سرویس خارجی: رسانهها و تحلیلگران غربی و صهیونیستی پس از آنکه سند برنامه همکاری جامع جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین موسوم به برنامه ۲۵ساله، روز شنبه هفته گذشته در تهران به امضای «محمدجواد ظریف» و «وانگ یی» وزرای خارجه دو کشور رسید، اذعان کردند که این توافق، شکستی استراتژیک برای آمریکا و رژیم صهیونیستی است که تلاش داشتند ایران را به انزوا بکشانند.
در این رابطه، نشریه آمریکایی«والاستریت ژورنال» با بیان اینکه امضای سند راهبردی بین ایران و چین باعث نقش بر آب شدن نقشههای آمریکا برای منزوی کردن تهران شد، نوشت که پکن در سالهای اخیر یک شریک تجاری مهم برای ایران بوده است.والاستریت ژورنال در یادداشتی به بررسی امضای سند راهبردی بین ایران و چین پرداخت و افزود که تهران و پکن تلاشهای آمریکا برای منزوی کردن خود را خنثی کردند. در این یادداشت با اشاره به اینکه سند مذکور، حوزههای همکاری وسیعی از اقتصاد و تجارت گرفته تا امنیتی و اطلاعاتی را پوشش میدهد، آمده است: ایران و چین تلاشهای آمریکا برای منزوی کردن ایران را خنثی کرده و تلاشهای دیرینه تهران برای تعمیق روابط دیپلماتیک خارج از دایره قدرتهای غربی را پیش برد. این نشریه ضمن این ادعا که سند همکاری ایران و چین شامل سرمایهگذاریهای گسترده پکن در پروژههای متعدد از جمله انرژی هستهای، بنادر، راه آهن، انتقال فناوری نظامی به ایران و دیگر زیرساختها میشود، نوشت: این توافق، همکاریهای بین تهران و پکن را در زمانی که ایران به دنبال راههایی برای تقویت اقتصاد خود در پی تحریمهاست، تعمیق میکند.
والاستریت ژورنال با بیان اینکه چین در سالهای اخیر یک شریک تجاری حیاتی برای ایران بوده، افزود: اکنون توافق با چینیها، چشمانداز سرمایهگذاریهای خارجی در ایران را که بسیار به آن نیاز داشت، ارائه میکند. نویسنده این یادداشت ضمن اشاره به افزایش صادرات نفت ایران به چین طی ماههای اخیر، توضیح داد: انتظار میرود که چین در ماه مارس، روزانه ۹۱۸هزار بشکه نفت از ایران وارد کند که بیشترین میزان از زمان اعمال تحریم کامل نفتی بر ایران از دو سال پیش است. والاستریت ژورنال با بیان اینکه دیپلماتهای غربی امیدوارند سفر مقامات چینی به تهران بتواند بنبست هستهای بین ایران و آمریکا را بگشاید، ادامه داد: توافق با چین، این سیگنال را میدهد که ایران متحدان قدرتمندی دارد از جمله کشوری که یک کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل دارد.
روزنامه واشنگتن تایمز هم با اشاره به اینکه نشانههای واضحی از فروپاشی تحریمها وجود دارد، نوشت: چین اکنون آشکارا تحریمهای آمریکا را به بازی گرفته و تهران نیز این جسارت را دارد تا خواسته بایدن برای اینکه نخست ایران به تعهدات توافق هستهای بازگردد را نادیده بگیرد.واشنگتن تایمز طی گزارشی نوشت: دولت بایدن ادعا میکند از کمپین فشار بر ایران حمایت میکند اما نشانههای واضحی از فروپاشی تحریمها وجود دارد زیرا چین خرید نفت تحریمی ایران را به میزان چشمگیری افزایش میدهد. سه برابر شدن خرید نفت ایران از سوی چین از زمان روی کار آمدن بایدن، به تهران یک راه نجات مالی و اهرم جدید برای دفع فشار بیرونی داده و امید دولت بایدن برای احیای سریع توافق هستهای ۲۰۱۵ را پیچیده کرده است. ترامپ در دو سال پایانی ریاست جمهوری خود، تحریمها علیه ایران و کشورها و شرکتهایی که تلاش میکردند با ایران تعامل کنند را شدت بخشید اما چین اکنون آشکارا این تحریمها را به بازی گرفته است.
همزمان جیمز فیلیپز، تحلیلگر موسسه هریتیج نیز گفت: ممکن است دولت بایدن فکر کند که چین به آنها برای ترغیب ایران به بازگشت به تعهداتش کمک میکند اما به نظر نمیرسد این اتفاق بیفتد و اشتباه بزرگی است که اجازه دهیم این تحریمها تا حدی که چین آنها را تضعیف میکند، ضعیف شوند، زیرا ممکن است دولت اهرم مذاکره خود با ایران را بر باد دهد.
مدیر اندیشکده مطالعات جنگ واشنگتن هم در مصاحبهای گفت که سند همکاری ۲۵ ساله میان ایران و چین پیروزی بزرگی برای هر دو کشور به شمار میآید. «جک کیان» که با شبکه خبری «فاکسنیوز» مصاحبه میکرد، گفت: چین منافع راهبردی زیادی در خاورمیانه دارد و پکن کاملا به نفت این منطقه وابسته بوده و بیش از ۶۰ درصد از نیاز نفت چین از این منطقه میآید و همین موضوع دلیل علاقه آنها به این رابطه است و این توافق، جریان نفت از ایران را برای آنها تضمین میکند. مدیر این اندیشکده آمریکایی اضافه کرد: پیامد این توافق برای آمریکا قطعا این خواهد بود که تاثیر تحریمها بر ایران کاهش مییابد و انگیزه آنها برای آمدن به میز مذاکره و کار کردن بر روی توافق هستهای بهتر، کاهش مییابد. در این حال نتایج یک نظرسنجی جدید نشان داد که اکثریت ایرانیها با هرگونه مذاکره موشکی مخالف بوده و ۸۳درصد آنها روابط با چین را بااهمیت میدانند.
به گزارش نشریه آمریکایی «نیوزویک»، نتایج این تحقیق که به صورت مشترک توسط شورای امور جهانی شیکاگو و موسسه افکارسنجی «ایرانپل» مستقر در تورنتو انجام شد، نشان داد برای اولین بار در دو سال گذشته، علیرغم خروج آمریکا از برجام و عدم اطمینان درباره بازگشت آن به این توافق، ۵۱ درصد ایرانیها حامی آن هستند. بر اساس این گزارش، ۵۱درصد شرکتکنندگان ایرانی این نظرسنجی از برجام اعلام حمایت کردند و در طرف دیگر، ۵۷ درصد مردم آمریکا هم گفتند حامی این توافق هستند. به نوشته نیوزویک، آخرین باری که اکثر ایرانیها از این توافق حمایت کرده بودند، دسامبر سال ۲۰۱۸بود. در همین حال، اکثر قریب به اتفاق ایرانیها یعنی حدود ۸۸ درصد، در نظرسنجی مذکور گفتند که آمریکا باید به عنوان طرفی که توافق را ترک کرده، ابتدا به آن بازگردد.
به گزارش نیوزویک، چشمانداز مذاکرات جدید درباره قرار گرفتن برنامه موشکی ایران روی میز مذاکره بر اساس زیادهخواهیهای واشنگتن هم مورد پذیرش اکثر ایرانیها نبود و نتایج نشان داد که ۶۲درصد معتقدند ایران نباید مذاکره در این خصوص را بپذیرد. در همین حال، ۸۵درصد ایرانیها گفته اند که اعتقاد دارند فعالیتهای منطقهای ایران به امنیت بیشتر آن منتهی شده و اغلب شرکتکنندگان گفتند ایران بسیار امنتر شده است.بر اساس این گزارش، تنها ۳۷درصد شرکتکنندگان معتقدند آمریکا حتی در صورت بازگشت به برجام به تعهدات خود طبق این توافق عمل خواهد کرد. در عین حال در خصوص روابط با چین، نتایج نشان داد که ۸۳درصد ایرانیها معتقدند روابط با چین برای ایران بااهمیت است و چین امروز نسبت به ۱۰ سال پیش مورد احترام بیشتری قرار دارد.
