فصل کاری نوغانداری نزدیک است، مسوولان بجنبید کارگاه های ابریشم کشی تربت حیدریه تار و پود وجودشان را می ریسند

تربت حیدریه- ایرنا- از مجموع هزار و ۲۰۰ کارگاه ابریشم کشی بایگ از توابع شهرستان تربت حیدریه که تا سه دهه قبل ۷۵ درصد نخ ابریشم ایران را تولید می کردند، تنها نزدیک به ۴۰۰ واحد آنهم اگر بشود اسمش را کارگاه گذاشت، فعال هستند که البته آنها هم دارند نفس های آخر را می زنند.

وقتی پای صحبت دست اندرکاران و مسوولان می نشینید، هر کسی توپ را به زمین طرف مقابل می اندازد، اما هر چه بوده نتیجه اش آنچه که امروز می بینیم شده و آن این است که صنعت ابریشم کشی بایگ تربت حیدریه حالش خوب نیست و تا این لحظه الکتروشوک دستگاه های متولی نیز، نتوانسته اند وضعیت او را از حالت کما خارج کنند.
اهمیت موضوع درد و رنج نوغانداران بایگ زمانی بیشتر مشخص می شود که بدانیم فصل کار پیله وران منطقه به طور غالب از ۲۰ فروردین آغاز و به طور معمول سه ماه بیشتر نیست و با فرض توزیع پیله خوب، این زحمت کشان فقط سه ماه از سال شاغل هستند و بقیه ایام را باید به دنبال شغل های کاذب باشند یا با کمک واسطه ها خود را با پیله خارجی وارداتی مشغول نگه دارند.
***صنعت ابریشم کشی بایگ به کما رفته است
یک دست اندرکار ابریشم کشی در شهر بایگ در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار می دارد: تمام مشکل ما از زمانی آغاز شد که دلالان از غفلت مسئولان و دست اندرکاران این حوزه سوء استفاده کرده و نمونه های نامرغوب و ارزان خارجی را وارد منطقه کردند.
امیر بایگی افزود: این پیله های خارجی که معمولان از کشورهای آسیای میانه نظیر ازبکستان، اوکراین و تاجیکستان وارد می شوند، هر چند کیفیت نمونه داخلی را ندارند، اما چون ارزان هستند و از سویی خوراک اولیه را در طول سال فراهم می کردند، لذا پیله کاران به این سمت کشیده شدند.
وی گفت: البته مشکل از زمانی بیشتر شد که دلالان حتی نخ ابریشم نامرغوب را هم از چین وارد کردند و این در واقع در حکم تیر خلاص به صنعت ابریشم کشی بایگ بود.

**درامد سالیانه ۴۰میلیون ریالی هر پیله کار!!
مسوول یک کارگاه ابریشم کشی در بایگ نیز به خبرنگار ایرنا گفت: غالبا از هر پنج کیلو پیله به طور متوسط ۲ کیلوگرم نخ بدست می آید که بر فرض اینکه کارگاه ها هر روز فعال باشند در روز باید ۸۰۰ کیلوگرم بدست آید که در عمل این طور نیست زیرا کارگاه ها در ماه شاید ۱۰ تا ۲۰ روز فعال باشند.
محمد پاکزاد بایگی افزود: هر کارگر باید از ساعت سه صبح کارش را آغاز کند که معمولا تا ساعت ۱۲ ظهر ادامه می دهد و الان که وقت کار است پیله کاران اگر خیلی تلاش کنند، شاید در سال ۴۰ میلیون ریال بزور عایدشان شود.
وی در خصوص نحوه پرداخت دستمزد کارگر ابریشم کشی می گوید: مزد کارگر روزی نیست بلکه معمولا این گونه به تفاهم می رسند که بابت یک قلم پیله که معادل پنج کیلوگرم است، به طور متوسط ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار ریال دریافت می کند که این رقم خیلی کم است بخصوص که کار با دستگاه 'سرطان زا' نیز هست.
پاکزاد بایگی می افزاید: اگر کارگاهی بخواهد با پیله ایرانی کار کند، از ۲۰ فروردین که خرید تخم نوغان آغاز می شود تا زمان بهره برداری از پیله سه ماه بیشتر نیست و در طول سال اگر واسطه ها پیله خارجی وارد کنند، ما فعال هستیم وگرنه در طول سال بیکار خواهیم ماند.
وی می گوید: از این روی زمانی که ماموران بیمه به صورت سرزده از کارگاه ها بازدید می کنند، اگر در لحظه بازدید کارگاه را تعطیل ببینند، بلافاصله بیمه اش را قطع می کنند و این هم یکی دیگر از مشکلات ما است.
پاکزاد بایگی با بیان اینکه تامین اجتماعی به بهانه های مختلف از جمله اینکه کارگاه تعطیل یا ما دو شغله هستیم، بیمه برخی همکاران را قطع کرده، می افزاید: تامین اجتماعی یا از وضعیت بازار ما خبر ندارد و یا نمی خواهد مسایل و مشکلات ما را درک کند.

