رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى دانشگاه تهران: مردم از نابرابری‌ها در رنج هستند/آقای شهردار به یک شهروند عادی هم بابت خرید ملک تخفیف می‌دهید؟/امیدوارم بده‌بستان سیاسی در کار نبوده باشد
ایلنا: رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى دانشگاه تهران با اشاره به اینکه واگذارى املاک به برخى از اعضاى شوراى شهر و مدیران شهردارى از سوى شهردارى تهران مانند جایزه دادن به خود است، گفت: این اقدام حتى اگر قانونى باشد، باز هم خلاف عدالت اجتماعى است.
حسین ایمانی جاجرمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در مورد واگذاری زمین، خانه و ویلا با تخفیف و تسهیلات زیاد از سوی شهرداری تهران به برخی افراد خاص از جمله تعدادی از اعضای شورای شهر گفت: شهرداری‌ها دولت نیستند، بلکه به لحاظ حقوقی یک سازمان عمومی غیردولتی محسوب می‌شوند که قواعد خاص خود را دارند، بنابراین سخت‌گیری‌ها و نظارت‌هایی که معمولا بر دولت از طرف مجلس یا دستگاه‌های نظارتی مختلف اعمال می‌شود در شهرداری‌ها وجود ندارد.
دادن امتیاز و پاداش در شهرداری با سهولت انجام می‌گیرد
وی ادامه داد: به عبارت دیگر شهرداری‌ها حکومت‌های محلی هستند که در آنها فعالیت‌های مالی و دادن امتیاز و پاداش با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد از این رو خطر جدی ایجاد فساد این گونه نهادها را در همه جای دنیا تهدید می‌کند، زیرا چارچوب‌های خشک قوانین و مقررات دولتی بر آنها حاکم نیست و از طرف دیگر فرض شده است که این نهادها به مردم نزدیک‌تر هستند و نظارت‌های مردمی نیز بر آنها بیشتر است، بنابراین قانونگذار با تسامح و تساهل بیشتری به آنها نگاه کرده و دستشان را برای تصمیم‌گیری باز گذاشته است، اما مساله این است که آیا اعتماد دستگاه قانون‌گذاری و مردم به شهرداری‌ها موجبات زیاده‌روی و سوءاستفاده می‌شود یا خیر؟
شهرداری در برخی زمینه‌ها خودسر عمل می‌کند
این استاد دانشگاه افزود: مدیران حوزه مدیریت شهری با املاک، مستغلات و منابع مالی قابل تعریفی روبرو هستند، در حالی که دولت اگر بخواهد؛ منابع مالی تعریف کند، باید آن را به مجلس بفرستد، اما شهرداری به راحتی با مصوبه شورای شهر برای خودش منبع مالی تعریف می‌کند، همچنین از آنجا که در ایران از گذشته شهرداری‌ها بدون همراهی انجمن‌های شهر فعالیت می‌کردند و با خلاء شورای شهر نیز روبرو بودند، نهاد شهرداری همواره خودش به تنهایی کار کرده و اکنون در برخی زمینه‌ها همچنان خودسر عمل می‌کند و لازم نمی‌دانند که بسیاری از توافقاتش را به اطلاع شورای شهر برسانند.
دادن امتیاز به افراد خاص در نبود شورای شهر کارآمد
ظرفیت بالقوه‌ای برای انجام تخلف و قانون‌گریزی ایجاد شده‌است
وی ادامه داد: به همین علت با وضعیت خاصی مواجه هستیم، در نبود رسانه‌های محلی قوی و مستقل، در نبود شورای شهر قدرتمند و کارآمد، با وجود ضعف نظارتی دولت مرکزی و گریز از نظارت و پاسخگویی از سوی مدیریت شهری شرایط ویژه‌ای به وجود آمده که ظرفیت بالقوه‌ای را برای انجام تخلف، قانون‌گریزی و یا دادن امتیاز به دلیل جلب وفاداری سیاسی ایجاد کرده است.
رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران اظهار کرد: اگر کسانی که خود در مدیریت شهری مشغول هستند؛ افراد منصفی باشند با این تعریف مخالفتی نمی‌کنند، زیرا اکنون شرایط ویژه‌ای در شهرداری‌ها حاکم است که به خاطر مشکلاتی تاریخی مانند عدم وجود انجمن‌های شهری قدرتمند، تعطیلی ۱۸ ساله شورای شهر و قدرتمند نبودن شورای شهر شاهد آن هستیم.
