخن می‌گفت، اظهار کرد: هنر ایرانی بیش از این که وام گرفته باشد، بخشیده است
یک استاد دانشگاه گفت: به گفته کریستی ویلسون، خاورشناس و پژوهشگر نامی در رشته تاریخ هنر اسلامی در کتاب تاریخ صنایع ایران هنر ایرانی بیش از این که وام گرفته باشد، بخشیده است و در آمیختن گرفته‌های خود در صنعت خویش کامیاب بیرون آمده است و بدین‌سان شیوه‌ای ویژه پدید آورده است.
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، محمدحسین ساکت که در مراسم «شب علی‌اکبر فیاض» در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد سخن می‌گفت، اظهار کرد: دانشگاه فاروق اول، آن روز و قاهره امروز از دانشگاه تهران خواست تا یکی از استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی را برای تدریس به سرزمین نیل گسیل دارد. دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۹ شمسی، ۱۹۵۰ میلادی شایسته‌ترین استاد را برای این کار برگزید؛ استاد علی‌اکبر فیاض. دکتر فیاض چندین ماه در قاهره ماند و با استادان سرشناس آنجا دیدار و گفت‌وشنود کرد. دکتر فیاض به هنگام ماندن در سرزمین نیل ۱۰ سخنرانی در دانشکده ادبیات فاروق اول درباره شعر پارسی و تمدن اسلامی در ایران به زبان تازی ایراد کرد.
وی ادامه داد: این سخنرانی‌ها در همان سال در چاپخانه اسکندریه به چاپ رسید. دکتر فیاض را گه‌گاه در سال‌های ۴۲ تا ۴۵ در انجمن‌های ادبی منزل شادروان سرگرد نگارنده و انجمن ادبی زنده یاد سید محمود فرخ می‌دیدم.
این استاد دانشگاه افزود: آن سالیان دانش‌آموز دبیرستان در زادگاهم، تربت حیدریه بودم و تابستان‌ها که به مشهد می‌آمدم، به دیدار دانشمندان و شاعرانی که در آن انجمن‌ها می‌آمدند، کامیاب می‌شدم.
ساکت بیان کرد: یک روز استاد به من پیشنهاد کرد تا کتاب المحاضرات را به فارسی درآورم و من با شوری فراوان پذیرفتم. استاد کتاب را خود به من داد. نخستین سخنرانی از ۱۰ سخنرانی به نام آغاز شعر پارسی چند روز پس از درگذشت استاد یعنی نیمه نخست شهریور ۵۰ در مجله وحید نشر یافت و با خوشامد دلبستگان به شعر و ادب پارسی روبه‌رو شد. برخی استادان مرا به ترجمه سراسر کتاب واداشتند.
وی ادامه داد: در آستانه ششمین سالگرد دکتر فیاض کتاب شعر پارسی و تمدن اسلامی در ایران، سخنرانی‌های شادروان دکتر علی‌اکبر فیاض در تیرماه ۱۳۵۶ از سوی انتشارات باستان مشهد در ۸ صفحه به چاپ رسید. مایه اصلی کتاب درباره شعر پارسی و تمدن اسلامی در ایران است. شش سخنرانی درباره ۹ شعر و معیارهای نقد در شعر پارسی است و چهار سخنرانی درباره تاریخ و فرهنگ و وضع دینی ایران پس از اسلام است.
این استاد دانشگاه گفت: در سخنرانی اول سخنران درباره نخستین شعر و شاعر پارسی سخن گفته است و به نقد و ارزیابی سخنان کسانی پرداخته که نخستین شعر و شاعر پارسی را شناسانده‌اند. در پایان از رودکی، پدر شعر پارسی در این که در روزگار او مثنوی رواج یافت و با سرایش کلیله و دمنه به شعر، رودکی راه را برای سرودن شعرهای داستانی و رزمی باز کرد، سخن به میان آمد.
ساکت اظهار کرد: سخنرانی دوم درباره شعر رزمی و حماسی است؛ این سخنرانی با این سخن آغاز می‌شود که ادب پارسی از سرشارترین ادبیات با داشتن شعر رزمی و حماسی است. شاعران ایرانی از آغاز شعر پارسی تاکنون بدان پرداخته‌اند. دسته‌ای از آن‌ها مانند شاهنامه فردوسی با سترگ‌ترین اشعارحماسی جهان برابری می‌کند.
وی تصریح کرد: در سخنرانی سوم، شعر داستانی پارسی به گفت‌وگو درآمده است. سخنران پس از شعر رزمی از شعر داستانی و مضمون‌های اخلاقی و عاطفی سخن گفته است. در این بخش از شعر نمایشی که شاخه‌ای از شعر داستانی است، سخن به میان آمده است. از نگاه سخنران نمایش‌های دینی یا شبیه‌خوانی، مایه‌ای شایان بررسی است.