***تخم نوغان بیمار، واردات بی رویه نخ، از بیمه هم که خبری نیست، هر دم از این باد بری می رسد
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی ابریشم کشان بایگ در پیوند با این موضوع به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یکی از مشکلات ما تخم نوغان است که امسال پنج هزار جعبه تخم نوغان به دلیل کیفیت پایین تلفات داشتیم.
حسین رضایی مقدم با بیان اینکه مشکل دوم واردات بی رویه نخ خارجی هم به صورت قاچاق و هم از مبادی رسمی و قانونی است که بطور غالب از کشورهای آسیای میانه، چین و هند وارد می شود، افزود: اگر این ها را در یک گوشه دلمان جای بدهیم، مشکل بیمه را کجای دلمان بگذاریم؟
وی گفت: با فرض بر اینکه در هر کارگاه دو نفر مشغول به کار هستند، باید اکنون نزدیک به ۸۰۰ نفر بیمه شده داشته باشیم و این در حالی است که به ندرت شاید شمار بیمه شدگان این حرفه به ۴۰۰ نفر برسد.
رضایی مقدم افزود: پیشنهاد ما برای رفع مشکل پیله وران آن است که مسوولان به جای نخ، پیله خوب وارد کنند تا چراغ کارگاه ها روشن بماند و به جرم اینکه کار ما فصلی است، بیمه ابریشم کشان قطع نشود.
***بیمه تامین اجتماعی و چالش های بی پایان آن برای پیله کاران
یک عضو شورای اسلامی شهر بایگ نیز به خبرنگار ایرنا گفت: برخی در پرداخت حق بیمه سه ماه خود دچار مشکل هستند و کل مبلغ را ندارند و یا چون در مهلت قانونی پرداخت نمی کنند، لذا بیمه شان قطع شده است.
علی اکبر مختاری دستمزد هر کارگر را ۱۵۰ هزار ریال در روز عنوان و اظهار کرد: همین مبلغ ناچیز بعد از کسر آب و برق و استهلاک دستگاه، به ۸۰ هزار ریال تنزل پیدا می کند و لذا کارگر پیله کار مجبور است به شغل دوم هم بپردازند و از همین روی بیمه اش قطع می شود.
وی در ادامه اظهار کرد: اکنون ایران به ۷۲۰ تن نخ ابریشم در سال نیاز دارد که الان ۲۵۰ تن پیله در کل کشور داریم که سالی ۱۰۰ تن نخ تولید می شود و برای جبران این کسری باید ۶۲۰ تن نخ وارد شود.
مختاری افزود: اگر واردکنندگان پیله، عوارض گمرکی درست بپردازند و کم اظهاری نکنند، نرخ تمام شده پیله وارداتی با تولیدی داخل کشور یکسان خواهد بود، اما چون نظارت ها ضعیف است، لذا شاهد هستیم به بازار ما لطمه وارد می شود.
وی گفت: نتیجه این فرایند آن است که به ازای هر ۴۰۰ کیلو نخ، ۲۰۰ نفر روز کار از بین می رود و در حالی که برای رفع نیازهای کشور به روزی چهار تن پیله نیاز داریم، نخ از مبادی قانونی یا غیرقانونی وارد می شوند.
مختاری با بیان اینکه هر یک تن پیله ۲۰۰ نفر شغل ایجاد می کند، افزود: زمانی بایگ هزار و ۷۰۰ باب کارگاه داشت ولی الان ۲۵۰ کارگاه داریم با ۴۰۰ دستگاه ابریشم کشی که به طور میانگین روزی ۷۰۰ کیلو ابریشم استحصال می شود و به ازای هر قلم پیله (پنج کیلو) ۱۷۰ هزار ریال دستمزد می گیرند.