شهرداری‌ها از یک دستگاه خدمات‌رسان به یک دستگاه تولید پول تبدیل شده‌اند
جاجرمی افزود: از طرف دیگر از سال ۷۰ به بعد شهرداری‌ها آنقدر در مساله کسب منابع درآمدی افراط کردند که از یک دستگاه خدمات‌رسان به یک دستگاه تولید پول تبدیل شدند. اضافه کردن میزان بودجه‌ها، افزودن رقم‌ها و پروژه‌های بزرگی که شهرداری‌ها به ویژه در تهران وارد آن شده، قطعا از محل مالیات و عوارض محلی نمی‌تواند؛ تامین شود، بنابراین انجام این پروژه‌ها نشان می‌دهد که اتفاقی در حال رخ دادن است و چیزی در این بین خرید و فروش می‌شود که از محل آن منابع مالی این پروژه به دست می‌آید که کسانی که در حوزه شهری کار می‌کنند؛ اسامی مختلفی همچون شهرفروشی، تراکم فروشی و … روی آن می‌گذارند.
وی خاطرنشان کرد: در واقع اگر بخواهیم؛ صریح صحبت کنیم، اسم این دستگاه دیگر شهرداری نیست، زیرا شهرداری‌ها در کشورهای توسعه یافته جنبه‌های مردمی و دموکراتیک قوی‌ای دارند و عمدتا بر اساس مالیات و عوارض محلی می‌چرخند که باید در مورد آن پاسخگو باشند، اما در کشور ما به هر دلیلی شهرداری‌ها مسیر تحول دیگری را طی کرده‌اند، بنابراین بستری به وجود آمده که اگر مراقب نباشیم؛ احتمال تخلف، خطا و لغزش در آن زیاد است.
گرفتن این پاداش‌ها با شعار اساسی انقلاب مبنی بر طرفداری از محرومان ناسازگار است
عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران توضیح داد: اکنون در اتفاقی که افتاده ممکن است؛ اصلا قانونی شکسته نشده باشد، اما یادمان باشد؛ برای کسی که در دستگاه خدماتی کار می‌کند، آن هم در نظام سیاسی که پس از سال ۵۷ شکل گرفته و یکی از شعارهای اساسی‌اش طرفداری از مستضعفین و محرومان است؛ گرفتن این پاداش‌ها به خاطر یک کار اداری از نظر اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایران مورد پذیرش نیست.
شهید باکری هم در شهرداری کار می‌کرد/ ساده‌زیستی و صرف‌نظر از منافع شخصی مشی او بود
اعضا شورا گلی به سر تهران نزدند/ همه مشکلات باقی است
وی با بیان اینکه اکنون در عصر اطلاعات، هیچ چیز پنهان نمی‌ماند، ادامه داد: سوالی که مردم مطرح می‌کنند؛ این است که روزگاری ما مردانی داشتیم؛ مانند شهید باکری که در شهرداری نیز کار می‌کردند و بسیار ساده‌زیست بودند و حاضر بودند از منافع شخصی خود برای خدمت به مردم صرف‌نظر کنند، اما اکنون می‌بینیم؛ برخی افرادی که اکنون مدیر یا عضو شورای شهر شده‌اند (که کاری داوطلبانه است و در طی مدت خدمت‌شان گلی هم به سر تهران نزدند و نتوانستند مساله ترافیک، آلودگی هوا و نابرابری را حل کنند ) به خودشان پاداش می‌دهند، این کار اصلا پسندیده‌ای نیست.
مسئولان باید اصول اولیه انقلاب مبتنی بر ساده‌زیستی را رعایت کنند
عضویت در شورا کاری داوطلبانه است
پاداش گرفتن بابت کار داوطلبانه اصلا پسندیده نیست
ایمانی جاجرمى توضیح داد: باید کمی فکر می‌شد که اثر اجتماعی این که خودمان به خودمان جایزه بدهیم، چیست؟ شهرداری این اجازه را دارد که از جیب خودش خرج کند، اما به لحاظ اجتماعی و سیاسی این اجازه را ندارد که به خودش پاداش دهد، حتی اگر فرض کنیم، این کار قانونی بوده به لحاظ اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران پذیرش این را ندارد، واکنش مردم به مساله فیش‌های حقوقی نشان داد که چقدر مردم حساس هستند و انتظارات بالایی از مدیران دارند که همان اصول اولیه انقلاب مبتنی بر ساده‌زیستی را رعایت کنند.
