استخراج سنگ و ایجاد معدن در زیستگاه ارزشمند کوه بیرمی در شهرستان دشتی که منطقه حفاظت‌شده تلقی می‌شود موجب پویشی خودجوش از مردم برای حفاظت از این منطقه شده است
گروه اجتماعی| ۳۱۱ روز مقاومت کرده‌اند تا از زیستگاه ارزشمند کوه بیرمی خورموج و دشتی در استان بوشهر مراقبت کنند. گاهی ۵۰ تا ۶۰ نفر می‌شوند و گاهی تا ۳۰۰ نفر شمارشان افزایش می‌یابد. ۳۱۱ روز مقاومت کرده‌اند تا مانع از احداث معدن سنگ درجه ۳ در «تنگه شیرینه» شوند. اما اتفاقی که چهارشنبه گذشته پیرامون عمارت شیرینه روی داد، نگرانی‌ها درباره حفاظت از این منطقه را افزایش داده است. ۲۴ اردیبهشت ۹۹ و تنها یک روز پس از آنکه هیاتی از استانداری کرمان برای راه‌اندازی معدن استخراج سنگ وارد محل شدند و مردم محلی مانع از ورود آنها و اجرایی کردن برنامه‌‌شان شدند، باغ اطراف عمارت شیرینه طعمه حریق عمدی شد. مردم محلی موضوع را به نیروی انتظامی گزارش و ماموران نیز این رویداد را صورتجلسه کردند. اما پرسش این است که چه کسی یا چه کسانی دست به آتش زدن این باغ کردند.
از سوی دیگر مردمی که ۳۱۱ روز از زیستگاه ارزشمند کوه بیرمی محافظت کرده‌اند این پرسش را مطرح می‌کنند که چه کسی یا چه کسانی اجازه استقرار دستگاه‌های استخراج کوه و معدنکاری را داده‌اند. به گفته مردمی که از این منطقه محافظت می‌کنند هیچ مجوزی از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست برای استخراج سنگ صادر نشده است و این نهاد موافق استخراج و احداث معدن نیست. در همین حال در مصوبه‌های مختلف دولت این منطقه به عنوان منطقه گردشگری در نظر گرفته شده است. با این حال تا این لحظه مشخص نیست چه کسانی در حال دور زدن قانون هستند.
براساس گزارشی که ایرنا روز ۵ فروردین ۱۳۹۵ منتشر کرده است، شورای عالی حفاظت محیط زیست به ریاست حجت‌الاسلام حسن روحانی، رییس‌جمهوری با پیشنهاد ارتقای زیستگاه ارزشمند کوه بیرمی(خاییز) استان بوشهر به منطقه حفاظت شده، موافقت کرد.
این در حالی است که از آذر سال ۱۳۹۷ اجازه استخراج سنگ به بخش خصوصی در تنگه شیرینه داده شد. مردم که ابتدا این موضوع را باور نمی‌کردند آن را در حد شایعه تصور کردند اما با مستقر شدن ماشین‌آلات سنگین و احداث حدود ۲هزار و ۷۰۰ متر جاده برای رسیدن به نقطه مورد نظر برای ایجاد معدن خط بطلانی بر این شایعه و واقعی بودن اجازه صادر شده از سوی مسوولان کشیده شد. با این اتفاق مردم که نگران زیستگاهی بودند که سال‌ها برای ایجاد یک پاسگاه محیط‌بانی در آن تلاش کرده بودند خود دست به کار شدند.
