محک حل بحران در بغداد و دمشق! ابوالقاسم قاسم زاده

فرار به جلو یک روش در حرکت سیاسی به‌شمار می‌آید. این اصطلاح سیاسی (فرار به جلو) را هنگامی سیاستمداران و حکومت‌ها در پیش می‌گیرند که دچار بحران پیچیده‌ای می‌شوند و برای گریز از آن فرار به جلو را انتخاب می‌کنند. اعدام یکباره ۴۶ نفر از سوی سعودی‌ها که در آن روحانی برجسته شیعیان عربستان «شیخ نمر» نیز بود، مخمصه بزرگی برای سعودی‌ها شد. هیچ دولتی، حتی آن دولت‌ها که با سعودی‌ها روابط مطلوب دارند این اقدام دولت سعودی را تائید نکردند. این موج انزجار از اعدام در سراسر جهان چنان شد که کاخ سفید نیز در اطلاعیه‌ای نگرانی دولت آمریکا را اظهار کرد. رفقای سعودی‌ها در چند کشور منطقه نیز یا سکوت بهت‌آور داشتند و یا خود را از تائید آن کنار کشیدند. یک روز از اعلام خبر انفجاری اعدام‌ها نگذشته بود که دو حادثه مشکوک در مشهد و تهران در حمله به کنسولگری و سفارت عربستان میدان فرار به جلو را برای سعودی‌های گرفتار در مخمصه، باز کرد. دولت و قوه قضائیه ضمن محکوم کردن این اقدام آن را خلاف قانون و اقدامی از سوی گروهی «خودسر» نامیدند. سخنگوی قوه قضائیه خبر از دستگیری ۴۰ نفر داد و در مصاحبه مطبوعاتی رسماً اعلام کرد «حمله به سفارت عربستان خلاف قانون بوده و با مرتکبان آن برخورد خواهد شد.» اما این ماجرا هنوز خاتمه نیافته. دلارهای سعودی و حمایت‌های اغلب رسانه‌های غربی که از سوی مدیریت متمرکز صهیونیستی اداره می‌شود، حادثه غیرقانونی حمله به سفارت عربستان را چنان خبرسازی کردند که موازی با امواج محکومیت اعدام‌ها قرار گرفت. در داخل کشور مدیریت دولت در حفظ و حراست از سفارتخانه‌ها و اجرای تعهدات دیپلماتیک مورد سئوال قرار گرفت. بدون تردید این اقدام مشکوک با هر انگیزه‌ای انجام گرفته باشد، ضربه به کیان قانونی جمهوری اسلامی ایران بود که علاوه بر خدشه‌دار کردن امواج اعتراضی علیه جنایت انجام گرفته اعدام‌ها، موجی انحرافی را تدارک دید تا با بهره‌گیری از آن سعودی‌ها فضای فرار به جلو را پیدا کنند.

 

وزیر خارجه سعودی در برابر تلویزیون خبری قرار گرفت و قطع رابطه سیاسی با ایران را اعلام کرد و متعاقب آن دولت بحرین که مدت‌ها بود در پایین‌ترین سطح با ایران ارتباط دیپلماتیک داشت، قطع روابط سیاسی خود با تهران را اطلاع داد.

