تلاش مسکو برای ایفای نقشی جدید در بحران فلسطین (محمود فاضلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل منبع: سایت شورای راهبردی روابط خارجی ۶ اسفند ۱۳۹۹)

بر اساس فرمان ریاستی محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، قرار است انتخابات فلسطین طی سه مرحله در سال ۲۰۲۱ برگزار شود. طبق این فرمان، انتخابات شورای قانونگذاری (پارلمان) در تاریخ ۲۲ مه، ‏ ریاست تشکیلات خودگردان در ۳۱ ژوئیه و شورای ملی فلسطین در ۳۱ اوت ۲۰۲۱ برگزار خواهد شد. نتایج انتخابات مجلس قانونگذاری، اولین مرحله تشکیل شورای ملی فلسطین خواهد بود و این شورا پس از انتخابات، طبق اساسنامه سازمان آزادی‌بخش و تفاهمات ملی تکمیل خواهد شد. این اقدام گامی مهم و تاثیرگذار در مسیر ایجاد وحدت در فلسطین است. اعلام زمان دقیق برگزاری این انتخابات، با تحرکاتی در عرصه دیپلماتیک همراه بوده است.

روسیه در سال‌های اخیر در رابطه با بحران فلسطین فعال بوده است. ولادیمیر سافرونکوف نماینده وزارت خارجه روسیه در بحران فلسطین در گفتگو با هادی اَمر معاون دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور فلسطین و اسرائیل آمادگی خود را برای ارتقای صلح در غرب آسیا و پایان دادن به بحران فلسطین، اعلام داشته است. ظاهرا آمریکا ازسرگیری مشارکت کامل در گروه چهارجانبه (روسیه، آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل) استقبال کرده و از تقویت گفت‌وگوهای دوجانبه درباره مشکلات صلح خاورمیانه حمایت می‌کند. طرف روسی بر اهمیت تلاش‌ها برای ایجاد شرایطی جهت ازسرگیری هرچه سریع‌تر گفت‌وگوهای مستقیم فلسطینی-اسرائیلی با وساطت گروه چهارجانبه، بر مبنای راهکار دو دولت و همزیستی مسالمت‌آمیز تأکید دارد. دو طرف بر تعهد متقابل برای همکاری سازنده جهت ارتقای فرایند صلح در خاورمیانه تأکید دارند. کمیته چهارجانبه متشکل از آلمان، اردن، مصر و فرانسه فوریه سال گذشته در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ تشکیل شد و هدف آن احیای روند سازش بین تشکیلات خودگردان فلسطین و اسرائیل که از چند سال قبل در پی تشدید شهرک‌سازی این رژیم متوقف شده بود، می‌باشد.

        روسیه پس از نشست ۱۴ جنبش فلسطین در مصر با هدف هماهنگی میان ساز و کارهای برگزاری انتخابات مرحله‌ای در ماه‌های می و آگوست و چگونگی برقراری وحدت میان جناح‌های سیاسی برجسته فلسطینی، برگزاری  چنین نشستی را شرط مهمی‌برای برقراری گفتگوهای مستقیم فلسطینی-اسرائیلی، حل مسائل اساسی مربوط به وضعیت نهایی، حل و فصل جامع و بلند مدت مسائل خاورمیانه، و بهبود شرایط اقتصادی اجتماعی در ساحل غربی رود اردن و نوار غزه می‌داند. این چهارده گروه فلسطینی اخیرا طی چندین دوره نشست در قاهره بر لزوم برگزاری انتخابات به عنوان یک فاکتور رفع شکاف سیاسی فلسطین و تحقق آشتی ملی تاکید کردند. روسیه خواهان بازگشت وحدت و یکپارچگی میان فلسطینی‌ها (گروه‌های فلسطینی) است و آمادگی دارد تا هر آنچه را برای حل اختلافات داخلی فلسطینی لازم است‏، انجام دهد، چون حل اختلافات و پایان شکاف و دودستگی میان فلسطینی‌ها عاملی مهم برای تحقق خواسته‌های ملت فلسطین است.

احمد مجدلانی عضو کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) و معاون وزیر خارجه روسیه در یک گفتگوی تلفنی پیرامون تحقق مجدد وحدت ملی فلسطین بحث و تبادل نظر کرده و مقدمات دیدار گروه‌های مقاومت فلسطین در قاهره و اهمیت آن در برقراری وحدت و آشتی ملی فلسطین با ورود به یک مسیر سیاسی مشخص جهت پایان دادن به اشغالگر را بررسی کردند. برگزاری سه انتخابات پارلمانی، ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین و شورای ملی با هدف بازسازی نظام سیاسی بر اساس مشارکت سیاسی در چارچوب سازمان آزادیبخش فلسطین از دیگر موضوعات مورد بحث بوده است. طرف فلسطینی دیدگاه جبهه مبارزه مردمی فلسطین پیرامون مسائلی که در دستور کار گفتگوی ملی در قاهره قرار داشته را شرح داده و بر اهمیت نقش روسیه در خاورمیانه و حمایتش از مساله فلسطین تاکید کرد.

