ایرانگردی کلیسای وانک یکی از بناهای مشهورش، کلیسای آمنا پرکیچ (به معنی «منجی مقدس») است که بیشتر به کلیسای وانک شناخته میشود؛ هرچند وانک در زبان ارمنی به معنی «صومعه» است.
کسانی که از در غربی کلیسای وانک جلفا وارد میشوند، کتیبهای را با کاشی لاجوردی و به خط طلایی بر سردر میبینند که گزارش میدهد: «کلیسای وانک آمنا پرگیچ در سال ۱۶۵۵ در زمان پادشاهی شاه عباس دوم و جاثلیقی «فیلیپوس» و پیشوائی خلیفه «داوید» و به یاری مردم خیّر جلفا شروع شد و در سال ۱۶۶۴م به پایان رسید. ثواب عباداتی که در این کلیسا انجام میشود، نصیب آنهایی که در قید حیاتند و یا درگذشتهاند شود.»
با اینکه ارمنیان اصفهان از دورهای بسیار کهن در این شهر زندگی میکنند، اما بیشترشان برای اینکه مورد حمله عثمانی قرار نگیرند، در زمان شاه عباس صفوی، از شهر جلفا در کرانه رود ارس به اصفهان کوچیدند و در کنار زایندهرود، مقیم شدند و محله زیبایی را در اصفهان ساختند که یکی از بناهای مشهورش، کلیسای آمنا پرکیچ (به معنی «منجی مقدس») است که بیشتر به کلیسای وانک شناخته میشود؛ هرچند وانک در زبان ارمنی به معنی «صومعه» است.
برج ناقوس
مساحت این معبد ۸۷۳۱ متر مربع است، که ۳۸۵۷ متر مربعش ساختمان و بقیه فضای سبز است. در بالای در ورودی، برج ناقوس در سه طبقه بنا شده که در طبقه دومش ساعت بزرگی به وزن سیصد کیلوگرم قرار دارد.
دیوار بیرونی کلیسا با آجر و دیوار درونی گچاندود است و رویش با نقاشی تزیین شده است.
بنا دو گنبد دارد: گنبد کوچک بر روی محل استقرار عامه مردم، و گنبد بزرگ بر روی قسمت مقدم محراب ساخته شده است. ارتفاع دیواره از سطح حیاط تا بام طبقه دوم حدود ۱۲ متر است.
در بخش غربی، با استفاده از بخشی از ستونها و پایههای دیوارهای جانبی، چهار طاقنمای بلند ساختهاند که ارتفاعش بیش از ده متر است. گنبد کوچک بر روی این طاقنماها قرار دارد.
گنبد کلیسا شبیه گنبد مساجد عصر صفوی است؛ اما تزئیناتش آمیزهای از معماری اسلامی و نقاشی غربی است. تمامی دیوارها، طاقنماها، طوق گنبد و داخل گنبد با رنگ روغن نقاشی و تزئین شده است. بیشتر دیوارنگارها مضامینی از انجیل دارد و تصاویری از بدو تولد تا عروج حضرت مسیح(ع) بر آنها نقش بسته است. بر روی بخشی از دیوارها، روز رستاخیز، داوری قیامت و بهشت و دوزخ دیده میشود. نقاشان این مجموعه همگی استادان ارمنی بودند که از آن جمله میتوان از خلیفه «هوانس مرکوز» و کشیش «استپانوس» و استاد «میناس» نام برد.
این بنا از حیث طلاکاری و تذهیب در میان کلیساهای ارمنی منحصر به فرد است. در تزیین و نقاشی دیوارها، «خواجه اودیک» سهم بهسزایی داشته است. در دیوار شمالی داخل بنا کتیبهای به شرح زیر نصب شده است: «در تاریخ پنجم فوریه ۱۶۶۹ خواجه اودیک که نقاشیهای این کلیسا را به یادبود خود و در گذشتگان خانوادهاش به یادگار گذاشته، رحلت کرد و به مسیح پیوست.»
موزه
از بناهای جانبی این مجموعه، موزهای است که در سالهای ۱۹۰۵ـ۱۹۰۶ میلادی به کوشش «طاطاووس هونانیان» بنیاد نهاده شده است و در آن کتابها، نسخههای خطی و اشیای تاریخی نگهداری و نمایش داده میشود. از جمله این آثار، ۷۱۰ جلد کتاب خطی است که بعضی از آنها بر روی پوست نوشته شده است. برخی از این کتابها سرفصلهای طلاکاری شده دارند. تابلوهای نقاشی موزه نیز مجموعهای ارزنده از آثار هنری نقاشان اروپایی و ارمنی هستند که بر روی کرباس، پوست، چرم، فلز و شیشه کشیده شدهاند.
افزون بر اینها، مجموعه آثار فلزی این موزه قابل توجه است که مشتمل بر زیورآلات طلا و نقره، کمربند، قلاب شنل، سینی، عودسوز، ظرف روغن، منسوجات دستبافت و رودوزیهای سنتی است. همچنین در این موزه میتوان ظروف چینی و سفالی، آثار چوبی، فرمانهای متعلق به سدههای هفدهم تا نوزدهم میلادی، غرفه صنعت چاپ، مجموعه مسکوکات (از قبل از تاریخ تا دوران اسلامی) و دیدنیهای دیگری را ملاحظه کرد.