پایتخت امریکا، صبح روز چهارشنبه را زیر سایه سنگین حضور ۲۵ هزار نیروی مسلح گارد ملی امریکا آغاز کرد. روزی که در نیمه آن، چهل و ششمین رییس‌جمهور امریکا سوگند یاد کرد تا جای دونالد ترامپ، رییس‌جمهور جنجالی چهار سال گذشته امریکا را در کاخ سفید پر کند. چهار سال ریاست‌جمهوری جنجالی و پرماجرای ترامپ که با امضای فرمان منع سفر مسلمانان به امریکا و ساخت دیوار در مرز با مکزیک آغاز شده بود، حالا با امضای فرامینی توسط رییس‌جمهور جدید برای لغو این دستورات پایان یافت. ترامپ در حالی کاخ سفید را ترک کرد که تا واپسین لحظه ریاست‌جمهوری‌اش، حاضر به تبریک به جانشینش نشده بود و به هوادارانش وعده داد که برای آنها می‌جنگد و دوباره باز می‌گردد. بایدن با انتشار توییتی پیش از آغاز مراسم تحلیفش خداحافظی ترامپ را «آغاز عصری جدید برای امریکا» توصیف کرد. عصری جدید که با امضای ۱۷ فرمان ریاست‌جمهوری برای برگرداندن تصمیم‌های جنجالی رییس‌جمهور پیشین، تسلای شکاف نژادی و سیاسی در کشور و مبارزه با آثار فاجعه‌بار بیماری کروناست که با مدیریت ضعیف دولت پیشین امریکا را به بزرگ‌ترین کشور درگیر با این بیماری تبدیل کرده است. بازگشت به پیمان‌ها و سازمان‌های بین‌المللی که دونالد ترامپ از آنها خارج شد، از جمله پیمان آب و هوایی پاریس و سازمان بهداشت جهانی، دیگر دستورات نخستین روز کاری جو بایدن هستند. علاوه بر اینها فرمان‌هایی برای مبارزه با نژادپرستی و تبعیض در امریکا و تسهیل تابعیت مهاجران متولد در امریکا و رسیدگی به دعاوی مهاجران غیرقانونی، از جمله دیگر برنامه‌هایی بودند که در دستور کار روز نخست کاری جو بایدن قرار داشتند.ترامپ در حالی کاخ سفید را ترک می‌کند که به نوشته رسانه‌ها کمترین میزان محبوبیت در میان روسای جمهوری دهه‌های گذشته امریکا را دارد و در پی حمله هوادارانش به کنگره امریکا، به نخستین رییس‌جمهور امریکا تبدیل شده که در یک دوره چهارساله دو بار استیضاح شده است. مشخص نیست آیا بعد از پایان دوره ریاست‌جمهوری، کنگره امریکا همچنان پرونده محاکمه ریاست‌جمهوری پیشین را در سنا ادامه دهد یا نه، اما استیضاح ترامپ و تلاش‌هایش برای تغییر نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری از جمله از طریق تحریک افکار عمومی برای خشونت و حمله به کنگره، بر تارک دوران چهارساله ریاست‌جمهوری او باقی خواهد ماند.رییس‌جمهور پیشین امریکا درست لحظاتی پیش از ترک واشنگتن به سمت محل سکونتش در ایالت فلوریدا، به هوادارانش وعده داد که خداحافظی‌اش طولانی نخواهد بود و به زودی باز می‌گردد. ترامپ – که تا لحظه انتقال قدرت حاضر نشد به جانشین خود برای پیروزی در انتخابات تبریک بگوید – نخستین رییس‌جمهور امریکا در ۱۵۰ سال گذشته است که حاضر به شرکت در مراسم تحلیف جانشینش نشد. با این حال به نوشته پایگاه خبری شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان، ترامپ هم مانند اسلافش در هنگام خروج از کاخ سفید نامهای را برای جانشینش گذاشته که توصیه‌هایی در آن به بایدن شده است. پیش از ظهر چهارشنبه، دونالد ترامپ همراه با همسرش کاخ سفید را ترک کرد تا برخلاف سنت همیشگی پذیرایی رییس‌جمهور پیشین از جانشینش در کاخ سفید، در هنگام مراسم تحلیف در حال پرواز به سمت ملک شخصی‌اش در مارالاگوی ایالت فلوریدا باشد. پرواز با هواپیمای رییس‌جمهور، ایرفورس وان، واپسین استفاده دونالد ترامپ از این هواپیما برای سفرهایش بود.