همزمان یک روزنامه چاپ فلسطین اشغالی هم با بیان اینکه سند راهبردی تهران و پکن، شاهدی بر شکست سیاست فشار حداکثری بر ایران بود، نوشت که این توافق نشان داد علیرغم تحریمهای سخت آمریکا، ایران فاصله بسیار زیادی تا بهزانو درآمدن دارد.روزنامه «هاآرتص» نوشت: این توافق نشانه دیگری از شکست ملالانگیز استراتژی «دونالد ترامپ» رئیسجمهور سابق آمریکا و «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر اسرائیل علیه تهران بود. در این یادداشت ضمن اشاره به اهمیت و پتانسیل ژئوپلیتیکی که سند راهبردی ایران و چین دارد، آمده است: همکاری استراتژیک جامع بین چین و ایران، شاهدی بر شکست رویکرد سیاست خارجی آمریکا و اسرائیل است.هاآرتص با بیان اینکه نتانیاهو یکی از کسانی بود که قویا از سیاست فشار حداکثری ترامپ بر ایران استقبال و حمایت کرد، نوشت: اما ایران اکنون ۱۲برابر از چیزی که در توافق هستهای بود، اورانیوم غنیشده ذخیره کرده و همزمان توافق راهبردی جامعی را با چین امضا کرده است و در عین حال حضور نظامی نیابتی در جنوب بلندیهای جولان نزدیک مرز اسرائیل دارد.
نویسنده این یادداشت، نتایج سیاست فشار حداکثری ترامپ و نتانیاهو را به طرز خجالتآوری حداقلی توصیف کرد و افزود: ایالات متحده اکنون در حال پایهگذاری اصول و فرمولی برای بازگشت به توافق هستهای است. این روزنامه صهیونیستی با ابراز نگرانی از سند راهبردی تهران و پکن، افزود: از یک دیدگاه، توافق ۲۵ساله ۴۰۰میلیارد دلاری بین چین و ایران که شامل بندهای مربوط به حوزههای انرژی و نظامی نیز است، نباید هرگز از سوی آمریکا و اسرائیل ساده انگاشته شده یا نادیده گرفته شود حتی اگر تا دو سال دیگر هم اجرایی نشود زیرا این توافق نشان داد که ایران از فروپاشی بر اثر تحریمهای سخت اعمال شده توسط آمریکا بعد از خروج یکجانبه ترامپ از توافق هستهای، بسیار فاصله دارد.
در این یادداشت آمده است: این توافق همچنین پیامی به آمریکا، اروپا و اسرائیل بود که ایران متحدی قدرتمند دارد که هر نقشهای که نتانیاهو و ترامپ برای منزوی کردن ایران داشتند را نقش بر آب میکند؛ چین و ایران هر دو منفعت شخصی برای تضعیف ایالات متحده دارند ایران یکی از ۱۴۰کشوری است که تفاهمنامه دوجانبه طرح یک کمربند و جاده چین را امضا کرده است. همزمان یک روزنامه صهیونیستی دیگر نیز در گزارشی با اشاره به امضای سند راهبردی همکاری ایران و چین نوشت که این توافق خبر بدی برای رژیم صهیونیستی به شمار میآید.روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست» در گزارشی به بررسی سند راهبردی همکاری ایران و چین پرداخت و نوشت که این همکاری خبر بدی است اما میتواند برای اسرائیل بدتر باشد.
در گزارش این روزنامه صهیونیستی آمده است: زمانی که تابستان گذشته جزئیات توافق امنیتی و اقتصادی ۲۵ ساله چند میلیارد دلاری میان ایران و چین فاش شد، روزنامه جروزالم پست در مقالهای نوشت که توافق پیشنهادی ایران و چین خبر بدی برای اسرائیل است و اکنون که “محمد جواد ظریف” وزیر خارجه ایران و “وانگ یی” همتای چینی وی هفته گذشته در تهران این توافقنامه را امضا کردند، همچنان این توافق چیز خوبی برای نگرانی اسرائیل به شمار نمیآید. بر اساس گزارش جروزالم پست، چیزی که در نقطه کنونی بیش از محتوای توافقنامه مهمتر است پیامی است که در زمان کنونی ارسال میشود و آن این است که پکن و تهران آمریکا را جدی نگرفتهاند. «کاراس ویت»، مدیر اجرایی اندیشکده سیگنال که درباره روابط رژیم صهیونیستی و چین تحقیق میکند نیز گفت که این توافق صد درصد پیامی برای آمریکا است.