***خوشبختانه یا متاسفانه تخم نوغان های سالم اما چینی در راه است
رییس اداره توسعه نوغانداری خراسان رضوی ضمن تایید خرابی بخشی از تخم های نوغان توزیعی بین نوغانداران استان، گفت: امسال هفت هزار و ۸۳۰ جعبه تخم نوغان در منطقه توزیع شد که نسبت به پارسال با ۵٫۴ درصد افزایش توزیع مواجه بودیم اما متاسفانه ۳۰ درصد تخم های توزیعی از حیث نژاد دچار مشکل بودند.
فرید سرجمعی تعداد تخم نوغان های توزیعی معیوب در تربت حیدریه را ۷۰۰ جعبه اعلام و اظهار کرد: با این حال نزدیک به ۲۰ میلیارد ریال خسارت به ابریشم کشان وارد شد.
وی گفت: در بررسی به عمل آمده توسط کارشناسان مشخص شد تخم ها دارای مشکل ژنتیکی بودند که به صورت ارثی به نسل بعدی منتقل شده و در توزیع چنین تخم ایی تعمدی در کار نبوده است.
سرجمعی با بیان اینکه پرداخت غرامت به طور قطع انجام می شود و در حال تامین اعتبارات هستیم، گفت: فروردین سال ۹۷ نوغانداران با تکرار این مشکل مواجه نخواهند شد زیرا خوشبختانه یا متاسفانه تمامی تخم ها از کشور چین وارد شده اند.
وی گفت: در عین حال به نوغان داران پیشنهاد می کنم در اسرع وقت به عضویت 'صندوق توسعه حمایت از نوغان و ابریشم' تربت حیدریه در آیند تا چنانچه در آینده با مشکلات مشابهی مواجه شدند، پرداخت خسارت با سرعت بیشتری صورت گیرد.
سرجمعی افزود: ایجاد صندوق با پیگیری های نماینده مردم تربت حیدریه، زاوه و مه ولات در مجلس صورت گرفته که ۵۱ درصد آورده مردم و ۴۹ درصد بقیه آورده دولت خواهد بود و ما تنها نقش نظارتی خواهیم داشت.

**ایجاد کارگاه های ابریشم کشی راه علاج ایام بیکاری نوغان داران
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تربت حیدریه نیز به مشکلات و چالش های پیش روی ابریشم کاران اشاره و اظهار کرد: کمبود نقدینگی ابریشم کشان برای تامین مواد اولیه (پیله) و نیز فصلی بودن کار برای این قشر از جمله این مشکلات است.
علی محمدی با بیان اینکه در حوزه کاری خود تاکنون چند اقدام اساسی انجام داده ایم، افزود: پیگیری معرفی شهر بایگ و روستای بسک به عنوان شهر ملی و روستای ملی صنایع دستی در حوزه ابریشم کشی، – صدور پروانه تولید انفرادی جهت ابریشم کشان، برگزاری کلاسهای آموزشی ابریشم بافی ونیز برگزاری تورهای گردشگری ابریشم کشی از جمله این اقدامات است.
وی گفت: در همین راستا، کارگاه آموزشی ابریشم بافی نیز مدت ۱۰ روز است که فعالیت خود را با ۱۵ نفر هنرجو آغاز کرده است.
علی محمدی با بیان اینکه موضوع ابریشم کشی در بایگ از قدمت تاریخی بسیار بالایی برخوردار است، افزود: اما به دلیل فصلی بودن پیله، غالبا ۶ ماه از سال ابریشم کشان بیکار هستند و ما بهتر دیدیم برای اشتغالزایی اهالی آن ها را با شیوه ابریشم بافی آشنا کنیم در در نیمه دوم سال نیز محل ارتزاقی داشته باشند.

