تربت حیدریه اززبان فریدون جیرانی(قسمت اول)

فریدون جیرانی کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، فیلمبردار و مجری و کارشناس فیلم ایرانی است که در تربت زندگی میکرده واینطور مینویسد:

شهر کوچک تربت حیدریه در استان خراسان اواخر دهه ۳۰ شهر کوچکی بود با پنج خیابان که این خیابان ها در یک میدان یا به قول خراسانی ها یک فلکه به هم می پیوستند این فلکه که به فلکه ی اصلی شهر معروف بود به پنج خیابان راه داشت ، یعنی از داخل این پنج خیابان می شد درخت های دور فلکه را دید . این فلکه فواره یا مجسمه ی شاه نداشت . مجسمه ی شاه در   فلکه ی ورودی شهر قرار داشت که فقط به یک خیابان متصل می شد . مشخصه ی فلکه اصلی درخت بود . درخت های زیاد دور تا دور فلکه را محصور کرده بود و یک حوزه بزرگ بدون فواره در وسط آن . این فلکه تفریگاه نبود که مردم در بعداظهر های یا روزهای تعطیل دور آن یا وسط آن قدم بزنند . نیمکتی هم برای نشستن نداشت . این فلکه بیشتر از نظر موقعیت جغرافیایی فلکه ی اصلی و مرکز شهر محسوب می شد . اواخر دهه ۳۰ ، زمانی که ما دبستان درس می خواندیم ، تاثیرات رونق نمایش فیلم در تهران و شهر های بزرگ و رشد سینما به عنوان تنها تفریح مردم به تربت حیدریه هم رسید . بعد از تعطیلی سینمای قراضه ی « سیروس»، تروتمیز و دارای بالکن برای خانمها در سال ۳۸ با نام « فردوسی » افتتاح شد. این سینما در انتهای خیابان باغ سلطانی قرار داشت که شلوغ ترین و اصلی ترین خیابان شهر محسوب می شد.

خیابانی که بازار اصلی شهر، مغازه های اصلی پوشاک، پارچه فروشی ها، تنها داروخانه شبانه روزی ، گارژهای مسافربری ، بقالی های بزرگ و تنها مسافرخانه تمیز و مرتب و تنها چلوکبابی شهر که غذاخوری این مسافرخانه محسوب می شد در این خیابان قرار داشت . مرکزیت این خیابان به دلیل رفت و آمد مردم برای خرید مایحتاج ضروری و غیرضروری ، علت ساخت سینما در آن بود.‍