صداوسیما نیازمند تشکیل اتاق بحران احسان قاضی‌زاده‌هاشمی علیرضا کیانپور
همزمان با بالاگرفتن اعتراض‌ها در برخی شهرها و شهرستان‌های بزرگ و کوچک کشور، بار دیگر عملکرد صداوسیما به یکی از مهم‌ترین محورهای مباحث انتقادی تحلیلگران تبدیل شد و برخی ناظران، انفعال این رسانه عریض و طویل و رویکرد جانبدارانه آن را به نقد کشیدند. این درحالی بود که این‌بار از یک کانال تلگرامی به عنوان محور بروز بسیاری از مشکلات نام برده شد و در چنین شرایطی، ضعف عملکرد صداوسیما بیش از پیش مورد تاکید قرار گرفت. تا آن‌جا که روز گذشته علی علی‌عسگری رییس سازمان صداوسیما نیز در کنار وزرای اطلاعات، کشور و دیگر مسوولان امنیتی و انتظامی برای ارایه گزارش به جلسه غیرعلنی مجلس رفت. برای اطلاع از برخی جزییات مطرح شده در این نشست غیرعلنی و بررسی دقیق‌تر انتقادها علیه صداوسیما به‌سراغ احسان قاضی‌زاده هاشمی، نماینده اصولگرای فریمان و یکی از دو عضو ناظر مجلس در شورای نظارت بر عملکرد صداوسیما رفتیم.
باتوجه به مجموع مسائلی که در روزهای گذشته در رابطه با عملکرد صداوسیما مطرح شده، آیا شورای نظارت بر عملکرد صداوسیما بنا ندارد گزارشی در این رابطه تهیه و ارایه کند؟
اتفاقا ما هفته پیش و قبل از برگزاری جلسه غیرعلنی مجلس، در شورای نظارت بر عملکرد صداوسیما تشکیل جلسه داده و مسائلی را مطرح کردیم و ازقضا بنده جزو نخستین نمایندگانی بودم که از همان روزهای اول برپایی تجمع‌ها خواستار تشکیل جلسه غیرعلنی در مجلس بودم.
تشکیل جلسه غیرعلنی درباره اعتراض‌ها یا عملکرد صداوسیما؟
خیر. تاکیدم بر تشکیل جلسه غیرعلنی مجلس با محوریت اعتراض‌ها بود. با این همه، روز دوشنبه هفته قبل در شورای نظارت بر عملکرد صداوسیما تشکیل جلسه داده و قریب به ۲ ساعت درباره جزییات و مباحث مختلف درخصوص این اعتراض‌ها با محوریت عملکرد صداوسیما در این راستا بحث کردیم و هفته قبل نیز این نقاط ضعف، تذکرها و پیشنهادهای لازم را جمع‌بندی کرده و این جمع‌بندی اعضای شورای نظارت همان هفته قبل به‌صورت مکتوب به رییس سازمان صداوسیما ابلاغ شد. ما در طول یک سال گذشته به‌طور متوسط هر یکشنبه و سه‌شنبه پشت درهای مجلس تجمع‌های مردمی از ۴۰ نفر تا ۴ هزار نفر داشتیم. این تجمع‌ها نیز صرفا مربوط به سپرده‌گذاران موسسات مالی نبود و از تجمع بازنشستگان، صندوق فولاد، معلمان، نهضت سوادآموزی تا تجمع‌های کارگری و صنفی را شامل می‌شد. وقتی بحث موسسه‌های مالی و اعتباری که جامعه‌ای گسترده در کشور را دربرمی‌گیرد و حدود ۳ میلیون نفر را شامل می‌شود، نادیده گرفته و مشکلات‌شان را به‌لحاظ خبری نمی‌بینیم و در چنین شرایطی، شاهدیم که به‌جز صداوسیما، برخی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها به این موضوع می‌پردازند، طبیعتا ابتکار عمل به دست رسانه رقیب می‌افتد. در چنین شرایطی مخاطب به سمت رسانه‌ای جذب می‌شود که حرفی تندتر و رادیکال‌تر می‌زند. نکته دیگر این است که بعضا فشارهایی به صداوسیما می‌آید که چرا به فلان موضوع مثلاً گرانی تخم‌مرغ می‌‌پردازد. حال آنکه این وظیفه صداوسیماست که به این اتفاق‌ها بپردازد. در این شرایط آقایان در حوزه خبر صداوسیما می‌گویند ما می‌خواهیم به این مسائل بپردازیم اما با محدودیت‌هایی روبرو هستیم. معتقدیم رسانه باید چارچوب‌مند عمل کند و در شرایط بحرانی، اتاق بحران داشته باشد و اگر الان زلزله‌ای در نقطه‌ای کشور رخ داد یا اعتراض و تجمعی صورت گرفت، در اتاق بحران صداوسیما این مساله را مورد بررسی قرار دهد و تصمیم‌گیری این اتاق بحران منوط به تصمیم‌گیری شورای عالی امنیت ملی نشود. چرا که به هر حال ممکن است تشکیل جلسه این شورا مثلا چندین ساعت به طول بینجامد و گاهی ممکن است همین مساله منجر به عقب‌ماندگی رسانه از خط خبری شود.
شما تاکید دارید که صداوسیما نمی‌تواند به بحث گرانی تخم‌مرغ نپردازد که این رویکردی درست است. اما همین رسانه، به‌راحتی از کنار اعتراض‌ها که قاعدتا به‌مراتب مهم‌تر از گرانی تخم‌مرغ است، می‌گذرد و این سوال پیش می‌آید که نگاه جناحی در تصمیم‌گیری‌های صداوسیما موثر است.
لااقل در بحث این اعتراض‌ها که همه جناح‌ها یک موضع گرفتند و نمی‌توان این مساله را به این شیوه تحلیل کرد. چرا که بسیاری از افراد از جریان‌های مختلف اظهارنظر کرده و هرکدام نیز به نوعی واکنشی یکسان داشتند.
مساله این است اگر امروز دولت نسبت به مانور بیش از حد صداوسیما بر موضوع گرانی تخم‌مرغ انتقاد دارد، به‌خاطر عقبه صداوسیما در برخورد جناحی با مسائل دیگر است.
شخصا معتقدم که باید درباره بسیاری از مسائل مناظره برگزار کنیم و اساسا در مقطعی بحث‌مان با صداوسیما این بود که اگر این رسانه فضا را ایجاد کند که گفت‌وگو، دیالوگ و مناظره ایجاد شود و مردم حرف‌های کوچه و خیابان را در سطح رسانه ببینید، هرگز این وضعیت پیش نمی‌آید که یک کانال تلگرام محور جریان اعتراض‌ها شود. زمانی که در افکار عمومی به طور شفاف مسائل را بیان نکنیم و این مسائل ساده را در سطوح پنهانی و زیرین رسانه‌ای عنوان کنیم، این شائبه‌ها خواه‌ناخواه در افکار عمومی ایجاد می‌شود. از طرفی بسیاری از همین مردم نیز صف خود را از معترضان جدا کردند. اینکه بگوییم صداوسیما باید به برخی مسائل نپردازد، درست نیست. معتقدم رسانه‌ها باید در یک قاب و بستر منطقی، عقلانی و صادقانه با مردم گفت‌وگو کنند. مهم‌ترین ویژگی هر رسانه این است که صادقانه با مسائل برخورد کند.
آیا این ناشی از رویکرد صادقانه صداوسیما است که به عنوان مثال تحلیلگری که تا همین چندماه پیش در رسانه‌های خارجی که از آن به عنوان رسانه‌های معاند یاد می‌شود، به تحلیل مسائل ایران می‌پرداخت، امروز حداقل هفته‌ای یک‌بار در صداوسیما حاضر می‌شود و تریبون دارد اما بسیاری از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب داخل نظام که دبیرکل یک حزب رسمی کشور هستند و در رسانه‌های داخلی نیز می‌نویسند، قادر به حضور در برنامه‌های صداوسیما نیستند؟!