***پرداخت ۱۰۰ میلیون ریال تسهیلات صندوق کارآفرینی به ۲۰ نفر
مسوول صندوق کارآفرینی امید تربت حیدریه نیز گفت: امسال در قالب طرح 'یک روستا یک محصول' مبلغ ۲ میلیارد ریال تهسیلات قرض الحسنه به ۲۰ نفر پرداخت کردیم.
احسان خدابنده بایگی افزود: در قدم نخست روستای بسک بخش بایگ را به عنوان روستای هدف قرار دادیم که بعد از تایید توسط میراث فرهنگی این مبالغ در اختیار ابریشم کشان قرار گرفت.
وی گفت: در بحث زنجیره تولید نیز به یک نفر مبلغ ۳۰۰ میلیون ریال تسهیلات قرض الحسنه پرداخت شد.

***آمار دقیق بیمه شدگان نوغانداران بایگ موجود نیست
مدیر شعبه تامین اجتماعی تربت حیدریه نیز به خبرنگار ایرنا گفت: به بازرسان تاکید شده در صورتی که صاحبان این حرفه در مشاغل دیگری که تحت پوشش تامین اجتماعی نیستند، مساعدت کنند و در این قالب تنها بیمه چهار نفر قطع شده که علت آنهم مهاجرت شان به شهر دیگری بوده است.
وی در عین حال از ارایه آمار دقیق بیمه شدگان ابریشم کشان بایگ امتناع کرد.
حسن خردنیا افزود: بیمه ابریشم کشان بایگ در قالب طرح بیمه قالی بافان در سال ۹۰ به اجرا در آمده و کسانی که دارای پروانه فعالیت باشند، به هیچ وجه بیمه آن ها قطع نشده است.
وی گفت: در عین حال که سهمیه بیمه جدیدی به ما ابلاغ نشده، اما مدیر هر کارگاه می تواند تا پنج نفر را بیمه کند و از تسهیلات دولتی در این خصوص استفاده کند.
پیله تولیدی نوغانداران ایران در هزار و ۲۰۰ کارگاه سنتی ابریشم کشی تربت حیدریه و چهار کارخانه صنعتی استان های گیلان و خراسان رضوی به نخ ابریشم تبدیل می شود.
اکنون از هزار و ۲۰۰ کارگاه سنتی ابریشم کشی در بخش بایگ شهرستان تربت حیدریه تنها ۴۰۰ کارگاه فعال است که ۷۵ کارگاه از این تعداد در روستای بسک واقع است.
تعداد بهره برداران کرم ابریشم در خراسان رضوی، سه هزار و ۱۰۲ نفر است که از این تعداد هزار و ۱۲۳ نفر در منطقه تربت حیدریه مشغول به کار هستند.
شهر بایگ یکی از چهار بخش شهرستان تربت حیدریه دارای هشت روستا شامل بسک، حصار، رود معجن، خورشبر، سرخ آباد، رزگ و فدیهه، هزار و ۱۰۵ خانوار و نزدیک به هفت هزار نفر جمعیت است که در ۲۰ کیلومتری غرب تربت حیدریه واقع است و روستای بسک نیز دارای ۳۸۰ نفر جمعیت است که در قالب ۱۱۶ خانوار در فاصله سه کیلومتری شهر بایگ قرار دارد.
مرکز شهرستان ۲۲۵ هزار نفری تربت حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار دارد.
۶۱۲۱/۱۷۴۴
خبرنگار: علیرضا حسینی مقدم **انتشار: علی اصغرافتاده