نیایش متفاوت رییس‌جمهور کاتولیک
جو بایدن، دومین رییس‌جمهور تاریخ امریکاست که از میان پیروان مذهب کاتولیک مسیحیت انتخاب می‌شود. بایدن صبح روز چهارشنبه به وقت واشنگتن به همراه همسرش جیل بایدن و با همراهی چهار رهبر دموکرات و جمهوری‌خواه کنگره، قبل از مراسم تحلیف خود برای نیایش به کلیسا «سنت متیو» شهر واشنگتن رفت. بعد از جان اف کندی، بایدن دومین رییس‌جمهوری کاتولیک امریکاست. جان اف کندی، نخستین رییس‌جمهور کاتولیک امریکا در سومین سال ریاست‌جمهوری‌اش ترور شد و نتوانست یک دوره کامل رییس‌جمهور این کشور باشد. روسای جمهوری امریکا به‌طور معمول در صبح روز مراسم تحلیف خود در مراسم خاص کلیسای سنت جانز در نزدیکی کاخ سفید شرکت می‌کنند که به کلیسای روسای جمهوری معروف است. از سال ۱۹۳۳، هفت رییس‌جمهوری شامل فرانکلین، روزولت، ترومن، ریگان، جورج اچ.دبلیو. بوش، جورج دبلیو بوش، اوباما و ترامپ قبل از مراسم تحلیف‌شان در کلیسای سنت جانز حضور یافته بودند. همه چهار رهبر کنگره از جمله میچ مک کانل رهبر جمهوری‌خواهان سنا، نانسی پلوسی، رهبر اکثریت دموکرات مجلس نمایندگان و چاک شومر رهبر دموکرات‌های سنا و کوین مک‌کارتی، رهبر جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان، رییس‌جمهور منتخب را در جریان دیدار از کلیسای سنت متیو همراهی کردند. شعار اصلی جو بایدن در دولت جدیدش، درمان زخم تفرقه در امریکا و ایجاد وحدت است و همراهی رهبران سیاسی جمهوری‌خواهان با او، به‌‌رغم غیبت رییس‌جمهور پیشین در مراسم تحلیف، نمایشی از تلاش بایدن برای اجرای این شعار محسوب می‌شد.
فرمان‌های اجرایی روز نخست
جو بایدن در نخستین روز کارش در کاخ سفید ۱۷ فرمان اجرایی را امضا کرد که بر اساس آنها برخی سیاست‌های جنجالی دوران ترامپ دستخوش تغییر می‌شد. بر اساس یکی از این فرمان‌های نخستین روز ریاست‌جمهوری بایدن، دستور منع سفر از کشورهای عمدتا مسلمان‌نشین به امریکا که در نخستین روز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ صادر شده بود و تا دیروز با تغییراتی نسبت به نسخه اول در حال اجرا بود، لغو شد. فرمان‌های دیگری از جمله فرمان لغو عضویت در سازمان بهداشت جهانی و لغو عضویت در پیمان جهانی پاریس هم با فرمان‌های جدیدی ملغی شدند. جو بایدن، همچنین ابتکار ۱۰۰ روز ماسک اجباری برای مقابله با شیوع گسترده کرونا در امریکا را نیز اعلام کرد. دستور توقف ساخت دیوار مرزی با مکزیک، بازنگری در وضعیت تابعیت فرزندان مهاجران غیرقانونی متولد در خاک امریکا، لغو فوری اجرای حکم تخلیه خانه‌های استیجاری و دارای اقساط عقب‌افتاده و استمهال اقساط وام‌های دانشجویی از جمله دیگر فرمان‌هایی است که جو بایدن بعد از آغاز به کار به عنوان رییس‌جمهور امضا کرد.
ترامپ: بر می‌گردم
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا، ساعتی قبل از ورود جانشینش با استفاده از هلیکوپتر ریاست‌جمهوری به فرودگاه نظامی سنت‌اندروز رفت تا با خانواده‌اش واشنگتن را به مقصد ایالت فلوریدا محل سکونتش بعد از ریاست‌جمهوری ترک کند. ترامپ در سخنان کوتاهی در فرودگاه برای دولت آینده امریکا آرزوی موفقیت کرد، اما حاضر به نام بردن از جو بایدن و کامالا هریس نشد. دونالد ترامپ که تنها ساعاتی به پایان دوران ریاست‌جمهوری‌اش باقی مانده بود در آخرین سخنرانی خود با هوادارانش به تمجید از عملکرد خود پرداخت و ادعا کرد که امریکا چهار سال فوق‌العاده را پدید آورده است. وی در صحبت‌های خود برای دولت بعدی آرزوی موفقیت کرد و گفت: «آنها موفقیت بزرگی را کسب خواهند کرد و زیر‌بنا برای انجام کاری را در اختیار دارند.» ترامپ در ادامه باز هم به تمجید از عملکرد دولت خود پرداخت و با گفتن خداحافظی به طرفدارانش افزود: «ما به شکلی باز خواهیم گشت.»
ترامپ باز هم در سخنانی تحریک‌آمیز خطاب به هوادارانش گفت که همیشه برای شما خواهیم جنگید. روز سه‌شنبه، میچ مک‌کانل، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه پیشین مجلس سنا در سخنانی ترامپ را متهم کرده بود که در شورش ۶ ژانویه که به حمله معترضان حامی ترامپ به ساختمان کنگره و کشته شدن یک نیروی امنیتی منجر شد، نقش تحریک‌آمیز داشته است. وی با بیان اینکه ما نزدیک به ۷۵ میلیون رای آوردیم که برای یک رییس‌جمهوری مستقر بی‌سابقه بود، افزود: ما سه قاضی دیوان عالی را منصوب کردیم، ما کارهای زیادی انجام دادیم. رییس‌جمهوری امریکا بار دیگر ویروس کرونا را یک «ویروس چینی» نامید که «خانواده‌های زیادی از آن رنج برده‌اند.» ترامپ تاکید کرد: «من همیشه برای شما خواهم جنگید و صدای‌تان را خواهم شنید.»
احتمال تاسیس حزب جدید توسط ترامپ
روزنامه امریکایی «وال‌استریت ژورنال» در گزارشی نوشته است رییس‌جمهور در حال خروج امریکا هفته گذشته در گفت‌وگو با دستیاران و متحدان نزدیک خود درباره تشکیل یک حزب جدید گفته که دوست دارد آن را «حزب میهن‌پرست» (Patriot) منطبق با شعار «اول امریکا» بنامد. به گزارش «دویچه وله»، صحبت‌های ترامپ بعد از آن مطرح شده که چند شخصیت سیاسی از حزب جمهوری‌خواه از نقش ترامپ در تحریک هوادارانش برای حمله به کنگره که در نتیجه آن پنج نفر کشته شدند، انتقاد کردند. بنا بر این گزارش، با توجه به نظام سیاسی امریکا که تحت سلطه دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه قرار دارد، تشکیل یک جناح سیاسی بزرگ دیگر کاری دشوار برای ترامپ خواهد بود آن هم با توجه به این موضوع که وی هر روز بیشتر منزوی می‌شود. سیاست امریکا در گذشته هم شاهد حضور حزب سومی بوده اما حزب سوم در جذب حامی که از طریق آنها بتواند نقشی مهم ایفا کند، موفق عمل نکرده است. از طرف دیگر، تصمیم ترامپ برای تشکیل حزب جدید، پایگاه رای‌دهندگان حزب جمهوری‌خواه را کاهش خواهد داد که با مخالفت شدید سیاستمداران این حزب مواجه خواهد شد.