اخیرا یک هیئت بلندپایه از جنبش جهاد اسلامی فلسطین به ریاست «زیاد النخاله» نیز برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات روسیه درباره آخرین تحولات فلسطین، به مسکو سفر کرد. در ابتکاری دیگر هیئتی از جنبش حماس به ریاست موسی ابو مرزوق رئیس دفتر روابط بین‌الملل این جنبش، در سفر به مسکو با میخائیل بوگدانف معاون وزیر امور خارجه و نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور خاورمیانه و آفریقا دیدار و درباره پرونده‌های مصالحه و آشتی میان گروه‌های فلسطینی، برگزاری انتخابات فلسطین انتخابات شورای قانونگذاری‏، ریاست تشکیلات خودگردان و شورای ملی فلسطین و جزئیات موضع حماس رایزنی کرد. به باور طرفین موفقیت تلاش‌ها برای حل این مسئله می‌بایست به حل و فصل عادلانه موضوع فلسطین طبق قوانین حقوقی بین‌المللی موجود، قطعنامه‌های مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل و ابتکار صلح عربی منتهی شود. طرف روسی آمادگی خود را برای برگزاری دیدار میان نمایندگان فتح و حماس و دیگر نیروهای سیاسی با هدف تحکیم روند وحدت سیاسی، در هماهنگی با قاهره، تاکید کرد.

روسیه امیدوار است اختلافات موجود میان گروه‌های فلسطینی به تدریج، برطرف شود. به باور مسکو، این اقدام به واسطه تلاش‌های بازیگران خارجی و کشورهای عربی و به ویژه مصر حاصل شده است. روسیه نیز سهم خود را در برقراری آشتی در فلسطین ایفا خواهد کرد. همزمان کاید الغول عضو دفتر سیاسی جبهه خلق برای آزادی فلسطین معتقد است نشست گروه‌های فلسطینی در مسکو جایگزین مذاکرات قاهره نیست. به اعتقاد او روسیه نقش مثبتی در نزدیک کردن دیدگاه گروه‌های فلسطینی به یکدیگر ایفا می‌کند. مرجعیت اصلی انتخابات آینده در فلسطین باید شامل خروج از همه توافقات با تل‌آویو از جمله توافق اسلو باشد و انتخابات نباید به ابزاری برای تشدید اوضاع فعلی تبدیل شود بلکه باید فرصتی برای ساخت طرح ملی باشد.

در همین چارچوب سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اگرچه از عادی‌سازی روابط اسرائیل با شماری از کشورهای عربی استقبال کرد اما معتقد است از این موضوع نباید در راستای به فراموشی سپردن ایجاد دولت فلسطینی استفاده شود. از نگاه مسکو، «گروه چهار» میانجیگرهای بین‌المللی می‌تواند با همکاری اتحادیه کشورهای عرب، نقش بسیار مهمی در برقراری گفتگوهای مستقیم میان فلسطین و اسرائیل بر مبنای تصمیمات سازمان ملل و ابتکار صلح عربی داشته باشد.

لاوروف مدعی است رویدادهایی وجود دارد که بر ایجاد شرایط برای برقراری گفتگوهای مستقیم تاثیر می‌گذارد. در ماه مارس در اسرائیل انتخابات پیش از موعد پارلمانی برگزار می‌شود که بر اساس نتایج آن می‌توان گفت، آیا اسرائیلی‌ها آمادگی بررسی پیشنهاد گفتگوهای مستقیم را دارند. برای آن که «گروه چهار» میانجیگرهای بین‌المللی نقش خود را به طور کامل ایفا کند، لازم است که تا تکمیل هیئت دولت آمریکا و مشخص شدن رویکردهای رهبران جدید این کشور در مورد مناقشه فلسطین و اسرائیل صبر کرد. سپس مشخص خواهد شد «گروه چهار» در ترکیب به روز شده خود چه مواضعی اتخاذ خواهند کرد. این رویکردها باید در راستای حل و فصل این موضوع بر اساس اصل دو دولت باشد.

از دیدگاه روسیه، عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی در حال شتاب گرفتن است و این یک پدیده مثبت است که تناقضات قدیمی را برطرف کرده و کانال‌های ارتباطی را بر اساس روش‌های قانونی ایجاد می‌کند. روسیه بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل متحد از ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی و همزیستی مسالمت‌آمیز با اسرائیل در صلح و امنیت دفاع می‌کند. از گفتمان کشورهای مصر، عربستان، امارات و اردن با اسرائیل برای مذاکرات مستقیم فلسطین و اسرائیل حمایت می‌کند. هدف نهایی مسکو عادی‌سازی کامل اوضاع در منطقه و تأسیس کشور فلسطین و برقراری روابط دوستانه اسرائیل با همه کشورهای خاورمیانه است، همانطور که در طرح صلح عرب نیز ذکر شده این آرمان نه تنها توسط اتحادیه عرب تأیید شده بلکه از سوی سازمان همکاری اسلامی نیز مورد تأیید است.

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *