مطابق روایت پهلوی، ریدک در پاسخ به این پرسش که «کدام شوینک‌ها خوشترند؟»؛ گفت: «این غذاها خوش و نیک‌اند: نارگیل که با شکر خورند… پسته گرگانی که در تابه برشته کنند، و نخود تازه که با آب زیتون خورند، خرمای حیره که به گردو آکنده باشند، پسته تازه وشفتالوی ارمنی، بلوط و شاه‌بلوط با شکر طبرزد؛ اما با شاهدانه نیشابوری که در پیه بز کوهی برشته کرده باشند، هیچ خوردنی رقابت نتواند کرد».۱
در گفتگوی خسرو و ریدک خوش‌آرزو نام بسیاری از خوراک‌ها و حلواها و تنقلات عصر ساسانیان ذکر شده، که اکثر آنها در عصر خلیفگان اموی و عباسی مورد توجه قرار گرفته، و در زمره نقلهای آن روزگاران به حساب می‌آمده است. از آن جمله شیرینی‌ها یا حلواهایی چون: لوزینه، گوْزینه، جوزقند، حلوای انگشتی،حلوا یا شیرینی لوزینه و شفتالو (یا به تعبیر کریستن‌سن: نان شیرینی مغز بادامی با هلو) و برفینه با طبرزد و گشنیز (ظاهراً برف و شیره یا نبات با عصاره گشنیز بوده، زیرا طبرزد به معنای نبات، و لفظ نبات مفهوم عصاره گیاهی را در ماهیت لفظی خود دارد)، و پالوده عصاره سیب و به؛ و مرباها یا پرورده میوه‌ها و اندامهای نباتی، چون: لیموی خاردار (در متن پهلوی خارواترنگ، به تعبیر محمد معین خار بادرنگ)، به، هلیله و گردو و زنجیل پرورده، و همچنین نام انواع خوراکهایی با گوشت پرندگان و چرندگان ذکر شده است.۲
***
انواع میوه‌ها و کِشته، یا به اصطلاح «برگه»، برخی از آنها همواره در شمار تنقلات ایرانیان به حساب می‌آمده است. در بندهش (از منابع پهلوی) نام سی گونه از میوه‌های عصر ساسانیان ثبت شده، در همین اسامی با کم و بیش تفاوت‌هایی در آثار طبری و مسعودی و بلعمی (قرن ۳ و ۴ ه )، مبتنی بر منابع قدیم‌تر ثبت شده است. این اسامی براساس نوشته بندهش و مندرجات آثار مورخان مزبور،۳ با مقابله و مقایسه آنها با منابع داروشناسی و فرهنگ‌های عربی و فارسی قدیم در اینجا نقل می‌شود:
۱) آلو (:اِجاص)، ۲) آلوچه (اِدرِک: نِلک؛ بلعمی «الخ»، الخ یا الغ نام نوعی گوجه غیرپیوندی در جنوب خراسان)، ۳) آبی (سَفَرجُل: به، بهی)، ۴) انار (رُمّان: نار)، ۵) انبرود (کمثری: امرود، امبرود، مرود، خوج، گلابی)، ۶) انجیر (تین)، ۷) انگور (عنب) ۸) بادام (لوز )، ۹) بادرنگ (بادرنج، بالنگ)، ۱۰) بلوط (برو، بلو)، ۱۱) پسته (فستق، بندهش «وَنِ گرگانی»)، ۱۲) پستنک (سنجد گرگان ر گیلان، طبری و مسعودی «عناب»)، ۱۳) ترنج (اترج، اترنج، ترنگ، نارنگی)، ۱۴) توت (توث، تود)، ۱۵) خربزه (بطیخ: خربوزه)، ۱۶) خرما (تَمر)، ۱۷) خیار (قثاء)، ۱۸) زردآلو (مِشمِش)، ۱۹) سنجد (غبیراء)، ۲۰) سیب (تفاح، سیو)، ۲۱) شاهلوگ (معرب آن «شاهلوج»: آلوی زرد)، ۲۲) شاه بلوط (شاه بالوت)، ۲۳) شفتالو (خُوخ، فِرِسک)، ۲۴) فندق، ۲۵) کنار (نِبَق: لوکچه، میوه درخت سدر)، ۲۶) کوکنار (خشخاش)، ۲۷) کوهج (زعرور: ازدف، کویچ، کوژِ، زالزالک، علف شیران، علف خرس، آلجه)، ۲۸) گَوْز (معرب آن «جَوز»: گردو، چارمغز)، ۲۹) نارگیل (کوک نارجبل، بلعمی «گوزهندی») ۳۰) موز (بنان، بانان، هندی آن «کیله»؛ زمخشری > وفات ۵۳۸ ه مقدمه الادب، ج ۱، ص ۱۱۰