علاوه بر اهمیت زیستگاه تنگه شیرینه انگیزه‌بخش بسیاری از شاعران محلی بوده و حتی عمارت شیرینه نیز مدت‌ها محل جمع شدن شعرا و ادیبان منطقه بوده است. این در حالی است که عموما آب شرب شهرستان دشتی و خورموج از چاه‌ها و چشمه‌سارهای این تنگه تامین می‌شود و در سال ۱۳۵۰ که آب شرب بوشهر دچار مشکل شده بود از این محل برای تامین آب شرب مردم بوشهر استفاده شد. استخراج معدن بدون مطالعات زیست‌محیطی این پرسش را مطرح کرده که آیا این کار برای تامین آب مردم در این منطقه مشکلی ایجاد نمی‌کند زیرا عموما آبخوان‌ها با دستکاری‌های انسانی نظیر معدنکاری و فعالیت‌های اکتشاف دچار تغییر و تخریب می‌شوند.
حسین دلشب، مدیر کل وقت محیط زیست استان بوشهر در زمان تصویب منطقه حفاظت شده کوه بیرمی در توصیف این منطقه به ایرنا گفته بود: این منطقه زیستگاه بزرگ‌ترین گربه‌سانان ایران، پلنگ ایرانی است که به عنوان یک گونه ارزشمند در بالای هرم غذایی و به عنوان یک گونه چتر محسوب می‌شود و با توجه به مورد تهدید شدید بودن آن در سال‌های اخیر حفاظت از زیستگاه‌های این گونه ارزشمند در اولویت‌های حفاظتی سازمان حفاظت محیط زیست کشور است.
یکی از ساده‌ترین اتفاقاتی که با فعال شدن معدن در زیستگاه حیات‌وحش روی می‌دهد، ترساندن آنها و در نتیجه کوچاندن این گونه‌ها می‌شود.
از سوی دیگر پتانسیل گردشگری و میراثی تنگه شیرینه می‌تواند به مراتب درآمد پایدارتری برای استان بوشهر و شهرستان‌های دشتی و خورموج داشته باشد. تنگه شیرینه و عمارت شیرینه یادبودی از دوره شاعر و حکمران آن منطقه یعنی «محمدخان دشتی» است. او از شعرای دوره ناصرالدین شاه بوده و در خورموج حکمرانی داشته است. «محمدخان» فرزند حاجی خان به سال ۱۲۴۶ قمری در قریه شُنبه(Shonbeh) متولد شد. از کارهای او ساخت عمارت حکومتی، احداث قنات‌ها، قلعه‌ها و بنای کاخ حکمرانی خود در خورموج از جمله قسمتی از قلعه خورموج است. البته او به سال ۱۲۹۸ قمری در زندان نصیرالمک حاکم بوشهر پس از ۹ ماه حبس درگذشت. آنچه اینک در تنگه شیرینه طعمه حریق شده از جمله توابع عمارتی بوده که محمدخان دشتی بنای آن را گذاشته بود. محمدخان دشتی از حکام بزرگ تاریخ جنوب کشور محسوب می‌شود. همچنین آثار و کتب خان دشتی اکنون در کتابخانه ملی ایران و دانشگاه فردوسی و دانشگاه تهران موجود است . از جمله آثار او می‌توان به «نون و نمکدون» و «دیوان محمد خان» اشاره کرد. در وصف او گفته‌اند، محمد خان دشتی بیشتر زمان خود را صرف نویسندگی و نقشه‌کشی می‌کرد.
همچنین براساس آنچه وب‌سایت فرمانداری دشتی در توصیف عمارت شیرینه نوشته است:«عمارت شیرینه در محلی موسوم به همین نام در دل کوه و در ۵ کیلومتری شرق خورموج احداث شده است. این بنا توسط محمد خان دشتی بنا نهاده شده و با توجه به اینکه سرچشمه آب شیرینی در کنار عمارت قرار داشت، مشهور به عمارت شیرینه شد. قدمت این بنا به ۱۰۰ سال می‌رسد. عمارت شیرینه دارای دو طبقه بوده و از مصالح سنگ و گچ ساخته شده است. طبقه زیرین به دو بخش تقسیم می‌شود و بخش مرکزی به صورت یک سالن به ابعاد ۲۴ متر مربع است.
