عمارت تاریخی موسوم به خانه تیمورتاش یکی از آثار تاریخی ارزشمند شهر تهران است که در محوطه دانشگاه جنگ قرار گرفته و به زودی امکان بازدید از آن برای عموم محقق خواهد شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، خانه تیمورتاش وزیر رضا شاه در شمال غرب باغ شاه سابق که در سال ۱۳۸۳ به ثبت ملی رسیده، یکی از خانه‌های تاریخی تهران است که در یک محوطه نظامی یعنی دانشگاه جنگ واقع شده است.
این خانه تاریخی تنها میراث فرهنگی تهران نیست که در یک محدوده نظامی واقع شده است، بلکه عمارت‌های تاریخی دیگری همچون عمارت عشرت آباد نیز در محدوده نظامی و تحت تملک نهاد‌های نظامی قرار دارد، اگرچه وضعیت خانه تیمورتاش با عمارت عشرت‌آباد قابل مقایسه نیست.
هرچند که این روز‌ها نگرانی‌های زیادی در مورد ساخت‌وساز در حریم عمارت عشرت آباد و چگونگی حفاظت از این عمارت وجود دارد، اما دوستداران میراث فرهنگی خیال‌شان از بابت حفاظت از خانه تیمورتاش راحت است، زیرا که این خانه تحت نظر امیر سرتیپ دکتر حسین ولیوند؛ فرمانده دانشگاه فرماندهی و ستاد (دافوس) ارتش و ژنرال آجودان ریاست جمهوری حفاظت می‌شود و علاوه بر آن مجموعه‌ای ارزشمند از سلاح‌های متعلق به دوران‌های مختلف را نیز به عنوان گنجینه‌ای ارزشمند در خود نگه می‌دارد.
خانه‌ای با تلفیق معماری ایرانی، روسی و اروپایی
این بنای نما آجری که تلفیقی از معماری ایرانی، روسی و اروپایی در آن دیده می‌شود و آیینه‌کاری و گچ‌کاری‌های نفیسی در جای جای آن به چشم می‌خورد، از سوی رضاخان به وزیر دربار یعنی تیمورتاش اهدا می‌شود تا با ساکن شدن او در نزدیکی کاخ مرمر بتواند؛ در صورت احضار شاه به سرعت خود را به وی برساند.
تیمورتاش که به بدنامی در تاریخ شهرت دارد، تغییرات مختلفی در تزیینات این خانه به وجود می‌آورد و کتابخانه نفیسی را نیز در آن ایجاد می‌کند، نصرالله حدادی تهران‌شناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ در باره او چنین می‌گوید: «تیمورتاش بسیار عیاش بود و هر زنی را که ارداه می‌کرد به همسری خود در می‌آورد که از جمله دردناک‌ترین ماجرایی که در زمینه طمع او نسبت به انسان‌ها می‌توان به یاد آورد، ماجرای ثریا، نامزد مرحوم شهریار است، او با توسل بر زور و با به زندان انداختن شهریار، ثریا را به عقد خود در می‌آورد.»
به گفته حدادی رضاخان چند سال بعد به تیمورتاش بدگمان می‌شود و دستور زندانی شدن و قتل او را صادر می‌کند و وزیر بدنام این گونه از عرش به فرش کشیده می‌شود.
گنجینه ارزشمند اسلحه
در طبقه اول این بنای تاریخی که در و دیوار‌های آن شاهد روزهای سرنوشت‌سازی در تاریخ این کشور بوده‌اند، مجموعه‌ای از اسلحه‌های تاریخی مختلف را در خود جای داده است، حدادی در این باره می‌گوید: «این مجموعه ارزشمند که توسط سرتیپ خوش ذوق «ولیوند» گردآمده به زودی قرار است؛ تکمیل شده و با تخلیه شدن بنا از دیگر کاربری‌ها به عنوان موزه اسلحه در معرض دید عموم قرار بگیرد. امیدوارم موافقتی صورت بگیرد تا مجموعه اسلحه‌هایی که در کاخ سعدآباد قرار دارد نیز به این مجموعه بپیوندد، همچنین علاوه بر اسلحه اسناد و مدارک نظامی ارزشمندی نیز در این بنا نگهداری می‌شود که بازدید از آن‌ها برای علاقه‌مندان می‌تواند؛ بسیار ارزشمند باشد.»
توپ پیشکشی خاندان رمانف
یکی از ارزشمند‌ترین و جالب‌ترین آثار موجود در این مجموعه، توپی است که خاندان رمانف به عباس میرزا هدیه داده است که در گوشه‌ای از سالن طبقه اول این بنا خودنمایی می‌کند.
زیبا‌ترین بخاری تهران
در طبقه دوم این بنای ارزشمند تاریخی اولین چیزی که به چشم می‌خورد بخاری به سبک همان دوران است؛ حدادی در این باره توضیح می‌دهد: «این بخاری‌ها را بین دیوار‌ها می‌ساختند تا از حرارت بهتر استفاده کنند. این بخاری جزو زیبا‌ترین نمونه‌ها در تهران است و علاوه بر آن، طاقچه مانندی دارد که به آن پیش بخاری می‌گویند که حرارت به آن برخورد می‌کند و به داخل خانه می‌آید. قرینه‌های این بخاری نیز در دیگر جای جای خانه دیده می‌شود.»
در طرف دیگر طبقه دوم «اُرُسی» بزرگی مشرف به حیاط وجود دارد که به درون یک ایوان گشوده می‌شود، اُرُسی در نسبتا بزرگی است که از پایین به بالا باز می‌شود، حدادی در مورد آن اظهار می‌کند: «در معماری ما ایرانی‌ها به این در‌ها اُرُسی می‌گویند، زیرا از چوب نوعی کاج به اسم «ارس» ساخته شده است و یکی از ویژگی‌های آن مشبک کاری است که در آن دیده می‌شود، ارسی در واقع از روسیه به ایران آمده است.»
درست در روبروی این ارسی طارمی (نرده) با خطوط اسلیمی وجود دارد که قرار گرفتن آن در کنار طرح‌های ارسی تصویر چشم نوازی را ایجاد می‌کند.
زمانی ما هم بلد بودیم؛ خانه بسازیم!
حدادی می‌گوید: «این گونه خانه‌ها برای ما بسیار مهم هستند و نشان می‌دهند که ما ایرانی‌ها آن روز‌ها بلد بوده‌ایم که چگونه خانه بسازیم و مانند امروز نبودیم که تنها مصالح را روی هم بگذاریم. نمونه این گونه خانه‌ها در تهران زیاد است، اما نگرانی‌های بسیاری برای حفاظت از آن‌ها وجود دارد که امیدواریم این نگرانی‌ها زود‌تر برطرف شوند.»