نقدی که بر وزارت خارجه و وزارت کشور و دستگاه‌های امنیتی در داخل وجود دارد، اگرچه با اعلان غیرقانونی بودن حمله به سفارت سعودی و بازداشت چهل نفر برای محاکمه در قوه قضائیه پاسخی رسمی پیدا کرده است، اما مردم از ضعف و بی‌تدبیری دولت و به‌خصوص دو وزارت خارجه و کشور در کنترل نکردن چنین اقدامی و خدشه‌دار شدن حرکت حق‌طلبانه مردمی برای دفاع از مظلومیت شیخ نمر و قتل ۴۶ نفر از اتباع مسلمان سعودی گلایه دارند. اما فراتر از انتخاب تاکتیک سیاسی فرار به جلو از سوی سعودی‌ها، ماجرا پایان نمی‌پذیرد. شبکه‌های خبری آمریکا و بی،بی،سی لندن گزارش دادند چند مسئول بلندپایه امنیتی آمریکا اظهار کرده‌اند که ۴۸ ساعت قبل از اجرای اعدام‌ها، دولت سعودی به دولت آمریکا اطلاع داده بود و سرویس‌های امنیتی دولت آمریکا، از سعودی‌ها خواسته بودند که دست نگهدارند و در شرایط حساس کنونی چنین اقدامی را انجام ندهند. اما سعودی‌ها کار خود را انجام دادند. وزیر خارجه آمریکا نیز نگران از خبر اعدام‌ها گفت، این اقدام به روال یافتن راه‌حل سیاسی برای بحران سوریه ضربه سختی زده و مذاکره سیاسی را آشفته کرده است. مجامع حقوقی و سیاسی در اروپا و آمریکا، به‌خصوص مجامع دانشگاهی و چهره‌های مستقل از تکرار اعدام‌ها در عربستان که به‌صورت عادت و روال حاکمیت آن درآمده است، اعتراض‌های خود را علنی کرده‌اند. موج اعتراض مردمی در اغلب کشورها از کشورهای اسلامی گرفته تا غربی فراگیر شده است. تا آنجا که هیلاری کلینتون یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از حزب دموکرات دیروز در سخنرانی خود گفت، «وقت آن رسیده تا برای اعدام‌های مکرر در عربستان کاری کرد و حرکت بازدارنده‌ای انجام داد.»

اما برداشت‌های تفسیری و نقد سیاسی از جنایت سعودی‌ها گوناگون است که در آن بر موفقیت‌های میدانی از ضربه زدن به جریان تشکل‌های تروریستی در عراق و به‌خصوص در سوریه نیز تاکید دارند. در عراق موفقیت‌های ارتش در بازپس‌گیری «الرمادی» و راندن مرحله به مرحله داعش از مناطقی که اشغال کرده است، زنگ خطر بزرگ را برای پادشاهی سعودی به صدا درآورده است. مردم عراق یکپارچه از شیعه و سنی و همه طوایف جبهه‌ای واحد شده‌اند و هر روز در میدان جنگ با داعش موفق‌تر از روز قبل خبرسازند. در سوریه نیز روسیه به‌صورت علنی وارد جنگ برای انهدام جریان‌ها و تشکل‌های تروریستی شده است و در یک بمباران سران وابسته به سعودی از گروه «جیش‌الشام» را نابود کرد و ضربه بزرگی به سعودی‌ها وارد شد. سعوی‌ها و ترکیه رهبر جیش‌الشام (علوش) و همراهان او را جایگزین اسد می‌دانستند که در حمله هوایی کشته و نابود شدند. از دیگر سو ارتش سوریه جان تازه‌ای گرفته است و در میدان نبرد در عراق و سوریه مرحله به مرحله سعودی‌ها و ائتلاف آنها با چند کشور خود را به شکست نزدیک و نزدیکتر می‌بیند. بحران در عراق و سوریه و طرح مبارزه با تروریسم سازمان‌یافته در این کشور با ورود «پوتین» در میدان دگرگون شده و مسیر از هر دو جهت برای سعودی‌ها و همراهان او مسدود شده است. اول از طریق مذاکره سیاسی برای حل بحران جنگ در سوریه با عقب‌نشینی آمریکا از براندازی فوری بشاراسد و پذیرش آتش‌بس و برگذاری انتخاباتی آزاد و مردمی در این کشور و دوم، در میدان جنگ که مرحله به مرحله پیروزی ارتش سوریه و عراق رقم می‌خورد و راه‌های تدارکاتی فروش نفت، تهیه اسلحه و پول برای داعش و النصره مسدود می‌شود. سعودی‌ها با اعدام شیخ نمر راه فرار به جلو را در پیش گرفته‌اند و قطع رابطه سیاسی با ایران در راستای چنین سیاستی است. اگرچه بحران در منطقه خاورمیانه پیچیده‌تر شده است اما حل این معادله آشفته به نتایج جنگ میدانی در سوریه و عراق و مسیر گفتگوهای سیاسی واشنگتن ـ مسکو برای مذاکره طرفین درگیر بستگی کامل پیدا کرده است. فرار به جلو اگرچه ممکن است فضای تبلیغاتی برای سعودی‌ها بسازد، اما راه‌حل نیست، حل بحران باید در دمشق و بغداد شکل گیرد.

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *