گروه سیاسی| جمعه‌ای سرد بود و خبرها همان خبرهای همیشگی. اتفاق خاصی در ایران رخ نداده بود و کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز مطابق معمول روزهای پایانی هفته مشغول بالا و پایین کردن خبرها؛ تا اینکه خبری عجیب و در لحظات اولیه، باورناپذیر توسط کاربران توییتری مطرح شد. خبری که دقایقی بعد برای نخستین‌بار ازسوی کانال تلگرامی پایگاه خبری رجانیوز، ازجمله پایگاه‌های خبری نزدیک به جبهه پایداری و برخی نهادهای جمهوری اسلامی منتشر شد: «یکی از دانشمندان هسته‌ای و موشکی ایرانی در منطقه آب سرد دماوند ترور شد.» اعلام این خبر ازسوی یکی از پایگاه‌های خبری خصیصه‌نمای جناح راست آن‌قدر عجیب بود که به سرعت در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ارتباط‌جمعی منتشر شده و با واکنش‌های بسیاری مواجه شود. خبری که در دقایق ابتدایی انتشار، هیچ جزییاتی به همراه نداشت و حتی نامی از «دانشمند هسته‌ای و موشکی» ترور شده در رسانه‌ها نبود اما حداقل از دید کاربران اصولگرای حاضر در شبکه اجتماعی توییتر، نمی‌توانست با تحرکات نظامی اخیر اسراییل بی‌ارتباط باشد و شاید به همین دلیل این کاربران ترور «دانشمند ایرانی» را پیش از اعلام نهادهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی به «موساد» ارتباط دادند.
ترور در سالروز ترور
ساعت ۴ و ۴۹ دقیقه هفتم آذر ماه و همزمان با سالروز ترور مجید شهریاری، دانشمند هسته‌ای ایران در سال ۸۹ بود که اولین خبر دارای جزییات درباره ترور صورت گرفته در روستای آبسرد شهرستان دماوند واقع در استان تهران اعلام شد و نام «محسن فخری‌زاده» به رسانه‌های ارتباط جمعی و شبکه‌های اجتماعی کشیده شد. نامی که اگرچه در تهران و برای عموم جامعه تا دیروز چندان آشنا نبود ولی دنبال‌کنندگان سیاست به خوبی با اسم و رسم او آشنا بودند. اسم و رسم «فخری‌زاده» زمانی بیشتر به رسانه‌ها کشیده شد که پس از تحریم‌های ایالات‌متحده امریکا، بنیامین نتانیاهو در قامت نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز از نقش او در برنامه اتمی ایران گفته بود. اظهاراتی که چندی بعد با انتشار اسنادی همراه شد اما مقامات جمهوری اسلامی همواره تلاش برای دستیابی به بمب اتم را تکذیب کردند. انتشار نام فخری‌زاده همراه شد با انتشار تصاویرش در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، تصاویری که حداقل دو مورد از آنها به شدت جلب‌توجه می‌کرد. در مورد نخست، او همراه با جمع دیگری به دیدار عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی رفته و در تصویر دوم، نخست‌وزیر اسراییل مشغول ارایه توضیحاتی درباره نقش او در برنامه هسته‌ای ایران است، تصاویری که خود گواهی بودند از اهمیت جایگاه «فخری زاده» برای ایران.
انفجار در دماوند
رفته رفته جزییات بیشتری از چند و چون ترور فخری‌زاده منتشر شد. این‌بار هم پایگاه خبری «رجانیوز» با همراهی خبرگزاری‌های نزدیک به سپاه «فارس» و «تسنیم» پیشتاز اطلاع‌رسانی بودند. این رسانه‌ها درباره جزییات ترور فخری‌زاده نوشتند که «این دانشمند برجسته کشور به همراه محافظ خود در ورودی شهر آبسرد مورد تهاجم انتحاری قرار گرفته است. همچنین اصابت شلیک مستقیم گلوله باعث آسیب شدید او شده و محافظ او نیز زخمی شده است.» بعد از اعلام این جزییات، نوبت به شاهدان عینی رسید. تا لحظه نگارش این گزارش، ۳ کلیپ کوتاه از ۳ زاویه مختلف تهیه شده که در هر ۳ مورد، تصویربرداران تاکید بر شنیده شدن صدای چند گلوله و البته انفجار دارند. فیلم‌های تهیه شده نشانی از اوضاع و احوال خودروی حامل فخری‌زاده یا مهاجمان نداشت اما تصاویر به خوبی عمق درگیری را نشان می‌داد.سرخی خون در تصاویر منتشر شده بر کف آسفالت مشخص بود و بیش از هر چیز جلب‌توجه می‌کرد اما سوی دیگر برخی تصاویر، نیسان آبی رنگی وجود داشت که از قرار معلوم بر اثر انفجار منهدم شده بود. این تصویر با اتکا به تاکید رسانه‌های اصولگرا بر شکل‌گیری حمله‌ای انتحاری، ناخودآگاه نقش این نیسان آبی رنگ را در ترور محسن فخری‌زاده پررنگ کرد اما آنچه در این میان حداقل از سوی خبرگزاری فارس تایید شد، بسته شدن مبادی ورودی و خروجی به آبسرد دماوند بود.
تغییر نامحسوس ادبیات
همان‌طور که گفته شد رسانه‌های اصولگرا در ابتدا برای توصیف فخری‌زاده از عنوان «دانشمند هسته‌ای و موشکی» استفاده کردند ولی اوضاع زمانی جالب‌تر شد که محسن کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در اظهاراتی که خبرگزاری تسنیم آن را منتشر کرد، صراحتا اعلام کرد که هیچ «دانشمند هسته‌ای» در ایران ترور نشده و همه آنها در سلامت کامل به‌سر می‌برند. این اظهارات در ابتدا از سوی رسانه‌های ارتباط جمعی و حتی کاربران شبکه‌های اجتماعی به عنوان «تکذیب ترور فخری‌زاده» منتشر شد و همین مساله موجب شد تا بسیاری از کاربران به تناقض این اظهارات با توییت فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اشاره کنند. حسین سلامی در توییتر خود نوشته بود که «ترور دانشمندان هسته‌ای آشکارترین تقابل خشن نظام سلطه برای جلوگیری از دستیابی ما به علوم مدرن است.» رفته رفته اما مشخص شد اظهارات کمالوندی نه تنها در تناقض با اظهارات سلامی نیست بلکه صراحتا به پیشینه و سوابق محسن فخری‌زاده اشاره دارد. در کلامی ساده‌تر، فخری‌زاده شخصیتی علمی و البته با اهمیت برای ایران محسوب می‌شد اما کنار هم قرار دادن دو کلیدواژه «موشکی و هسته‌ای» در کنار هم، می‌تواند عواقب قابل‌توجهی برای جمهوری اسلامی در عرصه بین‌المللی به همراه داشته باشد از این رو کمالوندی هرگونه ارتباط او با سازمان انرژی اتمی را تکذیب کرد تا نام فخری‌زاده با «صنایع موشکی» گره بخورد. این اقدام البته با استقبال کاربران به اصطلاح ارزشی توییتر مواجه نشد، آنان گفته‌های کمالوندی را در راستای تمایل دولت دوازدهم برای مذاکره با دولت جدید ایالات‌متحده امریکا دانسته و از این رو به تندی به انتقاد از سازمان انرژی اتمی پرداختند. حمید رسایی، نماینده مجلس نهم که موفق به اخذ رای مردم برای حضور در مجلس یازدهم نشد، در توییتر خود خبر از «فشار دولت به صداوسیما» برای جلوگیری از استفاده این نهاد از عنوان «دانشمند هسته‌ای» برای «فخری‌زاده» داد و درباره چرایی این مساله نوشت که دولت «این ترور را ضربه‌ای به پروژه مذاکراتی‌اش با جو بایدن می‌داند!» پس از او نوبت به فریدون عباسی، رییس فعلی کمیسیون انرژی مجلس و رییس اسبق سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی رسید تا بر ارتباط فخری‌زاده با صنعت هسته‌ای ایران تاکید کند. او گفت که «به اعتراف و اظهار دشمنان، آقای فخری‌زاده از دانشمندان سطح یک کشور در حوزه هسته‌ای بودند.» گفته‌ای که البته تاثیری در تغییر لحن ایجاد نشده، نداشت. با وجود انتقادات اصولگرایان، رفته‌رفته ادبیات حاکم بر رسانه‌ها نیز تغییر کرد و کلیدواژه «دانشمند هسته‌ای» از مقابل نام او کنار رفت. تغییر نامحسوسی که بیانیه وزارت امور خارجه و وزارت دفاع و حتی رییس ستاد کل نیروهای مسلح، می‌توانند بهترین نمونه برای توصیفش باشند.
جزییات رسمی
نخستین جزییات رسمی از ماجرای ترور محسن فخری‌زاده احتمالا به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح اختصاص دارد. این نهاد در شرایطی که دقایقی قبل خبرگزاری تسنیم به نقل از منبعی آگاه خبر «شهادت» محسن فخری‌زاده را تکذیب و از حضور او در «اتاق عمل» نوشته بود، صراحتا خبر «شهادت» فخری‌زاده را اعلام کرد و نوشت: «بعدازظهر امروز جمعه عناصر تروریست مسلح خودروی حامل محسن فخری‌زاده، رییس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع را مورد حمله قرار دادند. در جریان درگیری تیم حفاظت ایشان با تروریست‌ها آقای محسن فخری‌زاده به شدت مجروح و به بیمارستان منتقل شد. متاسفانه تلاش تیم پزشکی برای احیای ایشان موفق نبود و دقایقی قبل این مدیر خدوم و دانشمند پس از سال‌ها تلاش و مجاهدت به درجه رفیع شهادت نائل آمد.» پس از این بیانیه، امیر حاتمی، وزیر دفاع جمهوری اسلامی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توییتر در توصیف «شهادت» فخری‌زاده نوشت که «دشمن تحمل دانشمندان کشور را ندارد و به شهادت رساندن دانشمندان عمق کینه آنها را آشکارتر می‌کند.»
غیررسمی‌ها
طبیعتا و با درنظرگیری فضای اطلاع‌رسانی حاکم بر این هنگام وقوع حوادثی از این دست، انتظار انتشار اخبار غیررسمی امر عجیبی نیست. یکی از قابل‌توجه‌ترین این اخبار به عاملان ترور محسن فخری‌زاده اختصاص داشت. نهادهای رسمی از نحوه و چند و چون ترور فخری‌زاده جزییات چندانی ارایه نکردند ولی خبرگزاری صداوسیما با انتشار کلیپی مدعی شد که خودروی نیسان منفجر شده، حامل بار چوب بوده که مواد منفجره در درون آن جاسازی شده بود. خبرنگار این خبرگزاری همچنین گفت که «۵ یا ۶ فرد مسلح نیز از سوی دیگر خیابان» پس از انفجار نیسان مشغول تیراندازی به سمت خودروی حامل فخری‌زاده شده‌اند. صداوسیما همچنین به نقل از منابع خود خبر از دستگیری «یک نفر از تروریست‌ها» و تداوم «بررسی و تحقیقات» داد اما رجانیوز تلویحا این خبر را تکذیب کرد و در توییتر خود نوشت که «منابع» این پایگاه خبری، بازداشت یک نفر از عوامل ترور فخری‌زاده را تایید نکرده‌اند.
انتقام تهران
هر چه بیشتر زمان گذشت، رسانه‌ها بیشتر از نقش اسراییل در ترور محسن فخری‌زاده سخن به میان آوردند. دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا با بازنشر توییت‌های یک خبرنگار اسراییلی به موضوع ترور رییس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع واکنش نشان داد و نتانیاهو در اظهاراتی نه چندان شفاف، تلویحا نقش رژیم صهیونیستی در این اقدام را تایید کرد. پنتاگون، وزارت دفاع ایالات‌متحده اما حداقل تا زمان نگارش این گزارش پاسخ روشنی به ترور فخری‌زاده نداد. واکنش‌ها در تهران اما تفاوت‌های قابل‌توجهی داشت. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در توییتر خود صراحتا از نقش اسراییل نوشت و تاکید کرد: «تروریست‌ها یکی از دانشمندان برجسته ایرانی را ترور کردند. این عمل بزدلانه که شواهد جدی از نقش اسراییل در آن دیده می‌شود، نشان‌دهنده جنگ‌طلبی از سر بیچارگی مرتکبین آن است.» او متذکر شد: «ایران از جامعه بین‌المللی، به ویژه اتحادیه اروپا می‌خواهد که استانداردهای دوگانه شرم‌آور خود را خاتمه دهند و این عمل تروریستی را محکوم کنند.»
سرلشکر محمدباقری، فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح درباره واکنش تهران نوشت: «ترور این مدیر توانا و شایسته گرچه تلخ و ضربه سنگینی به مجموعه دفاعی کشور بود، اما دشمنان کوردل بدانند راهی را که شهید فخری‌زاده‌ها آغاز کرده‌اند، هرگز متوقف نخواهد شد. گروه‌های تروریستی و آمران و عاملان این اقدام کور هم بدانند که انتقام سختی در انتظار آنها خواهد بود.» حسین دهقان، مشاور دفاعی عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی نیز رژیم صهیونیستی را مخاطب قرار داد و تاکید کرد: «صهیونیست‌ها در واپسین روزهای عمر سیاسی متحد قماربازشان در پی تشدید و افزایش فشار بر ایران برای ایجاد یک جنگ تمام‌عیار هستند. شب دراز است و قلندر بیدار! همچون صاعقه بر سر قاتلان این شهید مظلوم فرود خواهیم آمد و از کرده خود پشیمان‌شان می‌کنیم!» محمدباقر قالیباف، رییس مجلس نیز با استفاده از آیه ۲۲ سوره سجده، نوشت «البته ما از بدکاران انتقام خواهیم کشید»، پیامی که همسو با اظهارات سایر مقامات نظامی ایران بود. حال باید منتظر ماند و دید در روزهای آتی و در شرایطی که بسیاری امیدوار به لغو تحریم‌ها و بازگشت تهران و واشنگتن به میز مذاکره داشتند، ترور فخری‌زاده چه تاثیری برمعادلات منطقه خاورمیانه خواهد گذاشت
