زنگ خطر برای ایران زمین!سد کبار(این سد در ۲۶ کیلومتری قم در مسیر جاده قم – کاشان و در دشت کبار از توابع جنت آباد قم واقع شده است.)

سد قوسی- وزنی کبار به عنوان قدیمی ترین سد قوسی جهان که همچنان پابرجا است شناخته می‌شود، این سد در ۲۶ کیلومتری قم در مسیر جاده قم – کاشان و در دشت کبار از توابع جنت آباد قم واقع شده است.
این سد که مصالح و پی آن از ملات سنگ و ساروج است در کوه پی‌سازی شده و شالوده دیواره آن درون شکاف به وجود آمده قرارگرفته است. انتخاب محل مناسب برای برپایی سد و همچنین شکل قوسی آن، نشان دهنده مهارت و دانش بالای مهندسین سازنده سد برای بالا بردن تحمل فشار آب مخزن بوده است.
سد کبار در میراث فرهنگی کشور به قدمت پیش از دوران صفویه به ثبت رسیده است که در دسته بندی های امروزی قدمت آن به قرون میانه اسلامی در نظر گرفته می شود و بالغ بر ۷۰۰ سال از ساخت آن می گذرد.
متاسفانه در سال‌های دور دیواره بتنی سه متر روی بدنه قدیمی آن توسط جهاد سازندگی برای ذخیره آب بیشتر ایجاد شده بود که سنگینی مضاعفی را روی سازه سنتی و باستانی بوجود آورده و استحکام سد را به خطر انداخته بود و همچنین از لحاظ میراث فرهنگی هویت آن را نیز تحت الشعاع قرار داده بود.
به همین دلیل شرکت آب منطقه‌ای قم در سال‌های اخیر به منظور استحکام سازی اقدام به تزریق بتن در بدنه و پی این سد را انجام داد و سرریزی برای زمان سیلاب از مصالح خود بدنه سد که چهره قدیمی سد را مخدوش نکند ایجاد کرد. و با دو تا سه مرتبه عملیات رسوب برداری انجام شده ظرفیت این سد همینک به نیم میلیون مترمربع رسیده است.
این سد با ارتفاع ۲۶ متر وطول ۵۵ متر دارای یک برج آبگیر است که آب از طریق آن به قسمت زیر منتقل می‌شود. درکنارحفره خروجی آب سد کانالی در دامنه صخره‌ای از کوه، در سطحی بالاتر از بستر رودخانه، کنده‌اند که آب را به سطوح مرتفع‌تری منتقل می کرده است.

  • آب ورودی پشت سد کبار در سال های اخیر به شدت کاهش یافته است و در صورت تداوم این روند شاهد کاهش شدیدتر و خشکی آن نیز در آینده خواهیم بود.

  • سد قوسی – وزنی کبار علاوه بر میراث فرهنگی کشور به شماره 3033 و با قدمت دوران صفوی، به ثبت جهانی نیز رسیده است.

  • تصویری از سد قوسی کبار ساخته شده در شکاف کوه که این سالها به دلیل خشکسالی تقریبا آب ورودی به آن خشک شده و میزان کمی آب در پشت سد باقیمانده است.

  • ساخت مهندسی و زیبای سد قوسی – وزنی کبار در بین شکاف کوه و برج آبگیر آن به دلیل خشکسالی اخیر کاملا مشهود شده و با توجه به قدمت چند صد ساله آن، ساخت مهندسی و زیبای آن را تداعی می کند.

  • نمایی از سد کبار و میزان کم آب باقیمانده در پشت آن.

  • جانمایی خوب و ساخت مهندسی ویژه در بین شکاف کوه، سد کبار را به یکی از سدهای زیبا و منحصر به فرد تبدیل کرده که به ثبت جهانی نیز رسیده است.

  • متاسفانه با شروع خشکسالی از سال 1387 رودخانه کبار که ورودی اصلی آب به سد کبار بود خشک شده و تنها با وجود بارندگی شدید و بروز سیلاب شاهد جریان گرفتن آب و ورود به سد خواهیم بود. در سمت راست فضای خشک ورودی آب از رودخانه کبار و میزان کم آب پشت سد در سمت چپ مشهود است.

  • نمایی از میزان کم آب پشت سد کبار، دیواره سد و فضای خروجی آب که این سال ها کاملا خشک شده است.

  • نمایی از سد کبار و میزان کم آب باقیمانده در پشت آن.

  • نمایی از سد قوسی کبار و میزان کم آب باقیمانده در پشت سد که در سالهای گذشته تامین کننده مناسبی برای آب کشاورزی منطقه بوده است.

  • سد کبار و بستر ذخیره سازی آب در پشت آن محل مناسبی را برای حضور پرندگان مهاجر بوجود آورده که از آن جمله میتوان به حواصیل خاکستری اشاره کرد.

  • دیوار نوشته و خاطره نگاره معضلی کثیف و ناملموس است که در بیشتر آثار تاریخی ایران شاهد آن هستیم و نیاز جدی به فرهنگ سازی و برخورد های لازم را دارد. بر روی دیواره بتنی اضافه شده روی سد کبار نیز این موضوع با وجود ارتفاع از دیواره بالایی صورت گرفته است.

  • نمایی از میزان جزیی آب باقیمانده در پشت سد کبار در هنگام غروب خورشید

  • انعکاس نور خورشید در غروب که بر روی باقیمانده آب پشت سد چشم نوازی می کند.

  • دیواره پشتی سد کبار که با وجود مرمت چهره ظاهری آن باز هم تفاوت بنای قدیمی و بتنی اضافه شده روی آن کاملا مشهود است.

  • مسیر خروجی آب پشت سد که در سالهای گذشته همیشه در آن آب اضافی پشت سد در آن جاری بوده است و همینک تنها زمانی که سیلاب های شدید ایجاد می شود میتوان در این مسیر آب روانی را مشاهده کرد.

  • تابلوی "خطر غرق شدن" که در سال های گذشته و با وجود آب بسیار زیاد در پشت سد علامت هشداری برای مردم و طبیعت دوستانی بود که روزهای تعطیل برای تفریح و شنا به این منطقه مراجعه می کردند که همینک تنها یک یادآوری تلخ در این دوران کم آبی و بی آبی است.

  • سد قوسی - وزنی کبارسد قوسی – وزنی کبار با قدمت پیش از دوران صفویه قدیمی ترین سد قوسی جهان است که همچنان پابرجا و مورد استفاده قرار می گیرد.

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *