امیدی‌ها پیگیر وضعیت‌بازداشتی‌ها
گروه سیاست، آمنه شیرافکن، علی ایوبی: آمار دقیقی وجود ندارد؛ برخی می‌گویند هزار نفر در تجمعات اخیر ایران بازداشت شدهاند و برخی دیگر به اعداد کمتری ارجاع می‌دهند. با‌این‌حال آنچه مسلم است این است که در تجمع‌های اخیر سراسر کشور از دانشجو و دانش‌آموز گرفته تا مردم عادی بازداشت شدهاند. وزیر کشور گفته در کل ۴٢ هزار نفر در اعتراضات چند روز اخیر شرکت داشتهاند که جمعیت بالایی نیست. با‌این‌حال برآیندها نشان از آن دارد که دست‌کم هزارنفری در سراسر کشور بازداشت شده باشند؛ دانشجویان، دانش‌آموزان و مردم عادی. درباره دانشجویان، برآوردها نشان از آن دارد که حدود ٨٠ تا ٩٠ نفر بازداشت شدهاند. آمار دانش‌آموزان بازداشت‌شده نیز حدود ۴٠ تا ۵٠ نفر بوده که گویا بیشتر آنها تا شب گذشته آزاد شدهاند. بنا بر گفته وزیر علوم، تعدادی از دانشجویان بازداشتی نیز تا ساعات پایانی شب گذشته آزاد شدهاند؛ هرچند آمارشان مشخص نیست. اطلاعات دقیقی از آمار دانش‌آموزان بازداشت‌شده نیز در اختیار نیست.عباس جعفری‌دولت‌آبادی، دادستان تهران، سه ساعتی در جمع تعدادی از بازداشتی‌های تهران بوده و با آنها گفت‌وگو کرده است. او خواستار تعیین‌تکلیف وضعیت بازداشتی‌ها شده و دستور داده منعی برای تماس تلفنی آنها با خانواده‌هایشان وجود نداشته باشد.
فاطمه سعیدی، عضو فراکسیون امید و نماینده پیگیر وضعیت بازداشت دانش‌آموزان در تجمعات اخیر، از تعداد بازداشتی‌ها بی‌خبر است؛ اما به «شرق» می‌گوید: «تا عصر دیروز، مدام از وزیر آموزش‌وپرورش پیگیر وضعیت بازداشتی‌ها بودم. بنا بر آخرین پیگیری‌ها و گزارش‌ها، بیشتر دانش‌آموزان بازداشت‌شده آزاد شدهاند. پیگیری ما ادامه دارد و اگر هنوز مواردی از بازداشت گزارش شود، وظیفه ما روشنگری در این زمینه خواهد بود».
حدود هزار نفر بازداشت شدهاند
برآورد سخنان معاون سیاسی- انتظامی فرمانداری تهران نشان می‌دهد روز شنبه هفته گذشته حدود ۲۰۰ نفر، یکشنبه ۱۵۰ نفر و دوشنبه حدود ۱۰۰ نفر بازداشت شدهاند. این آمار صرفا به تهران مربوط می‌شود و از آنجا که در استان مرکزی نیز حدود ٣٠٠ نفر بازداشت شدهاند، می‌توان به بازداشت حدود هزار ایرانی در تجمعات اخیر اشاره کرد.
محمود صادقی، دیگر نماینده عضو فراکسیون امید که بر پیگیری وضعیت دانشجویان متمرکز است، به «شرق» می‌گوید: «برآورد ما نشان می‌دهد ٨٠ دانشجو بازداشت شدهاند؛ ۵۵ نفر در تهران، سه نفر در ارومیه و باقی در دیگر شهرها. نکته عجیب این است که برخی از دانشجویان اصلا در اعتراض‌ها و تجمع‌های خیابانی حضور نداشته‌اند. نمونه‌اش دبیر انجمن اسلامی پیشرو در دانشگاه تربیت‌مدرس که بازداشت شده است. امثال ایشان ازقضا همیشه به آرام‌سازی جو تجمع‌های دانشجویی کمک می‌کردند و این قبیل بازداشت‌ها عجیب است. برخی دیگر از دانشجویان نیز در خانه بازداشت شدهاند». ناآرامی‌های اخیر از مشهد و چند شهرستان خراسان‌رضوی شروع شد و به اعتراض‌های سراسری مشهور شد. گرچه تحلیل برخی این است که فقر، وضعیت معیشتی و بی‌کاری قشر جوان یکی از دلایل بروز این تجمع‌ها بوده؛ اما صداوسیما و تریبون‌های رسمی بر این باورند در این تجمع‌ها، ریشه دخالت آمریکا، اسرائیل و عربستان در کار بوده است.
بی‌اطلاعی از سرنوشت برخی دانشجویان
وضعیت دانشجویان اما خیلی از خانواده‌ها را نگران کرده است. به گفته صادقی: «گرچه شاید استدلال نهادهای امنیتی در بازداشت دانشجویان خارج از تجمع‌ها، این باشد که بخواهند جلوی هرگونه تبعات بعدی را بگیرند؛ اما تحلیل من این است که بالارفتن تعداد بازداشتی‌های دانشجویان ازقضا به ایجاد وضعیت التهاب در داخل کشور منجر می‌شود». محسن اسماعیلی، رئیس کل دادگستری استان تهران، نیز به ایسنا خبر داده: «به موجب قانون می‌توان افراد بازداشتی را در ٢۴ ساعت اول بازداشت، در مراجع انتظامی نگهداری کرد و آنان را به زندان معرفی نکرد. به همین دلیل، ممکن است بین آمارهای اعلامی از طرف مسئولان درباره تعداد افراد بازداشتی اختلاف‌هایی وجود داشته باشد؛ چراکه ممکن است جرم برخی افراد در زمان بازداشت به اثبات برسد و برخی افراد هم جرم‌شان به اثبات نرسد و آزاد شوند».
آمار دانشجویان بازداشتی
پروانه سلحشوری، عضو فراکسیون امید و رئیس فراکسیون زنان مجلس، عصر روز گذشته با برخی دانشجویان دیدار داشت و در جریان جزئیات بازداشت‌ها قرار گرفت. او نیز به «شرق» می‌گوید: «آمار دقیقی نیست؛ اما تا اینجای کار، بر اساس اطلاعاتی که به دست ما رسیده، ٩٠ دانشجو بازداشت شدهاند. خواسته این دانشجویان هم مانند مردم صنفی است.سلحشوری البته به مقوله «کالایی‌شدن دانشگاه» اشاره دارد و اینکه «قشر جوان این مملکت نگران نادیده‌شدن، بی‌آیندگی، بی‌کاری و نبود آزادی بیان در بزنگاه بیان مسائل سیاسی و صنفی هستند. باور کنید راه‌حل این وضعیت هم بازداشت و زندان نیست». محمود صادقی نیز تأکید دارد که اغلب اعضای فراکسیون امید دنبال وضعیت زندانیان هستند، از دانشجو گرفته تا دانش‌آموز و مردم عادی. دولت روحانی در این چند سال از منظر آزادی نسبی در دانشگاه و مقابله با بازداشت و زندانی کردن دانشجویان عملکرد به نسبت مساعدی داشت. این نوع برخوردها کشدار می‌شود و به نارضایتی دانشجویان منتهی خواهد شد.
حراست برخی دانشگاه‌ها
در بازداشت دانشجویان بی‌تأثیر نبوده
غلامرضا حیدری، دیگر نماینده عضو فراکسیون امید نیز به «شرق» گفته «خب دستگیری قاعدتا از جانب نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات بوده، البته بازداشتی‌های نیروی انتظامی باید تحویل وزارت اطلاعات شود. بازداشت در قشر دانشجویان متأسفانه نگران‌کننده است. وزیر علوم، معاون فرهنگی، حراست و معاون دانشجویی وزارتخانه پیگیر آزادی دانشجویان هستند و فراکسیون امید نیز پیگیر ماجراست». در همین حال صادقی کمی نگاه منتقدانه‌تری دارد و می‌گوید «اطلاعاتی داریم که در بازداشت برخی دانشجویان حراست دانشگاه‌ها بی‌تأثیر نبوده‌اند. این مسئله را باید وزیر علوم پاسخ دهد و اگر صحت داشته باشد، نگران‌کننده است». پروانه سلحشوری اما می‌گوید بازداشت‌های اخیر دانشجویان اغلب از جانب وزارت اطلاعات انجام شده است. حیدری پیشنهادش به خانواده بازداشت‌شده‌ها حفظ آرامش، اعتماد به مسئولان برای پیگیری و رایزنی برای آزادی هرچه سریع‌تر بازداشت‌شده‌‌هاست.
درس‌های کهریزک
حیدری همچنین می‌گوید «جمهوری اسلامی وقتی کهریزک را تجربه کرده، می‌داند که تکرار ماجرای کهریزک چقدر هزینه‌بر است. خوشبختانه با ورود قاطع رهبری به ماجرای کهریزک این بار مسئولیت همه دستگاه‌ها برای جلوگیری از بروز هرگونه آسیب جزئی به بازداشت‌شدگان مشخص بوده و قطعا پیشگیری‌های لازم صورت گرفته است. او در بخش دیگری از سخنانش هم می‌گوید «خاطرم هست مسئولی (حیدری‌فر، قاضی سابق دادگاه انقلاب) در مصاحبه‌ای گفته بود اگر می‌دانستیم پسر آقای روح‌الامینی است، خب برخورد فرق می‌کرد. حالا امیدواریم همه شهروندان بازداشت‌شده از منظر مسئولان و تصمیم‌گیران، فرزندان نظام به شمار آمده و تحت حمایت باشند، نه صرفا فرزندان برخی چهره‌های سیاسی.
