روسیه به عنوان عکسالعمل به تحریمهای اتحادیه اروپا در قضیه آلِکسِی ناوالنی، منتقد کرملین که گفته میشود با سم روسی Nowitschok مسموم شده است، متقابلاً اتحادیه اروپا را تحریم کرد. مسکو اخیرا دیپلماتهای بلندپایه از آلمان، فرانسه و سوئِد کشورهایی که تحریمهایی را در مسئله ناوالنی تحریمهایی در مورد روسیه وضع کردهاند را احضار کرده تا ممنوعیتهای ورودی به روسیه برای نمایندگان اتحادیه اروپا را اعلام کند. اتحادیه اروپا در ماه اکتبر گذشته ممنوعیتهای ورود به اروپا برای رئیس سازمان اطلاعات داخلی روسیه، معاون اداره ریاست جمهوری و چند مأمور دولت روسیه را صادر کرده بود.
آزمایشگاههایی در آلمان، فرانسه و سوئِد اثرات سم یاد شده را در خون ناوالنی کشف و بدین ترتیب ثابت کرده بودند که معروفترین مخالف روسیه مسموم شده است. او در تاریخ ۲۰ اوت سال جاری هنگام یک پرواز داخلی از درد شدید بیهوش شده و پس از فرود اضطراری در یک بیمارستان در شهر Omsk به مدت دو روز تحت درمان بود.
ناوالنی قبلاً در دو شهر روسیه با تبلیغات انتخاباتی خود تحت عنوان «انتخابات هوشمند» سعی کرده بود از پیروزی نامزدهای حزب کرِملین در انتخابات جلوگیری کند. ناوالنی که با فساد مالی در روسیه مبارزه میکند با کمک تحقیقات خبرنگاران بینالمللی شبکهای متشکل از هشت فرد امنیتی را افشا کرد که آنها از چهار سال پیش او را تعقیب میکنند. او مدعی است ماموران امنیتی سه بار سعی کردهاند او را مسموم کنند. کارکنان «سرویس فدرال امنیت» وی را در سفر به مناطق روسیه، از جمله در نووسیبیرسک و تومسک تعقیب کردهاند، که البته او این را قبلا نمیدانسته است. اما هیچگونه شواهدی مبنی اینکه این افراد اقدامات مشخصی را برای مسموم کردنش انجام داده باشند، ارائه نمیکند. ناوالنی، پوتین را متهم میکند که شخصاً دستور قتل وی را صادر کرده است.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان معتقد است که تحقیقات روزنامهنگاران در خصوص سانحهای که برای ناوالنی رخ داده است اطلاعات آلمان درباره مسمومیت فرضی را تقویت میکند. این واقعیت که یک بار دیگر توسط روزنامهنگاران بررسی و تقویت شد را تأیید میکنیم. آلمان خواستار روابط سازنده با روسیه برای حل مسائل بینالمللی است. به نفع ما است که با روسیه گفتگوی سازنده داشته باشیم. دادستان برلین اخیرا به درخواست معاضدت حقوقی روسیه از ناوالنی بازپرسی کرده است. البته بازپرسان روسیه حضور نداشتند. ناوالنی با قاطعیت مخالف حضور بازپرسان روسیه در جلسه بازپرسی بود.»
سازمان منع تسلیحات شیمیایی تائید میکند که در بدن ناوالنی مادهای شبیه به مشخصههای «نوویچوک» پیدا شده است. کرملین نیز مدعی است برلین، مسکو را از نتایج حاصل شده مطلع نکرده است. روسیه چند درخواست معاضدت حقوقی در خصوص این موضوع به آلمان داده است، اما پاسخی از آنها دریافت نکرده است. ناوالنی در ماه دسامبر همزمان با رسانههای غربی مطالبی را منتشر کرد که تأیید میکند که چند بار افرادی که نویسندگان این مطالب آنها «کارکنان سرویس فدرال امنیت روسیه» مینامند، سعی کردهاند او را مسموم کنند.
اما در مسکو موضوع کاملا متفاوت مطرح میشود. کرملین مطالب افشا شده را «جعلی» و ناوالنی را متهم کرد که دچار «پارانویا – بدگمانی» شده و سعی میکند آبروی سازمان اطلاعات را ببرد. روسیه و سازمان منع تسلیحات شیمیایی در تلاش برای توافق در خصوص سفر کارشناسان بینالمللی برای تحقیق در زمینه جزئیات وضعیت ناوالنی با دشواریهایی مواجه شدند. در حالی که مسکو از سازمان درخواست مبادله نمونههای آنالیز و کار مشترک میکند، سازمان منع تسلیحات شیمیایی قصد دارد اسنادی که روسیه در اختیار دارد را ببرد و در مقابل هیچ چیز ندهد. ما اعتقاد داریم که کار به شکل دیگری باید انجام شود.»
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در خصوص ناوالنی اعلام کرد که او از حمایت سرویسهای اطلاعاتی خارجی برخوردار است. اگر اینگونه باشد، که هست، به شما اطمینان میدهم که این بدین معناست که این بیمار کلینیک برلین (ناوالنی) از حمایت سرویسهای اطلاعاتی آمریکا برخوردار است.» پوتین اخبار منتشره راجع به افراد دخیل در مسمومیت ناوالنی را نه تنها تحقیقات ندانسته بلکه آن را مشروعیت بخشی به مطالب سرویسهای اطلاعاتی آمریکا میداند. او این پرسش را مطرح میکند که فکر کردهاید که ما نمیدانیم که آنها موقعیت را رصد میکنند؟ سرویسهای اطلاعاتی ما به خوبی این را میفهمند و میدانند. کارکنان سرویس فدرال امنیت و سایر نهادهای اطلاعاتی این را میدانند. مسکو حاضر است اطلاعات راجع به ناوالنی را از سایر کشورها بگیرد و این پرونده را بررسی کند، اما هیچ کس از شرکای خارجی اطلاعات به روسیه نمیدهد و علت را توضیح نمیدهد.
به باور سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه، «جنجال» رسانههای غربی درباره «مسمومیت» دوگانه یا سه گانه ناوالنی نشان میدهد که همکاران اخلاق ندارند و مایل نیستند که حقایق مشخص شود. اعمال تحریمهای ضد روسی توسط اتحادیه اروپا بهدلیل شرایط ناوالنی نشانگر میل بروکسل برای «قرارگرفتن فرای قانون» است. از دیدگاه مسکو شورای اروپا با شتابزدگی تصمیم سیاسی خصومت جویانه اتخاذ کرد که متناقض اصول بینالمللی و شورای امنیت سازمان ملل بود.