بزرگان اسفندی داستان و غزل معاصر فارسی

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، زمستان فصل شاعران است شاید از این جهت که مهمترین چهره های شاخص شعر و داستان معاصر در روزهای این فصل سپید، متولد شده اند، این هفته با مهم ترین شاعر و داستان نویسان ادبیات معاصر آشنا شوید.

ابتهاج؛ شاعر ارغوان

امیر هوشنگ ابتهاج، ۶ اسفند ۱۳۰۶ خورشیدی در رشت چشم به جهان گشود، امیرهوشنگ نوجوان گرچه در درس و مدرسه کوشا نبود اما شیفته مهارت‌آموزی شد و در کنار نقاشی و مجسمه‌سازی به دیگر هنرها نیز علاقه‌مند بود.

ابتهاج در ۱۳۱۸ خورشیدی با موسیقی و سرودن شعر آشنا شد، در آغاز کوشید به راه نیما برود اما نگرش مدرن و اجتماعی شعر نیما، با طبع او که شاعری غزل سرا بود، همخوانی نداشت. از مهم‌ترین آثار ابتهاج تصحیح غزل‌های حافظ است. این اثر با عنوان حافظ به سعی سایه نخستین بار در ۱۳۷۲ خورشیدی از طرف نشر کارنامه به چاپ رسید. بار دیگر نیز با تجدید نظر و اصلاحات جدید منتشر شد، سایه سال‌های زیادی را صرف پژوهش و حافظ‌شناسی کرد.

از ابتهاج تا کنون مجموعه های متفاوتی به چاپ رسیده است که تاسیان، سیاه مشق، بانگ نی و… بخشی از آن هستند.

این شاعر تغزلی، اکنون ساکن شهر هامبورگ در کشور آلمان است.

کتاب همسایه با سایه: نگاهی زیباشناسانه به اشعار امیر هوشنگ ابتهاج، نیز اثر عباس مهری آتیه است و به نقد و بررسی اشعار امیرهوشنگ ابتهاج (ه.الف.سایه) می پردازد. مولف سعی کرده است در این اثر تحلیلی بر مجموعه آثار ابتهاج در تمام دوره های مختلف زندگی اش و نقدی زیبا بر غزل، دوبیتی، رباعی و… داشته باشد.

این کتاب در ۳۶۸ صفحه به چاپ انتشارات روزنه، وارد بازار نشر شده است.

گلشیری؛ داستان و نقد داستان 

هوشنگ گلشیری، در ۲۵ اسفند ۱۳۱۶ خورشیدی در اصفهان به دنیا آمد. هنگامی که ۶ ساله بود به دلیل شغل پدرش به همراه خانواده به آبادان مهاجرت کردند.

گلشیری دوران تحصیل خود را در آبادان سپری می کند و در ۱۳۳۴ شمسی به اصفهان باز می گردد. در سال ۱۳۳۸ در رشته ادبیات فارسی وارد دانشگاه اصفهان می شود. آشنایی با برخی فعالان سیاسی، گلشیری را وارد عرصه فعالیت سیاسی می کند و در اواخر سال ۱۳۴۰ نیز دستگیر و زندانی می شود تا اینکه در پایان شهریور ۱۳۴۱ خورشیدی از زندان آزاد و در همان سال نیز از دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان فارغ‌التحصیل می شود.

گلشیری در اواخر ۱۳۵۲ خورشیدی بار دیگر دستگیر می شود و حدوداً ۶ ماه را در زندان می گذراند. او پس از آزادی به مدت پنج سال از حقوق اجتماعی، از جمله تدریس محروم می شود و به‌ناچار در ۱۳۵۳ خورشیدی به تهران مهاجرت می کند. در ۱۳۵۶ خورشیدی به دعوت بهرام بیضایی کار در گروه تئاتر دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران را آغاز کرد و در بهمن همین سال جایزه فروغ فرخزاد را به دست آورد.

این نویسنده در تابستان سال ۱۳۵۷ خورشیدی در یک طرح بین‌المللی برای نویسندگان به آمریکا سفر کرد. طی چند ماه اقامت در خارج از ایران به ایراد سخنرانی در شهرهای مختلف دنیا پرداخت و در زمستان همان سال، به کشور بازگشت و ضمن اقامت در اصفهان، تدریس در دبیرستان را از سر گرفت.

گلشیری، بعد از پیروزی انقلاب با فرزانه طاهری، مترجم ازدواج می‌کنند که ثمره این ازدواج ۲ فرزند به نام‌های باربد و غزل است.

یکی از اقدامات تأثیرگذار و مهم گلشیری تشکیل کارگاه‌های داستان و پرورش نسل تازه‌ای از نویسندگان ایرانی بود. وی جلسه های هفتگی داستان‌خوانی و نقد داستان را که به جلسه های پنج‌شنبه‌ها معروف شد از ۱۳۶۲ خورشیدی تا پایان عمر خود در هر شرایطی به صورت مستمر برگزار کرد.

این جلسات تا اواخر سال ۱۳۶۷ خورشیدی با حضور نویسندگانی چون یارعلی پورمقدم، محمدرضا صفدری، محمد محمدعلی، حسین سناپور، آذر نفیسی، عباس معروفی، منصور کوشان، شهریار مندنی‌پور، منیرو روانی‌پور، قاضی ربیحاوی، ناصر زراعتی، حسین مرتضاییان آبکنار و ابوتراب خسروی ادامه داشت.