این پژوهشگر و مترجم بیان کرد: دکتر فیاض ابراز امیدواری کرده است که پژوهش نوین به دست دسته‌ای از دانش‌پژوهان این رشته بتواند فصل تازه‌ای را به تاریخ ادبیات پارسی بیفزاید.
ساکت افزود: چهارمین سخنرانی شعر غنایی پارسی نام گرفته است؛ شعر غنایی در روزگاران نخستین شعر پارسی در دامن شعر ستایشی مانند پیچکی ناتوان بر تنه‌ی درختان تنومند بود. در سخنرانی پنجم نیز از تصوف در شعر پارسی سخن به میان آمده است و سخنران در این بخش از ابوسعید ابوالخیر، سنایی، عطار، باباطاهر، مولوی و دیگران و ویژگی شعر آنان سخن گفته است.
وی خاطرنشان کرد: واپسین سخنرانی بخش نخست درباره معیارهای نقد در شعر پارسی است. همچنین در سخنرانی‌های بعدی در اینجا از کتاب‌های مهم و تاثیرگذار نقد و خاستگاه آرایه‌های ادبی و کاربرد آن در شعر گفت‌وگو شده است. سخنرانی‌های تاریخی با بخش دوم با زندگی سیاسی و اجتماعی ایران در زمان فتح اسلامی آغاز می‌شود. زندگی سیاسی و اجتماعی و دینی ایران به هنگام پانهادن اسلام به این سرزمین باستانی در این سخنرانی بررسی شده است. از سیاست تاسف‌آمیز و رفتار ناپسند امویان در ایران سخن به میان آمده است.
ساکت ادامه داد: هشتمین سخنرانی درباره وضع دینی در ایران است. سخنران در اینجا از آیین زردشت و انحطاط اخلاقی موبدان یا آخوندهای زردشتی در زمان ساسانیان سخن گفته است. سخنران در اینجا تاکید می‌کند که تشیع در آغاز کار و آشکاری‌اش در ایران یک جنبش ملی ایرانی بدانگونه که دسته‌ای از تاریخ‌نگاران معاصر می‌پندارند، نبود؛ بلکه جنبشی بود عربی‌زاد و در آنجا پرورش یافته بود.
این مترجم افزود: بلندترین سخنرانی، سخنرانی نهم است که به زندگی علمی در ایران پرداخته است؛ دکتر فیاض می‌گوید ایرانیان در سده‌های نخست اسلامی از دانش دین به واژه علم تعبیر می‌کردند و نیز واژه دانشمند عالم را تنها و رها از هرگونه اضافه یا قید تعبیر می‌کردند. این نشانه آن است که دانش دین نخستین دانشی بود که ایرانیان در زندگی اسلامی خود بدان پرداخته‌اند. ایرانیان با داشتن فرهنگی ریشه‌دار و تمدن باستانی نقش سترگی در باروری تمدن اسلامی بازی کردند؛ تاریخ‌نگاران تمدن اسلامی از اروپایی و نااروپایی بیشتر کارکرد ایرانیان را به دو سده سوم و چهارم هجری از دیدگاه زمانی و تمدن بغداد و مصر از پایگاه مکانی محدود ساختند؛ زیرا سرچشمه و کتاب‌های بسیاری در این موضوعات در دست داشته‌اند و دستیابی به آن ساده بوده است برای همین زمینه تمدن اسلامی در ایران موضوعی ماند نزدیک به فراموشی و هنگام گشایش سرزمین‌های اسلامی برای بسیاری از فقیهان پیش آمد که در شهرهای ایران اقامت کنند.
وی ادامه داد: با ساخت مدرسه‌ها و کوچ حدیث‌پژوهان به شهرها، دانش‌پژوهان را در صف نخست قرار داد و آنان را راهی خاور و باختر کشورها ساخت. دستاورد این کوشش نگارش کتاب‌های صحاح بود که پنج کتاب از شش کتاب صحیح در ایران فراهم امد.
ساکت گفت: دهمین و واپسین سخنرانی درباره هنر در ایران است هنر ایرانی در تاریخ هنرهای اسلامی به‌گونه‌ای همگانی و هنر اسلامی هویت به‌سزایی داشته است. ایرانیان در میدان هنرها پیشتاز بوده‌اند و پس از یونان و چین، سومین کشور در هنر به شمار می‌آمده است؛ هنر ایرانی اندکی از هنرهای دیگر کشورها وام گرفت. ولی به گفته کریستی ویلسون، خاورشناس و پژوهشگر نامی در رشته تاریخ هنر اسلامی در کتاب تاریخ صنایع ایران هنر ایرانی بیش از این که وام گرفته باشد، بخشیده است و در آمیختن گرفته‌های خود در صنعت خویش کامیاب بیرون آمده است. بدین‌سان شیوه‌ای ویژه پدید آورده است.