صداوسیما همواره از چهره‌های اصلاح‌طلب هم دعوت کرده و ما هم تاکید کردیم که از همه گرایش‌ها و جناح‌ها برای حضور در برنامه‌های تحلیلی تلویزیون و رادیو دعوت شوند. هم‌اکنون نیز تاکید ما این است که تمامی گرایش‌ها و جریان‌ها و گروه‌ها بتوانند در صداوسیما حاضر شده و اظهارنظر کنند.
چه کسی تشخیص می‌دهد که مثلا آن تحلیلگر رسانه فارسی زبان بیرون از ایران به تلویزیون بیاید اما دبیرکل یک حزب قانونی و شناسنامه‌دار نیاید؟!
این مساله‌ای است که باید بطور مشخص مورد بررسی قرار گیرد.
یعنی نظارتی در این رابطه وجود دارد؟
بله! ما درباره حضور تمام گرایش‌های مختلف در برنامه‌های گوناگون صداوسیما آمار می‌گیریم. به عنوان مثال در همین مجلس نیز نمایندگان از همه گرایش‌ها و فراکسیون‌های مختلف مجلس به تلویزیون می‌روند. شما می‌بینید آقایان تابش، تاجگردون و کواکبیان به عنوان اصلاح‌طلبان مجلس به تلویزیون می‌روند. ممکن است شما بگویید چرا فلان چهره نرفته و خبرنگار دیگری نیز بگوید چرا فلان چهره دیگر نرفته است. اما بنده می‌توانم بگویم در میان نمایندگان از تمامی طیف‌ها و فراکسیون‌ها اعم از اصلاح‌طلب، اصولگرا و مستقل در برنامه‌های تلویزیون حاضر می‌شوند.
آیا شما این حق را به مخاطب می‌دهید که از این رویکرد صداوسیما این‌طور برداشت کند که اگر مخالف دولت باشیم، حتی اگر مارکسیست یا ساکن لندن باشیم، می‌توانیم از تریبون صداوسیما استفاده کنیم و اگر موافق دولت باشیم، جایی در تلویزیون نداریم.
آن‌چنان که گفتم این مساله باید بررسی شود. ما گزارش‌هایی تهیه کرده و باز هم به این رویه ادامه می‌دهیم اما باید بر این نکته تاکید کنم که میزان حضور نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس در تریبون‌های مختلف صداوسیما بسیار زیاد است و حتی منجر به آن شده که برخی نمایندگان اصولگرا و مستقل نیز اعتراض کنند و ما از آن سو نیز اعتراض‌هایی داشتیم.
شما به عنوان نماینده مردم فریمان، از بخشی از مردم خراسان نیز نمایندگی می‌کنید. این روزها بعضا مطرح شد که آتش اعتراض‌ها از آن منطقه و ازجانب برخی مخالفان دولت شعله‌ور شد. نظرتان چیست؟
این آدرس انحرافی دادن به اعتراض‌ها است و کسانی که با این آدرس‌های انحرافی موضوع را تحلیل کنند، دچار اشتباه شده و این اشتباه تداوم نیز خواهد یافت. واقعیت این است که یکی از دلائلی که منجر به آغاز شدن اعتراض‌ها از مشهد شد، این است که بسیاری از موسسه‌های مالی و اعتباری در این منطقه بودند. البته نمی‌گویم تمام این موسسات اما به هر حال پدیده، میزان، ثامن‌الحجج و افضل توس جزو موسساتی بودند که با مشکلاتی روبرو شدند و مال‌باختگان آنها نیز به طور دایم مقابل استانداری و دادگستری تجمع‌هایی برگزار می‌کردند. طبیعتا اینکه در تجمع‌های آنها نفوذی ازسوی معاندین صورت گرفته باشد یا این تجمع‌ها به انحراف کشیده شده باشد، جای بحث و بررسی دارد.