شناسایی حق اعتراض، یک گام به پیش
فاطمه سعیدی، دیگر عضو فراکسیون امید مجلس که پیگیر وضعیت دانشجویان و دانش‌آموزان بازداشت‌شده است نیز می‌گوید «تعدادی از دانشجویان بازداشتی آزاد شدهاند. وزیر علوم از آزادی تعدادی از دانشجویان خبر دادند اما اذعان کردند که تعدادی هنوز در بازداشت به سر می‌برند. همچنین پیشنهاد تشکیل کمیته پیگیری وضعیت دانشجویان و دانش‌آموزان بازداشتی را داشتم که این کمیته باید از تمامی فراکسیون‌های سیاسی مجلس نماینده‌ای داشته باشد». صادقی نگرانی دانشجویان را این‌گونه بیان می‌کند «آنها نگران‌اند برخی از بازداشت‌ها به قرارهای قضائی و کفالت تبدیل شود که خود این به پرونده و سابقه برای دانشجو منتهی خواهد شد. اما خوشبختانه اتفاق مبارک این بود که برای نخستین بار که همه جناح‌های سیاسی برای شناسایی حق اعتراض یک گام به جلو برداشتند. شاید دلیلش این است که دولت اصولگرا هم سر کار نیست. بنابراین اصولگرایان هم در این موقعیت خودشان را در مقام معترض دیدند و به این نتیجه رسیدند که باید حقی و فضایی مدنی برای اعتراض داشته باشند». شاید کنایه سخنان صادقی به سخنرانی روز گذشته احمد خاتمی، خطیب نماز جمعه تهران بازگردد که این بار هم از آزادی حق اعتراض مردم سخن گفت و هم از لزوم تجمع‌های قانونی.
آمار برخی مسئولان درباره دستگیرشدگان
علی‌اصغر ناصربخت، معاون سیاسی – انتظامی فرمانداری تهران: روز شنبه حدود ۲۰۰ نفر، یکشنبه ۱۵۰ نفر و دوشنبه حدود صد نفر بازداشت شدهاند.
ناصر عتباتی دادستان اردبیل: دستگیری سه نفر از عوامل اصلی آتش‌زدن دو مسجد در اردبیل
جواد جبله دادستان شهرستان ملارد: دستگیری یکی از ادمین‌های شایعه‌ساز در فضای مجازی
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار گلستان: ١۵٠ نفر از عوامل اغتشاشات گرگان دستگیر شدند. تعدادی که نقش کم‌رنگی در ایجاد ناآرامی داشتند با اظهار ندامت و رأفت نظام جمهوری اسلامی آزاد شدند.
صادقی دادستان استان کرمانشاه: تاکنون تعداد قابل‌توجهی از عوامل اصلی تحریک به ایجاد تجمع و هدایت آشوب‌های خیابانی و افرادی که در تخریب اموال عمومی نقش مؤثر داشتهاند شناسایی و دستگیر شدهاند.
حاجی‌رضا شاکرمی دادستان استان البرز: دستگیری سه نفر از عاملان آتش‌زدن مؤسسه کوثر شهر کرج، ۱۲ نفر از لیدر‌ها و افرادی که نسبت به تشویق و تحریک افراد به شرکت در تجمعات غیرقانونی اقدام کرده بودند، دستگیر و با قرار بازداشت موقت روانه زندان شدند.
آقاجری دادستان شهرستان پردیس: ۲۵ نفر دستگیر شدند.
محمد تکبیرگو دادستان کاشان: ۵۰ تا ۶۰ نفر دستگیر شدند.
قاسم عبداللهی رئیس کل دادگستری استان مرکزی: معرفی ۲۹۴ نفر از اغتشاشگران به زندان شامل ۱۱۶ نفر در ساوه، ۱۶۴ نفر در اراک، ۹ نفر در دلیجان، دو نفر در خمین و سه نفر خانم. در نهم دی ماه ۷۱ نفر مرد، ۹ زن و ۱۴ نوجوان کمتر از ۱۸ سال در اراک، ۱۵ مرد و یک خانم در ساوه دستگیر شدند. در دهم دی، در اراک ۱۴۵ مرد، پنج زن و ۳۰ نوجوان کمتر از ۱۸ سال دستگیر شدند.
دادستان عمومی استان قم: عوامل اصلی فراخوان هنجارشکنی در شهر مقدس قم قبل از ایجاد آشوب دستگیر شدند.
حجت‌الاسلام مظفری، دادستان زنجان: تعدادی از سردسته‌های تجمعات اخیر در زنجان، ابهر و خرمدره دستگیر شدند.