رییس‌جمهور نامحبوب
همچنین بایدن در شرایط مساعدتری در مقایسه با ترامپ وارد کاخ سفید می‌شود. طبق نظرسنجی رویترز/ ایپسوس، میزان محبوبیت بایدن در حال حاضر ۵۳ درصد است در حالی که میزان محبوبیت ترامپ زمانی که به قدرت رسید، ۴۶ درصد بود. ترامپ در حالی کاخ سفید را ترک کرد که محبوبیت او به پایین‌ترین حد ممکن رسیده است و با ۳۴ درصد محبوبیت، نامحبوب‌ترین رییس‌جمهور تاریخ امریکا لقب گرفت. موسسه گالوپ می‌نویسد که ترامپ با محبوبیت ۴۱ درصدی در تمام دوران نظرسنجی این موسسه، ضعیف‌ترین امتیاز را در میان همه روسای جمهوری امریکا در طول دوران ۴ ساله‌اش کسب کرده است. بر اساس آمار این موسسه نظرسنجی، ترامپ در بهترین حالت به محبوبیت ۴۹ درصدی رسید و هیچ‌گاه در طول ریاست‌جمهوری‌اش بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان از عملکرد او راضی نبودند.
مایکل بشلاس، مورخ روسای جمهوری امریکا می‌گوید: «بایدن با تعدادی از بحران‌های بی‌سابقه مواجه است که هیچ رییس‌جمهور قبل از او با چنین وضعی مواجه نبوده است. من تصور می‌کنم که دموکراسی در امریکا در آستانه قبض روح شدن قرار داشت. امروز امریکایی‌هایی که مراسم تحلیف رییس‌جمهور را مشاهده می‌کنند، می‌بینند که تا چه اندازه وضعیت دموکراسی در کشور شکننده است و نیاز به حمایت دارد.» «داگلاس برینکلی» مورخ دیگر ریاست‌جمهوری در دانشگاه امریکایی رایس تحلیف بایدن را با تحلیف آبراهام لینکلن در سال ۱۸۶۱ مقایسه کرد؛ زمانی که ایالات متحده در آستانه جنگ داخلی بود و رییس‌جمهوری جدید در معرض تهدید ترور شدن قرار داشت. وی گفت: بوی خشونت در هوا به مشام می‌رسد.
عفوهای ترامپ
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا ساعاتی پیش از ترک کاخ سفید، فهرستی از محکومان دادگاه‌های فدرال امریکا را اعلام کرد که توسط او مورد عفو یا تخفیف مجازات قرار گرفتند. در این فهرست نام چهره‌های شاخصی همچون استیو بنن، استراتژیست پیشین دونالد ترامپ و سردبیر پیشین نشریه اینترنتی بدنام بریت‌بارت دیده می‌شود که به دلیل کلاهبرداری و سوءاستفاده از پول‌های دریافتی توسط یک موسسه غیرانتفاعی برای ساخت دیوار مکزیک، به حبس محکوم شده بود. دو خواننده رپ به نامهای لیل وین و کداک بلک که به دلیل حمل سلاح گرم محاکمه شده‌اند و همچنین کوامی کیل‌پاتریک، شهردار پیشین دیتروت که به اتهام فساد در حال سپری کردن حکم ۲۸ سال زندان خود بود، در میان آخرین عفوشدگان هستند.
در میان عفوشدگان توسط ترامپ نام یک استاد دانشگاه ایرانی‌تبار هم به چشم می‌خورد که سال ۲۰۱۰ به اتهام نقض تحریم‌های ایران از طریق انتقال پول محاکمه شده بود. رضا بانکی، استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا، هر چند از اتهام نقض تحریم‌ها تبرئه شده بود، اما به دلیل محکومیت به «جعل اظهارنامه مالی» دچار محرومیت‌های قانونی شده بود که به نوشته رسانه‌های امریکایی با صدور حکم عفو توسط ترامپ، می‌تواند به زندگی عادی خود بازگردد.
بایدن: امریکا با دنیا تعامل خواهد کرد
جو بایدن، رییس‌جمهوری جدید امریکا پس از ادای سوگند با بیان اینکه «امروز روز دموکراسی و روز امریکا است» و اینکه «امریکا با دنیا تعامل خواهد کرد»، گفت که تروریسم داخلی و افراط‌گرایی چالش آینده امریکاست و باید بر آنها غلبه کنیم. به گزارش ایرنا، جو بایدن روز چهارشنبه در نخستین سخنرانی پس از به دست گرفتن قدرت، افزود: این روز امریکا، روز دموکراسی و تصمیم قاطع است. او با بیان اینکه بدون وحدت صلح و امنیتی در کار نخواهد بود، ادامه داد: بار دیگر امریکا در برابر چالش قرار گرفت و برخاست. می‌دانم امریکایی‌ها با تردید به آینده نگاه می‌کنند و نگران شغل‌های خود هستند. رییس‌جمهوری امریکا با بیان اینکه امروز غلبه آرمان دموکراسی نه یک نامزد ریاست‌جمهوری است، گفت: دموکراسی چیره شده است. اکنون در این مکان مقدس در حالی که چند روز پیش خشونت سعی کرد بنیان کنگره را تکان دهد، یک ملت هستیم. او با این ادعا که با دنیا تعامل می‌کنیم تا نه فقط بر چالش‌های دیروز که بر چالش‌های امروز فائق شویم، گفت که امریکا شریک معتمدی برای صلح و امنیت خواهد بود. بایدن افزود: ما پیش خواهیم رفت و تلاش خواهیم کرد. باید چیزهای زیادی التیام یابد و بازسازی شود. او با اشاره به همه‌گیری کرونا و تلفات انسانی آن، ادامه داد: کسب و کار زیادی تعطیل شدند و فریاد اعتراض به نابرابری شنیده می‌شود. رییس‌جمهوری امریکا اضافه کرد: افراط‌گرایی و تروریسم داخلی و همچنین تغییرات آب و هوایی دیگر چالش پیش روی ما است. باید به یکپارچگی برسیم. بایدن خاطرنشان کرد: امروز تمام و روح و روان من به این بستگی دارد که کشور و مردم را یکپارچه سازیم و از همه می‌خواهم در این مسیر، برای مبارزه با خشونت، افراط‌گرایی، یأس و ناامیدی به ما بپیوندید. او با بیان اینکه باید دمای خصومت را پایین آورد، گفت: تنها راه پیشرفت، یکپارچگی است و ما باید به عنوان ایالات متحده رفتار کنیم. بنابراین بیایید از نو شروع کنیم. رییس‌جمهوری امریکا افزود: سیاست نباید یک مساله سراسر خصومت و آتش شود. هر مخالفتی نباید به جنگ و پیکار تبدیل شود. بایدن ادامه داد: امروز ادای سوگندی را شاهد هستیم که نخستین زن به عنوان معاون رییس‌جمهوری یاد کرد. او با اشاره به شورش هواداران ترامپ در ۱۷ دی ماه گفت آن جمعیت خشن تصور کردند که می‌توانند اراده مردم را خاموش کنند، دموکراسی را خدشه‌دار کنند، این اتفاق نیفتاد و هرگز نخواهد افتاد. رییس‌جمهوری امریکا افزود: من عهد می‌کنم که رییس‌جمهوری تمام امریکایی‌ها باشم و برای کسانی که از من حمایت نکردند به همان اندازه‌ای کار می‌کنم که از من حمایت کردند. بایدن با بیان اینکه در ماه‌ها و هفته‌های اخیر درسی از حقایق و دروغ‌ها گرفتیم، ادامه داد: دروغ‌هایی که برای کسب قدرت و منفعت‌طلبی گفته می‌شود. او اضافه کرد: بسیاری از امریکایی‌ها نگران آینده و مشاغل خود هستند، نگرانی شما را می‌فهمم. باید به پیکار داخلی که قرمز را در برابر آبی، محافظه‌کار را در برابر لیبرال، روستایی را در برابر شهری قرار می‌دهد، پایان دهیم.