شبکه «راشا تودی» هم در یادداشتی نوشت، توافق ایران و چین نظم ژئوپلیتیک تعریف شده از سوی آمریکا را دگرگون خواهد کرد.«راشا تودی» در یادداشتی به قلم «تام فودی» نویسنده و تحلیلگر انگلیسی آورده است، توافق جامع ۲۵ساله میان ایران و چین، نظم ژئوپلیتیک فعلی را تغییر خواهد داد. در این یادداشت آمده است، با اینکه تاکنون چین در روابط دیپلماتیک با کشورهای غرب آسیا تعادل ظریفی را حفظ کرده است، این توافق بازی را عوض خواهد کرد. این توافق اهرمی راهبردی را در اختیار تهران قرار میدهد که میتواند بهوسیله آن جایگاه خود را در سطح جهانی تقویت و با تحریمهای اعمال شده از سوی واشنگتن مقابله کند. با توجه به اینکه چین در حال تقویت روابط دیپلماتیک با روسیه است ممکن است برخی این پیشداوری را داشته باشند که توافق میان پکن و تهران نوعی اتحاد محسوب میشود، حتی اگر جنبه رسمی نداشته باشد. ایران نقشی محوری در تحقق برنامه اقتصادی بین قارهای «یک کمربند یک جاده» و طرحهای دولت چین در اقیانوس هند و امنیت تأمین انرژی دارد و به همین دلیل این توافق چه به طور استعاری و چه به طور عینی و حقیقی، توافقی بزرگ محسوب میشود.
فودی در ادامه مینویسد، چشمانداز راهبردی جهان در حال دگرگونی است. تاکنون مرزبندیهای ژئوپلیتیک بر تعاریف آمریکاییها از حوزه اقیانوسهای هند و آرام اتکا داشت و این تعریف در مرکز تلاش برای مهار چین قرار گرفته بود. بازدارندگی در برابر چین، بر گروهی از متحدان آمریکا اتکا دارد که هند، استرالیا و ژاپن را شامل میشود. آنها بهدنبال نظامی کردن این حوزه هستند تا بتوانند نظم فعلی را حفظ کنند. چین از منابع عظیمی برخوردار است و تواناییهای آن رو به رشد است اما سوال اینجا است که این کشور چگونه به رقابتهای رو به افزایش در پیرامون خود پاسخ میدهد و آیا با شدت گرفتن تنش چین با غرب، این کشور به تنهایی در برابر آن خواهد ایستاد؟
این یادداشت میافزاید، ایران در سطوح مختلف برای این هدف مناسب است. این کشور با قرار گرفتن در مجاورت خلیج فارس، پلی راهبردی بر روی اوراسیا و اقیانوس هند محسوب میشود و از دیرباز یکی از نقاط توجه چین برای پیشبرد طرح یک کمربند یک جاده محسوب میشود که قصد دارد زیرساختی برای مرتبط کردن قارهها از طریق مسیرهای خشکی و دریایی ایجاد کند، تنگه «مالاکا» را دور بزند و تلاش ناوهای دشمن برای ایجاد اخلال در حمل و نقل دریایی چین را محدود کند. فودی مینویسد، ایران یک تولیدکننده بزرگ نفت است و چین بهطور فزایندهای به آن نیاز دارد و اقتصاد آن دائماً از سوی آمریکا با محدودیت مواجه شده است. ایران نیز از همین منظر به چین احتیاج دارد. بنابراین توافق میان تهران و پکن یکی از بزرگترین شکستهای نظم جهانی آمریکا است.
در این یادداشت آمده است، ایران با امضای این توافق، همانند پاکستان و روسیه به یک شریک راهبردی مهم برای چین تبدیل خواهد شد که یکی از اهداف آن به چالش کشیدن قدرت آمریکا و مهار هند است. چین در نظر دارد تحریمهای آمریکا را نادیده بگیرد، صنایع نفتی مختص به خود را توسعه دهد و واحد پولی جایگزینی را برای پرداخت هزینههای آن ایجاد کند. این اقدام چشمانداز توسعه اقتصادی و فناورانه جدیدی را در برابر تهران قرار میدهد و در مقابل، ایران به بخشی از «جاده ابریشم» جدیدی تبدیل میشود که آسیای مرکزی را به شرق اروپا و غرب آسیا مرتبط میکند.
فودی میافزاید، با این حال این رویکرد محدودیتهایی نیز خواهد داشت، از جمله اینکه چین قصد دارد روابط خود را با رقبای منطقهای ایران حفظ کند و در برابر درگیریهای موجود در غرب آسیا بیطرف بماند و میانجیگری میان طرفهای درگیر را تسهیل کند. چین منطق خویشتنداری را پیش میبرد و از این نظر بر روی طنابی باریک حرکت میکند و باید تعادل خود را حفظ کند. با این حال، توافق جدید تهران و پکن، توازن قدرت را در سطح جهانی تغییر خواهد داد و اعمال فشار آمریکا علیه ایران را به طور فزایندهای دشوار خواهد کرد.
یک خبرگزاری روسی هم در گزارشی به افزایش اقدامات خصمانه آمریکا اشاره کرد و نوشت که لحن خصمانه واشنگتن با تشکیل مثلث راهبردی «روسیه-چین- ایران» افزایش یافته است. خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی به مصاحبه خصمانه اخیر «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا پرداخت و افزود: لحن خصمانه فزاینده مقامهای دولت بایدن علیه روسیه و چین پس از آن روی داد که روابط میان پکن و مسکو تعمیق یافته و مثلث راهبردی شامل پکن، مسکو و تهران تشکیل شده است و در پی آن واشنگتن فشار تحریمها و اقدامات خصمانه را به شکل رزمایش و بازاستقرار نیروهایش افزایش داده است.
اسپوتنیک در ادامه به گزارش هفته پیش گلوبال تایمز اشاره کرد که نوشته بود حملات آمریکا به روسیه و چین به دلیل حس بحرانی است که ناشی از کاهش رقابتپذیری فراگیر و تعمیق مشارکت راهبردی فراگیری بوده که میان پکن و مسکو پدیدار شده است. یک پایگاه خبری بینالمللی هم در گزارشی درباره توافق اخیر میان ایران و چین تاکید کرد که سرکوبگری آمریکا مانع همکاری میان پکن و تهران نشده بلکه در واقع سرکوبگری سبب میشود کشورها همکاری بُرد-بُرد بیشتری را پیگیری کنند.پایگاه خبری «گلوبال تایمز» در گزارشی به بررسی سند راهبردی ۲۵ ساله میان چین و ایران پرداخت و تاکید کرد که توافق ایران و چین نشان میدهد سرکوبگری آمریکا مانع از همکاری بُرد-بُرد نمیشود.
گلوبال تایمز اضافه کرد: این توافق نشان میدهد که تحت سرکوبگری مداوم آمریکا، چین و ایران و دیگر کشورها در حال ادامه همکاری هستند که برای توسعه منطقه و ثبات جهانی مفید است. بر اساس این گزارش، توافق ایران و چین برای دو طرف سودمند است. تحریمهای شدید آمریکا باعث شده تا اقتصاد ایران در شرایط سختی قرار بگیرد. به علاوه، همهگیری کرونا نیز ضربه دیگری به اقتصاد این کشور وارد آورده و همکاری با چین میتواند به کاهش مشکلات اقتصادی ایران کمک کند. برای چین نیز که بزرگترین وارد کننده نفت در جهان است، این توافق میتواند به تامین پایدار نفت طی ۲۵ سال آینده کمک کند و از سوی دیگر نیز انتظار می رود سرمایهگذاری چین در بخشهای بانکی، ارتباطات، بنادر و راهآهن ایران نیز تسهیل شود. همچنین قرار است چین به توسعه یک منطقه آزاد تجاری در ایران و ساخت زیرساختهای شبکههای
۵ G در ایران کمک کند. گلوبال تایمز نوشت: همانطور که این توافق نشان داد، سرکوبگری آمریکا مانع همکاری میان چین و ایران و دیگر کشورها در خاورمیانه نمیشود.
عضو شورای عالی سیاسی یمن و از اعضای ارشد جنبش انصارالله هم ضمن تبریک به تهران و پکن به مناسبت امضای سند برنامه همکاری جامع موسوم به برنامه ۲۵ساله، این گام دو طرف را شکست سیاسی آمریکا خواند.«محمد علی الحوثی» در حساب کاربری خود در شبکه توئیتر امضای سند برنامه جامع همکاری جامع میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین را تبریک گفت و نوشت: توافق چین با ایران را تبریک میگوییم؛ توافقی که اینگونه خلاصه میشود: «شکست سیاسی آمریکا، شکسته شدن تحریمهای آمریکا علیه ایران، برخورداری چین از حاکمیتی بیکم و کاست همچون متحدان اروپایی آمریکا که از حق وتو برخوردارند، تفکر برای ساختن به جای نابودی و ویرانی مانند الگوی چینی مخالف الگوی آمریکایی و متحدانش با فروش تسلیحات ویرانکننده برای کشتار مردم».
در چنین شرایطی جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به امضای توافق ۲۵ ساله ایران و چین واکنش نشان داد و آن را نگران کننده خواند. بایدن گفت که مدتهاست درباره مشارکت ایران و چین نگران بودهام. وزیر خارجه آمریکا هم در مصاحبهای گفت که چین در تلاش برای تضعیف نظم جهانی به رهبری آمریکا است و از بازی بر اساس قوانینی که پس از دوره جنگ جهانی دوم ایجاد شده است خودداری میکند.«آنتونی بلینکن» گفت: رابطه ما با پکن همانند بسیاری دیگر از متحدان، در برخی زمینهها رقابتی بوده و در برخی زمینههای دیگر مبتنی بر همکاری است و جنبه تخاصمی در تعدادی از زمینهها نیز همچنان وجود دارد. بلینکن افزود: با این وجود، یک وجه مشترک وجود دارد که بر اساس آن باید با چین از موضع قدرت مقابله کرد که این موضوع با اتحادی قدرتمند، همکاری و هماهنگی آغاز میشود. وزیر خارجه آمریکا که به اروپا سفر کرده بود تا با سران ناتو و کشورهای اروپایی دیدار کند گفت که آمریکا هیچکدام از متحدان را مجبور به انتخاب میان پکن و واشنگتن نخواهد کرد و گفت که هدف آمریکا این نیست که چین را مهار کند بلکه حفظ قوانین نظم بینالمللی است که همگی ما طی ۷۵ سال گذشته بر روی آن سرمایه گذاری کرده و در خدمت منافع و ارزشهای ما بوده است. در این حال سخنگوی وزارت خارجه چین در تشریح پیام سفر وزیر خارجه این کشور به منطقه غرب آسیا گفت که پکن به دنبال دستیابی به اهداف خودخواهانه، لشکرکشی منطقهای یا هرگونه حوزه نفوذ در خاورمیانه نیست.«هووا چونیینگ» در یک رشته پیامی توییتری به تشریح پیامهای سفر «وانگ یی» وزیر خارجه چین به منطقه غرب آسیا پرداخت و نوشت: چین از کشورهای منطقه در مقابله با فشارها و آشفتگیهای خارجی، حفظ استقلال و یافتن یک سیستم اجتماعی و مدل حاکمیتی با توجه به ویژگیها، حمایت میکند. سخنگوی وزارت خارجه چین ادامه داد: ما به کشورهای منطقه در خارج شدن از سایه رقابت قدرتهای بزرگ کمک میکنیم تا اختلافات و نزاعهای منطقهای را توسط خود حل کنند. چونیینگ اضافه کرد: ما روح شراکت دوستانه، برابر و احترام به انتخاب کشورهای منطقهای را حفظ کرده و امیدوار هستیم که در صلح و توسعه منطقهای از طریق همکاری صادقانه مشارکت داشته باشیم. گفتنی است وزیر خارجه چین طی روزهای اخیر به چند کشور منطقه از جمله ایران، عربستان سعودی و امارات سفر کرد.