آیا سندی مبنی بر اینکه نطفه اعتراض‌های سراسری مشخصا از تجمع‌های موسسات مالی و اعتباری کاشته شده باشد، در دست است؟ آیا در نشست غیرعلنی دیروز به این مهم اشاره شد؟
این افراد در کانال‌های مختلف از تجمع‌های خود سخن گفته بودند اما اینکه بگوییم این اتفاق به‌صورت سازماندهی شده ازسوی یک جریان سیاسی مخالف دولت مدیریت شده، مستند نیست و هیچ سندی در این رابطه ارایه نشده است. البته ممکن است هرکسی هر نوع تاویلی داشته باشد چرا که ممکن است در این تجمع‌ها انواع افراد و اشخاص حضور داشته باشند. ممکن است طیف‌های مختلف اجتماعی از سنین گوناگون حضور داشته باشند که البته این‌طور که عنوان شد، ۷۶ درصد بازداشت‌شدگان زیر ۳۰ سال بودند یا سطح تحصیلاتی پایین همچون دیپلم یا زیردیپلم داشتند. با این حال اینکه بخواهیم بگوییم چون تجمع‌ها از آن خطه بوده و از خراسان به کل کشور هدایت شده، نظریه غلطی است.
آیا به عنوان یک فرد آشنا به رسانه، این نظر را می‌پذیرید که باتوجه به آنکه شفافیت رسانه‌ای در این ماجرا در سطحی حداقلی بود، تئوری‌های تحلیل ماجرا به‌سمت تئوری‌های توطئه پیش رفتند؟!
اتفاقا یکی از خواسته‌های ما از رسانه ملی این بود که شفاف‌سازی بیشتری در این رابطه داشته باشد تا مردم آگاه شوند تا بازار این نوع گمانه‌زنی‌ها بسته شود.
آیا این گمانه‌زنی که عنوان شد سایت منتسب به یکی از مسوولان پیشین در شعله‌ور شدن آتش اعتراض‌ها نقش داشته را نیز ازجمله همین دست گمانه‌زنی‌ها می‌دانید؟
این بحث دیگری است که مسوولان امنیتی باید درباره آن نظر بدهند. به هر حال باید عزیزان در مجموعه وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه موضوع را بررسی کنند و طبیعتا اگر به جمع‌بندی قطعی رسیدند، باید برخورد قاطع و جدی با آن صورت گیرد.
آخرین سوال اینکه راهکار حل مشکل فیلترینگ تلگرام را چطور می‌بینید؟
در این رابطه معتقدم باید یک اپلیکیشن قوی ایرانی برای پاسخگویی به نیاز مخاطب داخلی ایجاد کنیم.
اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد درصورت فیلتر شدن تلگرام، مردم به سمت اپلیکیشن‌های ایرانی جایگزین نمی‌روند، بلکه به سمت واتس‌آپ می‌روند.
قبل از تلگرام نیز وایبر مورد استفاده بود و بعد از آن همه به سمت تلگرام کوچ کردند. مردم طبیعتا تعصب خاصی بر خود تلگرام ندارند. مساله امکانات و فضایی است که بتوانند امورات‌شان را بگذارنند. معتقدیم باید به این مرحله برسیم که یک نرم‌افزار خوب با اعتمادسازی بالا ایجاد کنیم که کار متولیان حوزه آی‌تی‌سی است.
این‌طور که پیداست مردم ممکن است به اپلیکیشن داخلی اعتماد نداشته باشند،همین بی‌اعتمادی ناشی از ضعف عملکرد صداوسیما نیست؟
خیر. آیا فکر می‌کنید در تلگرام تحت رصد و کنترل نیستید و احتمال رصد وجود ندارد؟
شخصا مطمئنم که این احتمال وجود دارد اما آیا مردم هم همین‌طور فکر می‌کنند؟!
(با خنده) موفق باشید!
