موضوع جالب، شنیدنی و تازه‌ای که تاکنون جایی منعکس نشده است از زبان شادروان دکتر ابراهیم چهرازی روان‌پزشک و استاد دانشگاه که چندسال پیش در ۹۵ سالگی فوت کرد و روزی برایم نقل کرده بود، از این قرار است که تعداد دانشجویان ایرانی مقیم فرانسه به ۵۰۰ نفر می‌رسید، از سال ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۲ پهلوی اول سالی ۱۰۰ نفر را برای تحصیل در رشته‌های گوناگون به کشورهای اروپایی و ۹۰درصد‌شان را به فرانسه می‌فرستاد.
در سال ۱۳۱۳ جشن هزاره فردوسی در طوس مشهد و تهران برگزار می‌شد که دانشجویان ایرانی مقیم خارج کشور عِرق وطن‌دوستی‌شان به جوش می‌آید که آنها هم کاری کنند تا برای وطن‌شان مفید و چشمگیر باشد و از این رو به فکر ساخت مجسمه فردوسی می‌افتند که البته کاری بزرگ و پرهزینه بوده است. مرحوم دکتر چهرازی در ۲۰ سالگی داوطلب این کار می‌شود و از ۵۰۰ دانشجوی ایرانی می‌خواهد هر کدام به فراخور حال و وسع‌شان مبالغی از ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ فرانک بپردازند که جمعاً ۱۰هزار فرانک می‌شود، ولی این مبلغ برای ساخت مجسمه فردوسی کافی نبوده است، از این رو نزد مجسمه‌ساز معروف آن زمان در پاریس یعنی «لورنزی» «LORENZY» می‌روند و او وقتی می‌فهمد که ۵۰۰ دانشجو مبلغ ۱۰ هزار فرانک را به زحمت جمع آوری کرده‌اند، نسبت به هزینه ساخت مجسمه فردوسی سختگیری نمی‌کند، آن هم در شرایطی که حدود ۲۰۰ هزار فرانک هزینه آن بوده است. «لورنزی» از دانشجویان ایرانی عکس و تصویر فردوسی را می‌خواهد که نداشتند، سپس می‌پرسد: چگونه با این وضع و در حالی که تصویری از او ندارم، مجسمه‌اش را بسازم؟ و ادامه می‌دهد: فردوسی که بوده و چه هنری داشته است؟ که دکتر چهرازی می‌گوید: شاعری حماسه سرا مثل «هومر» در یونان بوده است. می پرسد: کتاب دارد؟ پاسخ می‌دهد: بلی! می‌گوید: کتاب او را بیاور و یک ماه هر روز یک ساعت اشعار او را بخوان و به فرانسه ترجمه کن!
دکتر چهرازی روزها نزد مجسمه‌ساز فرانسوی می‌رفته و شعرهای فردوسی را می‌خوانده و او هم روی کاغذ تصاویری طراحی می‌کرده است و پس از یک ماه می‌گوید: ۳ ماه دیگر بیا و مجسمه را ببر! این مجسمه‌ساز فرانسوی شاهکاری بی‌نظیر از روی اشعار فردوسی از او می‌آفریند که اولین مجسمه فردوسی در ایران است و دیگر مجسمه‌سازان از روی آن کپی کرده اند.
نکته های مهمی که در این ارتباط می‌توان گفت، از این قرار است:
ـ عِرق وطن‌دوستی ۵۰۰ دانشجو که علیرغم عدم بضاعت مالی از روی عشق و علاقه این کار را کردند.
ـ زحمات دکتر چهرازی برای ساخت اولین تندیس از فرودسی که بسیار تحسین‌برانگیزاست.
ـ شاهکار مجسمه‌ساز فرانسوی و ساخت مجسمه از روی اشعار فردوسی.
ـ این مجسمه اکنون در محوطه چمن دانشسرای عالی، روی پایه نصب است،ـ این مجسمه فردوسی اکنون مهجور افتاده است و کسی از محل و داستان ساخت آن خبر ندارد.
دکتر علی محسنی کاشانی
