آنچه در پی آمده است نگاهی دارد به موضوع خشکسالی و تاثیرات آن در استان‌های کشور که بخش اول آن را در شماره روز چهارشنبه ملاحظه کردید و اینک بخش دوم و پایانی را می‌خوانید:
***
اسماعیل افشاری مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان با اشاره به اینکه ذخایر آبی در سطح استان به دو بخش سطحی و زیرزمینی تقسیم می‌شود، اظهار می دارد: متاسفانه کسری آب زیرزمینی بالا است و کمبود این ذخایر آبی به عنوان یکی از مهمترین تهدیدات استان محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه نگاه به آب به عنوان یک منبع نامحدود است و این دیدگاه اصلا درست نیست،
می افزاید: منابع آبی محدود است و نباید همانند یک غنیمت جنگی به آن نگاه کرد و باید استفاده از آن مطابق با برنامه‌ریزی پیش برود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان با اشاره به اینکه از هفت دشت استان به دلیل شرایط بحرانی آب، در پنج دشت ممنوعیت برای برداشت وجود دارد، می گوید: در طول سالیان میزان افت سطح آب زیرزمینی در دشت ابهر ۳۰ متر و در دشت “سجاس″ ۱۰ متر بوده و این در حالی است که ۹۵ درصد نیاز صنعت به آب از همین آب‌های زیرزمینی تامین شده است.
وی با بیان اینکه در سال جاری ۴۱۰ حلقه چاه غیر مجاز پلمپ خواهد شد که در نهایت سبب صرفه‌جویی در مصرف بیش از ۲۳ میلیون متر مکعب آب می‌شود، توضیح می دهد: در بحث تعادل بخشی هم ۱۵۰ حلقه چاه اصلاح و تعدیل می‌شوند که در این حالت ۵ر۲ میلیون‌متر مکعب صرفه‌جویی انجام خواهد گرفت.
وی با اشاره به اینکه کمبود میزان بارندگی‌ها بر ورودی آب‌های سطحی و ذخایر سد‌ها هم تاثیر چشمگیری داشته است، خاطر‌نشان می کند: سدهای استان ۶۰ درصد کسری ورودی آب دارند به طوری که این کسری سبب شده تا نسبت به سال گذشته ۱۱۸ میلیون‌متر مکعب آب کمتری وارد سد‌ها شود.
در عین حال باید گفت، خشکسالی بی‌سابقه‌ای امسال که در بدترین وضعیت خود رخ نموده، سبب شده همچنین تابستان بسیار سختی در انتظار خراسان رضوی باشد. در سال‌های اخیر البته با خشکسالی روبرو بوده‌ایم و وضعیت پیش آمده برای امسال جدید نیست اما شکل و شمایل بدتری در سال جاری پیدا کرده و بنظر می‌رسد باید تمهیدات پیشینی برای این مهم اندیشیده شود.
شاهد بارز و عینی خشکسالی امسال این است که به گفته سید ابراهیم علوی مدیرعامل آبفای خراسان رضوی، وضعیت سدهای موجود در استان خراسان رضوی هم دست کمی از این شرایط ندارد و میزان ذخیره آنها کاهش پیدا کرده است.
آمار رسمی ذخیره سدهای خراسان رضوی به گفته علوی، اینک به ۴۲ درصد رسیده است و نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸ درصد کاهش پیدا کرده و سال گذشته در این ایام ذخیره سدهای استان حدود ۶۰ درصد بوده است.
این مسئله شاید زمانی نمایان‌تر و برجسته‌تر می‌شود که بدانیم در حال حاضر ۵۰ درصد از کل حجم آب آشامیدنی مشهد را سدهای طرق، ارداک، دوستی و کارده تامین می‌‌کنند.
در این میان باید اشاره داشت، تنش آبی مسئله دیگری است که علوی به آن اشاره می‌کند و گوشزد آن را به ویژه برای ایام تابستان می‌دهد و معتقد است تداوم وضعیت فعلی می‌تواند شهرستان‌های بیشتری در استان را با تنش آبی روبرو کند.
وی معتقد است علاوه بر این در برخی شهرستان‌های خراسان رضوی با وضعیت حادتری روبرو خواهیم بود و این مسئله بیانگر این است که باید تمهیدات اساسی به ویژه برای تابستان اندیشیده شود.
اما سئوال اصلی این است که این وضعیت چه اتفاقی را برای روستاهای استان رقم خواهد زد؟ به ویژه روستاهایی که سال‌های قبل هم در این ایام با مشکل مشابه روبرو بوده‌اند و با تانکر آبرسانی می‌شده‌اند.
آماری که مدیرعامل آبفای استان در اختیارمان قرار می‌دهد، موید این است که اینک ۲۳۰ روستا در سطح استان در شرایط تنش آبی هستند که ناگزیر از آبرسانی به آنها با تانکر هستند.
در مجموع باید عنوان کرد که با شرایط بسیار سختی روبرو هستیم و البته این وضعیت در تمام کشور وجود دارد که در مشهد و خراسان رضوی هم با این شرایط حاد روبرو هستیم.
ناگفته نماند: خشکسالی امسال در پنج دهه گذشته کم‌سابقه بوده به طوری که براساس آمار هواشناسی امسال بارش‌ها از جمله در استان کرمانشاه نسبت به میانگین بلند مدت پنج دهه گذشته ۳۱ درصد کاهش داشته است.
در این میان فرسودگی شبکه و افزایش هدررفت آب در روستاها، عدم مدیریت مصرف آب و استفاده از آب شرب برای آبیاری باغات سبب تشدید این بحران آبی شده به طوری که پیش‌بینی می‌شود ۳۰۰ روستا نیازمند آبرسانی سیار شوند.
علیرضا کاکاوند مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه با اشاره به کاهش ۱۸۰ میلی متری بارش‌ها نسبت به میانگین بلند مدت در کرمانشاه اظهار می دارد: این استان طی فصل آبی جاری از نظر کاهش بارندگی‌ها رتبه اول را در کشور
دارد.
وی عنوان می کند: فرسودگی شبکه و هدررفت آب در روستاها بیش از ۴۰ درصد است و در این حوزه نیازمند اصلاح شبکه، نصب کنتور و جلوگیری از مصارف غیرمجاز هستیم.
کاکاوند با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلات اساسی در روستاها کمبود تانکر برای آبرسانی سیار است، عنوان می کند: ۱۵ میلیارد تومان اعتبار برای خرید پنج دستگاه تانکر اختصاص یافته است.
وی می گوید: تعداد تانکرهای آبرسانی این شرکت کم است، بنابراین برای عبور از تنش آبی موجود کرمانشاه طی امسال و آبرسانی سیار به روستاها از برخی از ادارات و حتی نهادهای نظامی و انتظامی که تانکر آب دارند، انتظار حمایت و در اختیار گذاشتن این تانکرها به این شرکت را داریم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه بیان می کند: در فروردین سال گذشته ۵۴ روستا آبرسانی سیار می‌شد اما امسال به ۱۲۸ مورد رسیده که نشان دهنده این است تعداد روستاها در تابستان به ۳۰۰ روستا می‌رسد.
باید اشاره داشت: خشکسالی همچنین باعث کاهش ورودی آب به رودخانه کارون شده که به گفته کارشناسان در کنار ساحل سازی اشتباه سبب شده تا جلوه زیبای این رودخانه از بین برود. کارونی که روزگاری پرآب‌ترین و تنها رودخانه قابل کشتیرانی کشور بود، امروزه بدلیل تغییر اقلیم،خشکسالی وکاهش بارندگی و وجود سازه‌های مختلف روی آن باعث به وجود آمدن جزیره‌های کوچک و بزرگ شده است.
وجود پل های متعدد و رستوران های کنار ساحل یا بعضی از آنها در دل این رودخانه از مهمترین عوامل ترسیب(ته‌نشینی)درکارون است.البته همواره رودخانه کارون شدت رسوب‌گذاری بالادارد و این درحالیست که درچندین نقطه آب فاضلاب شهری بدون تصفیه در آن تخلیه می‌شود.
در اینجا باید گفت،تب تند خشکسالی، سال‌هاست که در استان خراسان جنوبی هم فروکش نکرده است و هر سال بر عطش چشمه‌ها، قنات‌ها و چاه‌ها افزوده است. در تمام این سال‌ها ساکنان کویر تنها چشم به آسمان داشتند و باز هم با هزاران امید بذر را در دل خاکی می‌کاشتند که می‌دانستند تشنه‌تر از آن است که بخواهد گیاهی را در دامان خود بپروراند.
