محمدامین میراحمدی پژوهشگر و مدرس موسیقی ایرانی از انتشار اسناد تازه درباره مرتضی نی‌داود خبر داد

یک مدرس و پژوهشگر موسیقی ایرانی از انتشار یک کتاب پژوهشی با عنوان «جویبار جوشنده» با تمرکز بر زندگی و آثار هنری زنده یاد مرتضی نی‌داود خبر داد.

محمدامین میراحمدی پژوهشگر و مدرس موسیقی ایرانی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: کتاب پژوهشی «جویبار جوشنده» شرح و تحلیلی بر آثار و احوال استاد مرتضی نی‌داود است که تیر ماه سال جاری توسط انتشارات «موسیقی» منتشر شده است . وی ادامه داد: زندگینامه تحلیلی، دیسوگرافی (اثر شناسی) و تحلیل آن، نت نگاری آثار برجسته به همراه تحلیل، بخش‌های اصلی این کتاب هستند.

میراحمدی در پایان بیان کرد: همراه این کتاب فیلم مستندی ارائه شده است که خیلی از اسناد آن برای اولین بار است که منتشر می‌شود. در این فیلم بنده به همراه استاد داریوش طلایی پژوهشگر، ردیف دان و استاد دانشگاه پیرامون زندگی استاد مرتضی نی‌داود به ارائه نقطه نظراتی پرداخته‌ایم که امیدوارم بتواند مورد پسند مخاطبان قرار گیرد. ضمن اینکه نمونه صوتی آثاری که در این کتاب نت شده نیز به همراه کتاب ارائه شده است.

مرتضی نی داود موسیقی‌دان برجسته ایرانی و خالق آثار ماندگاری چون «مرغ سحر»، «آتش در سینه دارم» و «ماه من» است که ضمن حفظ اصالت موسیقی ایرانی موفق به خلق آثارِ ماندگار و فراگیر شده است.

مرتضی نی‌داوود در شهر اصفهان به دنیا آمد؛ ولی در سن ۳ سالگی به همراه خانواده‌اش به تهران رفت و در آنجا ساکن‌شد. در کودکی استعداد موسیقی وی آشکار شد و پدرش «بالا خان» که خود اهل موسیقی بوده و با تار و تنبکآشنایی داشت، او را نزد «رمضان ذوالفقاری» (از شاگردان آقا حسینقلی) برد. مرتضی خان به مدت هفت ماه تحت تعلیم رمضان ذوالفقاری قرار گرفت و سپس نزد آقا حسینقلی رفت و به مدت دو سال و نیم نیز از آموزش‌های این استاد بهره جست.

وی بعد از آقا حسینقلی، نزد شاگرد برجسته او درویش خان ردیف موسیقی و نواختن تار را آموخت و پس از سه سال موفق به دریافت نشان «تبرزین طلایی»، که به شاگردان ممتاز داده می‌شد، گردید.

از شاگردان مشهور مرتضی نی داوود، فرهنگ شریف میباشد.

فعالیت‌ها[ویرایش]

نی‌داوود در اوایل ۱۳۰۴ اقدام به تأسیس کلاسی برای تدریس تار و ردیف موسیقی ایرانی نمود و اسم آن را به احترام استادش، درویش نام‌گذاری کرد که پس از مرگ نابهنگام استاد درویش خان ادامه آموزش شاگردان استادش را نیز در آنجا برعهده گرفت.

آشنایی او با قمرالملوک وزیری در یک محفل خصوصی منجر به کشف یکی از بزرگ‌ترین استعدادهای آواز ایرانی می‌شود که در ادامه به همکاری آن دو انجامیده و قمر با آموختن از او بسیاری از ترانه‌های مشهور خود را اجرا کرد. بیشتر تصنیف‌هاو آوازهای قمر از سال ۱۳۰۶ به بعد با تار مرتضی خان نی‌داوود همراه بوده‌است.

نی‌داوود پس از تأسیس رادیو مانند هنرمندان دیگری چون رضا محجوبی، علی اکبر شهنازی، حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و موسی معروفی، به همکاری با رادیو پرداخت. او برای خوانندگان معروفی چون قمرالملوک وزیری، ملوک ضرابی، روح‌انگیز، ادیب خوانساری، جواد بدیع زاده و غلامحسین بنان تصنیف ساخته یا با آوازشان تار نواخته‌است.

وی در سال ۱۳۴۸ اقدام به اجرا و ضبطِ حدود ۳۰۰ گوشه از ردیف موسیقی ایرانی نمود که توسط «انتشارات ماهور» چاپ و نشر یافته‌است. مرتضی حنانه در سال‌های پس از انقلاب ۵۷، پیش‌درآمد اصفهان را برای ارکستر سمفونیک تنظیم نمود که موسیقی اصلی هزاردستان (مجموعه تلویزیونی) به حساب می‌آید.

مرتضی نی‌داوود، سال‌ها در خیابان منوچهری تهران مغازه لوازم خانگی داشت، ولی بعد از حدود ۳۰ سال در سال ۱۳۵۵ تقریباً دو سال قبل از انقلاب اسلامی ایران به همراه فرزندانش به آمریکا مهاجرت کرد و در شهر سن فرنسیسکو ساکن شد و تا آخر عمرش در ان شهر زندگی کرد.

درگذشت[ویرایش]

وی در ۲ مرداد سال ۱۳۶۹ به علت کهولت سن در سن نود سالگی در آمریکا درگذشت.

آثار[ویرایش]

• تصنیف مرغ سحر

• تصنیف شاه من، ماه من

• تصنیف مرغ حق

• تصنیف آتش دل

• پیش‌درآمد اصفهان

• اجرای مفصل گوشه‌ها که توسط مؤسسهٔ ماهور منتشر شده‌است.

• ترانه نازکی مثل گل با صدای شاهرخ