از گلشیری مجموعه داستان‌های مثل همیشه، نمازخانه کوچک من، جبه‌خانه، پنج گنج، دست تاریک، دست روشن و رمان‌های شازده احتجاب، کریستین و کید، بره گمشده راعی، معصوم پنجم یا حدیث مرده بر دار کردن آن سوار که خواهد آمد، حدیث ماهی‌گیر و دیو، در ولایت هوا، آینه‌های دردار و جن نامه به جا مانده است.

این نویسنده در سال ۱۳۷۶ خورشیدی جایزه لیلیان هلمن، دشیل همت و در ۱۲ تیر ۱۳۷۸ خورشیدی جایزه صلح اریش ماریا رمارک را به ‌پاس آثار ادبی و تلاش‌ در دفاع از آزادی قلم و بیان، دریافت کرد.

گلشیری به دنبال یک دوره طولانی بیماری که نخستین نشانه‌های آن از پاییز ۱۳۷۸ شروع شده بود، در ۱۶ خرداد ۱۳۷۹ خورشیدی در بیمارستان ایرانمهر تهران در گذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.

پس از درگذشت وی، بنیاد هوشنگ گلشیری برای ادامه تلاش‌های او و حمایت از فعالیت‌های ادبی تشکیل شد و جایزه هوشنگ گلشیری را برای اهدا به آثار منتخب ادبیات فارسی برقرار کرد.

محمد تقوی، یکی از شاگردان گلشیری‌ست که با شناخت عمیق و ویژه‌اش از اسلوب داستان و طریقت نویسندگی، کتاب احضار مغان را با کندوکاو در زندگی و آثار استادش نوشته است. تقوی از منظر این نویسنده‌ بزرگ به انسان و جهان و البته ایران و ایرانی پرداخته و با دست گذاشتن بر بینش گلشیری نشان می‌دهد که وی چه اشرافی بر تراژدی نهفته در زهن، زبان و زیست مردمش داشت.

کتاب احضار مغان، مقالاتی در نقد و تحلیل آثار هوشنگ گلشیری است، نویسنده در این کتاب آثار گلشیری را بررسی کرده و در مورد احوال و تفکر او نوشته است تا مخاطب راحت‌تر بتواند با این آثار ارتباط برقرار کند و گره از نقاط گنگ و رازهای داستان‌های گلشیری برداشته شود.

این اثر در ۱۶۰ صفحه توسط انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده است.

پروین؛ شاعر رخشنده

رخشنده اعتصامی، مشهور به پروین اعتصامی در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ خورشیدی در تبریز دیده به جهان گشود و در کودکی با خانواده‌ اش به تهران آمد.

یکی از شخصیت‌های تاثیرگذار در زندگی پروین، پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام الملک) از رجال نامی، نویسندگان و مترجمان مشهور اواخر عصر قاجاریه بود و در آن زمان ماهنامه ادبی بهار را منتشر می کرد.

مادرش اختر فتوحی، فرزند میرزا عبدالحسین ملقب به مُقدّم العِداله و متخلص به «شوری» از واپسین شاعران دوره قاجار، اهل تبریز بود، پروین در خانواده ای هنردوست و آشنا به شعر و شاعری پرورش یافت. در دوران کودکی، زبان‌های فارسی و عربی را زیر نظر معلمان خصوصی در منزل آموخت، دیپلم خود را از مدرسه آمریکایی تهران گرفت و در همانجا شروع به تدریس کرد.

پروین با پسرعموی خود که رئیس شهربانی کرمانشاه بود در ۱۹ تیر ۱۳۱۳خورشیدی ازدواج کرد اما این وصلت بیش از چهار ماه طول نکشید و به جدایی منجر شد، پس از جدایی، مدتی کتابدار کتابخانهٔ دانشسرای عالی بود.

تنها اثری که از این شاعر نامدار برجای مانده است، دیوان وی است که شامل ۵ هزار و ۶۰۶ بیت در قالب ۲۰۹ قصیده، قطعه، غزل، مثنوی و ۵ قطعه کوتاه دو سه بیتی و ۱۱ تک‌بیتی است و در آن جز چند غزل دیده نمی‌شود، در لغت‌نامه دهخدا آمده است در این دیوان همه اشعار اعتصامی نیست چون وی چند سال پیش از مرگ خود، بخشی از اشعارش را که مطلوب طبع نمی دانسته سوزانده است. این شاعر به تشویق ملک‌ الشعرای بهار در ۱۳۱۵ خورشیدی دیوان خود را منتشر کرد و مورد توجه قرار گرفت.

پروین اعتصامی به علت ابتلا به بیماری حصبه و در حالی که تنها ۳۵سال داشت در ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ خورشیدی دیده از جهان فروبست و در حرم حضرت فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شد و چون نشان درجه سوم علمی رضاخان را نپذیرفت و درخواست وی برای تدریس به ملکه را رد کرد پس از وفات او مراسم دولتی برای وفات و بزرگداشت وی برگزار نشد.

کتاب ۱۲ قصه تصویری از پروین اعتصامی، نوشته مژگان شیخی، برای کودکان ۶ تا ۱۲ سال، نوشته شده است. داستان های این مجموعه که هر کدام به صورت جداگانه نیز به چاپ رسیده اند، از این قرار است: طوطی و دزدان، ماهی ها و ماهی خوار، بگو مگوی نخ و سوزن، گربه شیر نمی شه، مرد فقیر و سکه های طلا، مورچه و سلیمان، آرزوی پرواز، پیغام گرگ به سگ گله، گنجشک و خانم کبوتر، چوپان خواب، گرگ بیدار.

این مجموعه با تصویرگری حسن عامه‌کن، در ۱۵۲ صفحه توسط نشر قدیانی در مجموعه کتاب های بنفشه منتشر شده است.