کاربرد مدل حمل و نقل برای برنامه ریزی شهر های کم کربن از همشهری عزیزمان سید علی ضیایی دانشجوی بورس رتبه اول کشوری دکتری مهندسی عمران –مهندسی راه و ترابری دانشکده فنی دانشگاه تهران

چکیده

توسعه کم کربن، یک روند مهم شهر نشینی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته در جهان است و عدم تناسب تقاضای سفر با زیرساخت های موجود در بخش حمل و نقل، باعث ایجاد مشکلاتی دربخش های انرژی، ایمنی و … شده است. این مقاله ، مزایا و مشکلات سه راه حل حمل و نقل را بر مبنای استراتژی اولویت ترانزیت، که شامل بررسی سیاست های بخش حمل و نقل، بررسی حمل و نقل هوشمند و نیز بررسی طراحی و برنامه ریزی می باشند را بررسی می کند. با انتخاب مدل توسعه شهری کم کربن با محوریت برنامه ریزی حمل و نقل مشاهده شده است که تقریبا ۳۰% مصرف انرژی و انتشار C کاهش می یابد.

کلمات کلیدی: مدل حمل و نقل، سفر کم کربن، شهر واحد، استراتژی اولویت ترانزیت، حمل و نقل هوشمند، شبکه انرژی هوشمند شهری.

1. مقدمه

به طور کلی سفر و جابجایی؛ ازدحام زیاد، مصرف بالای انرژی و مسائل ایمنی در شهرهای کوچک و بزرگ ایجاد می کنند. این که چگونه ازدحام حمل و نقل و مصرف بالای انرژی را در شهرها به منظور پشتیبانی از توسعه آیندگان، مدل سازی کنیم، مسئله بزرگی برای دولت های شهری به ویژه برای بخش های برنامه ریز، است. روند تصمیم گیری برای توسعه شهری کم کربن در حوزه حمل و نقل با عواملی از قبیل کاهش ازدحام ترافیک، افزایش ایمنی سفر و بهبود کیفیت سفر در ارتباط است. استراتژی توسعه در بخش حمل و نقل، یک راه حل آشکار به منظور کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی، به ویژه برای شهرهای حاشیه ای است که تعداد زیاد ساکنان سفر کننده در روز با وسایل نقلیه شخصی را دارند. استراتژی توسعه در بخش حمل و نقل با دو چالش عمده در ایران، مواجه می باشد، یکی، افزایش شمار اتومبیل های شخصی با نرخ افزایش بسیار سریع است که شکاف بین زیرساخت ها و تقاضای سفر با اتومبیل را بیشتر می کند و همانطور که از جدول (۱) برداشت می شود طی سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱، شاخص سرانه خودرو در ایران بیش از سه برابر شده است.

جدول ۱ – شاخص سرانه خودرو در ایران( شامل اتوموبیل ، ون ، اتوبوس ، کامیون  ){1}

دیگری، مواجهه با الگوی طبیعی توسعه شهری است. از آن جا که بیشتر شهر ها در گذشته طراحی و ساخته شده اند، ممکن است اصلا برای ترانزیت، مناسب نباشند. بنابراین راه حل برای توسعه شهری کم کربن را می توان در دو گزینه "تکنولوژی شبکه انرژی هوشمند شهری" و "سبک شهری واحد" در آغاز توسعه شهری، جستجو نمود.

"سبک شهری واحد ( Unit City Mode)" ، سبکی است که روی تعادل میان فرصت های شغلی و کار تمرکز می کند. شبکه "انرژی هوشمند شهری (City Intelligent Energy Network)" نیز ، سیستمی است که از تکنولوژیIOT (Internet of Things) به منظور بررسی داده های پویا و پیش بینی مدیریت در تنگناها برای شهرداری ها استفاده می کند. این شبکه شامل سیستم حمل و نقل هوشمند به عنوان بخش اصلی و تاثیر گذار می باشد. همچنین افزایش سریع تعداد اتومبیل شخصی و تقاضای سفر به عنوان یک تغییر محرک در ساختار شهری و سبک استفاده از زمین درنظر گرفته می شود.

یک سیستم غیر موتوری به خوبی طراحی شده و ترانزیت هوشمند به منظور پشتیبانی از تکنولوژی شبکه انرژی هوشمند شهری و سبک شهری واحد، زمانی ایجاد می شود که ما از مدل کاملی به منظور توصیف ازدحام و مصرف انرژی به صورت توامان، استفاده کنیم. این مقاله، سه راه حل حمل و نقلی را که در دهه های اخیر در دنیا استفاده شده را مورد بحث قرار داده و به مشکلات اصلی آن ها در توسعه شهری کم کربن اشاره می کند.