دویست و چهلمین نشست از مجموعه مجالس شب های بخارا، میزبان شب «کریم اصفهانیان» بود

عصر یکشنبه، پنجم اردیبهشت ماه سال یکهزار و سیصد و نود و پنج، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همراهی گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی،کتابفروشی آینده و مجلۀ بخارا در دویست و چهلمین نشست از مجموعه مجالس شب های بخارا، میزبان شب «کریم اصفهانیان» بود.

این جلسه با حضور اساتید و بزرگانی از جمله: ابراهیم مکلا، هرمز همایون پور، ژاله آموزگار، محمدرضا شفیعی کدکنی، بهرام افشار، آرش افشار، محمد افشین وفایی، ایرج پارسی نژاد، ایرج رضائی (مدیر عامل سابق بنیاد موقوفات افشار) برگزار شد.

در ابتدا علی دهباشی ضمن خوشامدگویی به میهمانان این نشست، بخش هایی از زندگینامۀ کریم اصفهانیان را برای حاضرین خواند:

“کریم اصفهانیان در ۲۷ آبان سال ۱۳۱۵ خورشیدی در تبریز چشم به جهان گشود. پدرانش اصفهانی و به کار تجارت مشغول بودند و در اصفهان کارخانۀ زریبافی داشتند. جدش حاج عبدالحمید تاجر اصفهانی که طرف تجاری حاج امین الضرب معروف بود، چون آذربایجان دروازۀ اروپا به شمار می رفت، به تبریز کوچ کرد.

وی از کودکی به تهران رفت و تحصیلاتش را در این شهر پی گرفت. دروۀ ابتدایی را در دبستان ابن سینا، دورۀ متوسطه را در دبیرستان فیروز بهرام و کلاس دوازدهم را در مدرسۀ علمیه گذراند. آنگاه وارد دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران شد و لیسانس گرفت. وی در کلاس های فوق لیسانس علوم اجتماعی نیز شرکت کرد اما چون علوم اجتماعی متناسب با ذوق ادبی او نبود، ادامه نداد.

 

علی دهباشی شرحی مختصر از زندگی کریم اصفهانیان داد ـ عکس از مجتبی سالک

از استادان او باید به عبدالعظیم خان قریب، جلال الدین همایی، محمدتقی مدرس رضوی، محمد معین، ذبیح الله صفا، سید کاظم عصار، صادق کیا، صادق گوهرین، حسن مینوچهر(دانشیار ملک الشعرا بهار)، صدیقی، بدیع الزمان کردستانی، لطفعلی صورتگر، عیسی سپهبدی و احسان یار شاطر اشاره داشت.

همچنین گاه در جلسات درس بزرگان به ویژه بدیع الزمان فروزانفر شرکت می جست. در سال ۱۳۴۷ در دانشگاه تهران مشغول به کار شد. نخستین مسئولیت او ریاست دفتر دکتر ذبیح الله صفا در ادارۀ کل انتشارات دانشگاه تهران و آخرینش معاونت دکتر بهرام فره وشی، مدیر عامل مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران بود.

وی به سال ۱۳۶۰ بازنشسته شد. در سال های ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۲ مدیر امور اداری مجلۀ آینده و مؤسسۀ روانشناسی دانشگاه تهران به ریاست دکتر محمود صناعی بود و از سال ۱۳۷۲ به مدت ده سال دبیر شورای تولیت موقوفات دکتر محمود افشار یزدی به شمار می رفت و سال های بسیاری عهده دار مسئولیت انتشارات این بنیاد بوده است. اصفهانیان در مجموع نیم قرن با استاد ایرج افشار همکاری مستمر داشته است. چه در مؤسسۀ انتشارات و کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، چه در دورانی که مجلۀ آینده را به چاپ می سپرد و چه در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.

وی چهل سال بر روی اسناد و مدارک دورۀ قاجار کار کرد. اسناد تاریخی خاندان غفاری در هفت جلد رهاورد این پژوهش چهل ساله است که شش جلد آن توسط دانشگاه تهران و یک جلد آن در انتشارات دکتر محمود افشار به چاپ رسیده است. همچنین او سی سال به انتشار پژوهش های ایرانشناسی (ناموارۀ دکتر محمود افشار) مشغول بود که حاصل آن در ۲۲ جلد چاپ شد و چندی نیز به همکاری در چاپ فرهنگ ایران زمین، پرداخته است.

مخزن الوقایع، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران و ستوده نامه (یادمان دکتر منوچهر ستوده) از آثاری است که به اهتمام کریم اصفهانیان انتشار یافته است. اشعار وی در مجلات، مجموعه ها و یادنامه ها با نام های مستعار گوناگون از جمله «طراز تبریزی» به چشم می خورد. کریم اصفهانیان ۱۳ بهمن ماه ۱۳۹۴ در تهران بر اثر عارضۀ قلبی درگذشت.”

نخستین سخنران این جلسه، دکتر سید مصطفی محقق داماد، در وصف اخلاق و علم مدیر سابق انتشارات موقوفات دکتر محمود افشار، گفت:

“باور نمی کردم که به این زودی دریغا گوی جناب اصفهانیان باشم. امسال شاید حدود بیست و چهارمین سالی بود که من افتخار همکاری با ایشان را داشتم و با کمال تأسف یک مرگ ناگهانی برای ما بود که ما را به عزای خود مبتلا کرد. من آنچه که خودم از ایشان دریافتم را در چند کلمه ای می گویم. واقعیت این است که آقای اصفهانیان را مظهر عشق به ادبیات دیدم. هیچ چشم داشتی برای کار خود از نظر مالی نداشت. در کمال مناعت طبع کار می کرد و عاشق کارش بود. فاضل بود و یقینا اساتید خود به فضل ایشان آگاهی دارند. ذوق و حضور ذهن ادبی و شعر فهم و درک بالایش از زبان به جای خود اما آنچه که من دیدم مسألۀ اخلاق است و به قول حافظ:”یار ما این دارد و آن نیز هم.” غیر از فضل و علم آنچه که در ایشان دیده ایم چهرۀ مهربان همراه با مناعت طبع و وقار و سلامت نفس اوست. به آرامی کار خود را انجام می داد و یکی از گرانبهاترین اشخاصی بود که من در زندگی خودم دیده بودم.

 

دکتر حقق داماد ـ عکس از مریم اسلوبی

«إن آثارنا تدل علینا فنظروا بعدنا من الآثار» یعنی بعد از ما اگر می خواهید ما را بشناسید به آثار ما نگاه کنید و آثار ما دلالت بر ما خواهد کرد. این انبوه کاری که ملاحظه می فرمایید بدون هیچ سر و صدایی و تبلیغاتی توسط اصفهانیان انجام شده و در کنار مرحوم ایرج افشار و این کارهای عظیم را انجام داده است و جالب این که  کریم اصفهانیان تاریخچه ای بود از ادبیات فارسی و زندگینامۀ افراد بزرگ را به خوبی می شناخت و من تأسف خوردم که ای کاش قبل مرگ ایشان یک سری ریز نکاتی را از او ضبط می کردیم. بخش هایی از زندگی شخصی مرحوم همایی یا فروزانفر را به خوبی می دانست و برای من جالب بود. ایشان یک موجود ادبی مجسم بود و از این جهت یک نمونۀ کامل ولی بیشتر از همه آنچه که من را جذب خودش کرد، تواضع و اخلاق و متانت ایشان بود.