خشکسالی استان کویری خراسان جنوبی برای کسی تازگی ندارد چرا که تاریخ این استان گواه بر این است که کلاف سردرگم خشکسالی و بی آبی از سال‌ها پیش بر پیکره این استان پیچیده و روز به روز گره کور می‌خورد و این خشکسالی‌های متعدد می‌تواند برای خطه کویری خراسان جنوبی فاجعه‌ای باشد که سفره‌های زیرزمینی را تحت تاثیر قرار داده، روستاها را خالی از سکنه کرده و صنعت دامپروری و کشاورزی را با مشکل مواجه می‌کند.
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی درباره خشکسالی در خراسان جنوی ابراز نگرانی کرده و توجه به حوزه آب، آبخیزداری و قنوات را از مهمترین خواسته‌های مردم می داند و می گوید: برای جبران خشکسالی باید برنامه ریزی و تدابیر اساسی اندیشیده شود و اعتبارات مورد نیاز اختصاص یابد تا مردم آسیب کمتری از خشکسالی ببینند.
مصطفی نخعی می افزاید: استمرار وضعیت خشکسالی و کاهش بارندگی باعث خالی شدن روستاها و مناطق عشایری و به تبع آن مشکلات اجتماعی و امنیتی برای کشور خواهد شد و کاهش بیش از ۷۰ درصدی بارش‌ها از ابتدای سال آبی تاکنون واقعاً نگران‌کننده است و این قهقرای مرگبار اقلیمی، مردم ما را به شدت تهدید می‌کند.
این‌روزها زنگ خطر بحران خشکسالی در استان کردستان هم به صدا در آمده به طوری‌که در حال حاضر به ترتیب شاهد کاهش ۳۰ تا ۳۵درصدی و ۲۸ درصدی بارش‌ها در مقایسه با سال گذشته هستیم.
آرش آریانژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان به وضعیت بارش و تحلیل بارندگی ایستگاه‌های مبنا، محدوده‌های مطالعاتی و حوضه‌های آبریز استان در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ اشاره کرده و می‌گوید: میزان متوسط بارش دریافتی استان در فروردین سال جاری برابر با ۱۵ میلیمتر بوده که این میزان نسبت به سال آبی گذشته و متوسط درازمدت به ترتیب ۸۳درصد و ۸۰درصد کاهش را نشان می‌دهد.
در همین حال، استان خراسان شمالی هم با ۱۲۴۵۲۱ هکتار اراضی زراعی آبی و ۱۶۱۸۸۳ هکتار اراضی زراعی دیم از خشکسالی در آمان نمانده است. این استان همچنین دارای بیش از ۴۱۲ هزار هکتار باغات است و بیشتر سطوح اراضی آبی این استان به کشت محصولاتی از قبیل غلات (گندم و جو )، گیاهان صنعتی( پنبه، چغندرقند، آفتابگردان) و محصولات علوفه‌ای نظیر یونجه و ذرت اختصاص دارد و عمده باغات استان هم شامل انگور، سیب، گردو، گیلاس و آلبالو است.
در این استان ۳۳ نوع محصول زراعی و ۲۶ نوع محصول باغی تولید می‌شود و تولید کل محصولات زراعی آبی و دیم حدود ۸۹۸٫۵۰۵ تن و تولید محصولات باغی بالغ بر ۲۳۰ هزار تن می‌شود.۷۹ درصد محصولات زراعی استان از اراضی آبی و ۲۱ درصد از اراضی دیم تولید می‌شود. با توجه به شرایط اقلیمی استان، انواع محصولات سردسیری شامل غلات، چغندرقند و محصولات نیمه‌گرمسیری شامل برنج و پنبه و از محصولات باغی گردو، گیلاس، سیب، پسته وحشی و زیتون به‌عمل می‌آید.
در سال‌های گذشته سرمای زمستانی و بهاره و همچنین وجود آفاتی نظیر سن گندم و سفیدک انگور خسارات زیادی را به محصولات کشاورزی و باغی خراسان شمالی وارد کرده است که باعث ناامیدی کشاورزان از ادامه این فعالیت شده و بسیاری از آنان را به حاشیه شهرها کشانده است.