وی با اشاره به صحبت شهید بهشتی مبنی بر اینکه «ما شیفتگان خدمتیم و نه تشنگان قدرت» افزود: مگر قدرت چیست؟ قدرت همین است؛ مقام اداری بالا، گرفتن پاداش، حقوق زیاد و امتیازات مختلف.
اعتماد اجتماعی به شهرداری و شورای شهر در ایران پایین است
آیا شهردار به یک شهروند عادی بابت خرید ملک تخفیف می‌دهد؟
ارائه تسهیلات و تخفیف به افراد خاص از عدالت اجتماعی دور است
این استاد دانشگاه تصریح کرد: سوالی که پیش می‌آید؛ این است، آیا استفاده از این تخفیف‌ها برای همه امکان‌پذیر است؟ یعنی اگر یک شهروند عادی از آقای شهردار بخواهد یک ملک متعلق به شهرداری را با تخفیف بخرد، شهرداری این کار را می‌کند یا خیر. این یعنی اقدام صورت گرفته از عدالت اجتماعی دور است و اقدام سنجیده‌ای نیست. اکنون شاهدیم که اعتماد اجتماعی به دستگاه مدیریت شهری در ایران پایین است، گزارش اخیر سرمایه اجتماعی که توسط وزارت کشور انجام شده، نشان می‌دهد که رتبه اعتماد به دستگاه‌های محلی شامل شهرداری و شورای شهر در کشور ما پایین است و حالا با چنین اتفاقاتی این رتبه بیشتر سقوط می‌کند.
ایمانی جاجرمی افزود: این در حالی است که این دستگاه بیش از هر دستگاه دیگری به اعتماد مردم نیاز دارد. در واقع این کارها نوعی اعتمادسوزی است و حتی اگر فرض بگیریم که به صورت قانونی نیز انجام شده، باید پیامدهای اجتماعی آن را در نظر می‌گرفتند. در جامعه ایران بسیاری افراد، از نابرابری در رنج هستند، ضریب جینی در کشور افزایش داشته؛ یعنی پولدارها، پولدارتر و فقیرها، فقیرتر شده‌اند، بنابراین در این وضعیت این گونه ویژه‌خواری‌ها و دادن امتیازات خاص پیامدهای بسیاری دارد.
بیشتر املاک واگذار شده در شمال شهر است
آیا قرار است؛ دوباره مقامات ما نیاوران‌نشین شوند؟
مسئولان نباید در شمال شهر به دنبال گرفتن خانه و تخفیف باشند
وی تاکید کرد: بیشتر این املاک واگذار شده در شمال شهر است، آیا قرار است؛ دوباره مقامات ما نیاوران‌نشین شوند؟ این کاری بوده که سران حکومت پهلوی در دهه ۴۰ و ۵۰ انجام داده‌اند و تهران را رها کردند و به شمال شهر رفتند. بنابراین این حرکت به لحاظ اجتماعی و سیاسی عاقلانه نیست. من نمی‌گویم که مسئولان در مناطق فقیرنشین زندگی کنند، اما زندگی‌شان را با مردم طبقه متوسط یکی کنند نه اینکه در شمال شهر به دنبال گرفتن خانه و تخفیف باشند.
جایگاه شورای شهر زیر سوال رفته است
کسی که در کار داوطلبانه نباید به دنبال زمین، خانه و ویژه‌خواری باشد
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه این اقدام به ضرر شهرداری تهران، قالیباف و شورای شهر تمام می‌شود، اظهار کرد: این حرکت جایگاه شورا را نیز زیر سوال برده است. فلسفه شورا کار داوطلبانه است. کار داوطلبانه حوزه‌های مختلف از جمله کار سیاسی داوطلبانه را نیز در بر می‌گیرد، اما کسی که در کار داوطلبانه به دنبال گرفتن پاداش، زمین، خانه، ماشین، حق‌الجلسه‌های کلان، رابطه‌بازی و دلالی است در اشتباه است و این کار او به نهاد شورا که نهادی نوپا در ایران است؛ ضربه می‌زند و آن را به بخشی از بوروکراسی فاسد و ناکارآمد ایران تبدیل می کند.
گرفتن تسهیلات میلیاردی در برابر کار داوطلبانه، اعتماد را از بین برده است
این گونه کارها انگیزه برای شرکت در انتخابات شوراها را پایین می‌آورد
وی ادامه داد: کار در شورا حساس است، مردم به این افراد اعتماد می‌کنند، اینکه در برابر کار داوطلبانه پاداشی میلیاردی بگیریم؛ یعنی یا فلسفه این کار را نفهمیدیم و یا انگیزه‌مان چیز دیگری بوده و فهمیدیم، می‌توانیم از نردبان اعتماد مردم بالا برویم و منافع شخصی خودمان را پیگیری کنیم، این نگرش پایه‌های اعتماد در جامعه را از بین می‌برد و برای ثبات اجتماعی، کارآمدی نهادها و تعاملات، خطرناک است. فردا من به عنوان یک آدم دانشگاهی و فعال اجتماعی با چه رویی می‌توانم به دیگران بگویم که بیایید در انتخابات شورای شهر دوباره شرکت کنید. این گونه کارها انگیزه برای شرکت در انتخاب و مشارکت را پایین می‌آورد.
ارائه تسهیلات و تخفیف نباید از منابع عمومی انجام شود
امیدوارم بده‌بستان سیاسی در کار نبوده باشد
رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران افزود: بر اساس نظریه «حامی – کارگزار» برخی شخصیت‌های سیاسی برای آنکه حمایت افرادی را جلب کنند به آنها پاداش می‌دهند. زمانی که این پاداش از جیب خود فرد است، مشکلی نیست، اما اگر این پاداش‌ها از منابع عمومی باشد؛ دچار مشکل می‌شویم که البته امیدوارم اینگونه نباشد و بده‌بستان سیاسی در این ماجرا در کار نبوده و شهردار تهران تنها قصد قدردانی داشته باشد.
برخورداری از تخفیفات میلیاردی حتی بصورت قانونی ناعادلانه است
جای تعجب دارد که شورای شهر برای خودش تعاونی مسکن ایجاد می‌کند!
تعاونی‌ها به زمین‌خواری و سوداگری مستغلات دامن می‌زنند
وی ادامه داد: باید به یاد داشته باشیم؛ در دنیای امروز کسانی که در پست‌های سیاسی اداری هستند در یک اتاق شیشه‌ای قرار گرفته‌اند و مردم و رسانه‌ها تمام جزئیات کارهای آنها را زیر نظر دارند، بنابراین در تصمیم‌گیری‌هایمان باید دقت کنیم، زیرا ممکن است؛ یک کار قانونی باشد، اما پسندیده نباشد، اینکه شخصی به صرف اینکه مدیر جایی بوده از پاداش‌ها و تخفیفات میلیاردی برخوردار شود؛ دور از انصاف است و عادلانه نیست؛ هر چند که ممکن است؛ قانونی باشد.
ایمانی جاجرمی تصریح کرد: به نظر می‌آید؛ اکنون وقت بازنگری در مسئله تعاونی مسکن نیز رسیده باشد، زمانی در دهه شصت، تازه انقلاب شده بود و خیلی‌ها خانه نداشتند، بنابراین اجازه داده شد؛ تعاونی‌هایی درست شود تا این مسئله را حل کند، اما این تعاونی‌ها اکنون برای طبقه متوسط و بالا که پست‌های اداری دارند، کاربرد دارد. اکنون این تعاونی‌ها به زمین‌خواری و سوداگری مستغلات دامن می‌زنند و وضعیت مسکن را بدتر می‌کند؛ جای تعجب دارد که شورای شهر برای خودش تعاونی مسکن ایجاد می‌کند، در حالی که مبنای کار آنها داوطلبانه است و کارمند نیستند که بخواهند در قبال کارشان مسئله مسکن برای آنها حل شود. بنابراین باید دوباره بررسی کرد که تعاونی‌های مسکن بعد از این همه سال آیا موفق بوده یا خیر؟
