دارالشفاء دُلویی از اماکن مذهبی روستای دلویی در شهرستان گناباد است.این محل تا پیش از سال ۱۱۸۶ (قمری) منزل مسکونی شخصی به نام حاج محمد بوده است. وی شش سال قبل از آن تاریخ از پشت اسب افتاده‌بود و یک دستش فلج شده‌بود. او در ۱۴ محرم ۱۱۸۶ (قمری) خوابی می‌بیند و از هیجان بیدار شده و متوجه می‌شود که دستش شفا یافته‌است. این شخص از آن به بعد به کربلایی فاضل مشهور می‌شود و خانه‌اش محلی برای روضه‌خوانی و زیارت می‌گردد.
جاهای دیدنی گناباد
گناباد یکی از شهرهای زیبای ایران و در شمال شرقی در استان خراسان رضوی میباشد. این شهر دارای جاذبه های تاریخی و فرهنگی بسیار زیادی میباشد که به واسطه ی آن هر ساله گردشگران زیادی را به خود جلب میکند، امامزاده ها و مساجد تاریخی که هر کدام بیانگر تاریخ و قدمت این شهر هستند همچنین بزرگترین قنات جهان در گناباد قرار دارد. این قنات از دوره هخامنشیان تا کنون، عامل تولید و حیات در شهر کویری گناباد بوده است.در ادامه همراه تاپ توریست باشید تا با جاهای دیدنی گناباد بیشتر آشنا شوید.
مدرسه علمیه (نجومیه )
بنای این مدرسه در کوی شرقی شهر گناباد در مجاورت یکی از سردرهای ورودی مسجد جامع این شهر واقع است . این مدرسه از یادگاری های معماری اسلامی در دوره صفویه است ، که نشان دهنده ارج و مقام علم و دانش در این شهر است که به دلیل تدریس علم نجوم و افلاک در این مکان به مدرسه نجومیه نیز مشهور گردیده است . موزه مردم شناسی مدرسه نجومیه در سال ۱۳۸۵ در دوازده غرفه عبارت از غرفه های مشاغل پیشینیان ، آداب و رسوم از یاد رفته می باشد . این موزه به همت کارشناسان سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی سامان دهی شده است .
قنات قَصبه گناباد
از نزدیک شاید چیز اسرار آمیزی درباره‌ی «قنات قصیه» وجود نداشته باشد اما با کمی دقت می‌فهمیم که آنچه پیش رویمان است تنها یک قنات ساده مانند چندین قنات کشورمان نیست بلکه عنوان بزرگترین، طولانی‌ترین و قدیمی‌ترین قنات جهان را با خود به یدک می‌کشد. هیچ انسانی تا به حال نتوانسته طول این قنات را اندازه گیری کند و تنها طول آن ۳۵ کیلومتر تخمین زده شده است، از این رو شاید تعداد زیادی از افسانه‌ها به همین دلیل به وجود آمده است.
مسجد جامع گناباد
از بناهای ارزشمند دوره خوارزمشاهیان در خراسان مسجد جامع گناباد است که در قصبه شهر این شهر قرار دارد . مسجد جامع با نقشه دو ایوانی شامل سر در تزئینی ، صحن یا میانسرا ، ایوان ها شمالی و جنوبی ، رواق و سه شبستان ستوندار است . سردر ورودی ضلع شمال شرقی بنا با طاق جناغی و حاشیه ای تزیینی در پاکار طاق مزین به نقوش پرندگان در میان گل و برگ بوده که بر روی لایه ای از گچ ایجاد شده است . ایوان اصلی یا ایوان قبله در سمت جنوبی صحن واقع شده که با چهار طاق گهواره عرضی وچهار قوس ، دارای تزئیناتی آجری شامل دوقطار پیچ ، نوارهای اسلیمی و یک حاشیه کتیبه قرآنی به خط بنایی است که در پایان عبارت « تسع و ستمائه ۶۰۹ هـ . ق » ذکر شده است .
آب انبار شریعت گناباد
این مکان که معروف به آب انبار حسینیه است مربوط به دوره قاجار می باشد و توسط شخصی خیر به نام آقای شریعت به میراث فرهنگی و گردشگری واگذار گردیده است . این آب انبار در حال حاضر به صورت نمایشگاهیاز آثار مردم شناسی مرتبط با آب در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفته است . نورپردازی پلکان و مخزن آن زیبایی خاصی به این بنای تاریخی داده است . از لحاظ معماری و پلان دارای یک مخزن و تعداد چهل پله بوده و مخزن آن در عمق ۲۰ متری قرار دارد . آب انبار شریعت با تغییر تبدیل به موزه آب با نمایش تصاویری از روند تکامل آب ، نحوه برداشت و وسایل حفر قنات به نمایش شده است که معرفی تلاش و زحمت مردم کویر برای بدست آوردن آب در مقایسه با امکانات روز از اهداف این موزه است . آب انبار در مرکز گناباد و در خیابان سعدی واقع شده است .
بافت تاریخی و فرهنگی ریاب گناباد
روستایی با بافت قدیمی ریاب که در ۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان گناباد واقع گردیده است بافت قدیمی این روستا که مجموعه ای کامل از بناهای تاریخی با معمار بسیار زیبا را در خود جای داده است تنها بافت باقی مانده در شهرستان می باشد که طی سالهای گذشته روی طرح مطالعاتی آن اقداماتی صورت گرفته است این بافت که یکی از طرحهای مهم گردشگری استان خراسان رضوی محسوب می گردد هم اکنون دارای سکنه می باشد لذا جهت جلوگیری از ساخت و سازهای جدید و آثار تاریخی آن باید بناهای با ارزش را خریداری و مرمت نمود با توجه به طرح هادی این روستا که هماهنگی های لازم با بنیاد مسکن جهت حفظ بناها پیش بینی گردیده است .
منزل شیخ تقی محمد تقی بهلول گنابادی
منزل شیخ محمد تقی بهلول گنابادی بنایی است مستطیل شکل با ابعاد ۲۵ در ۱۵ متر که در راستای شمال شرقی و جنوب غربی ساخته شده است. ارتفاع آن از سطح زمین ۳ متر و نیم میباشد که شامل دو بخش تابستان‌نشین و زمستان‌نشین است. از جمله فضاهای اصلی این بنا می‌توان به حوض‌خانه اشاره کرد که در ضلع شرق خانه قرار دارد و دارای ۸ ضلعی در وسط میباشد و سقف آن به صورت شمسه هشت پر از مربع به دایره اجرا شده است. حوض‌خانه دارای پلان صلیبی شکل با دهانه مساوی و طاق جناغی به عمق ۲ متر و ۲۰ سانت در ضلع شمال غربی آن میباشد و در بالای آن بادگیر قرار دارد که به عنوان نشیمن تابستان از آن استفاده می‌شود.
امامزاده احمد بیمرغ گناباد
بنای آرامگاه امامزاده سلطان احمدابن موسی‌الکاظم (ع) در ۳۵ کیلومتری شرق گناباد نزدیک به روستای بیمرغ واقع است. بقعه با طرح و نقشه هشت ضلعی که گنبد بر فراز آن ایجاد شده در میان محوطه‌ای مشجر قرار گرفته است. بر پیرامون دیوار فضای داخلی بنا کتیبه‌ای قرآنی به چشم می‌خورد که به خط ثلث نگارش یافته است. به‌درستی روشن نیست اولین بقعه در چه تاریخی برپا شده اما سنگ قبر موجود در فضای معماری بنا حاوی تاریخ ۱۰۵۳ ه.ق حاکی از آن است که در دوره صفویه و مقارن با این عصر بقعه‌ای در این مکان وجود داشته و مرحوم حاج حسنعلی بیک آن را مرمت کرده است.
بقعه امام زاده سلطان محمدعابد
این بقعه در ۲۴ کیلومتری جنوب شهر گناباد مشرف بر کاخک بر فراز مدفن سلطان محمد بن موسی الکاظم ایجاد شده است. قرائن تاریخی این شخصیت را برادر حضرت رضا(ع) معرفی نموده اند،که بعد از شهادت آن حضرت توسط ماموران حکومت عباسی در قصبه کاخک به شهادت می رسد بنا بر اقوال گوناگون در اواخر دوره سلجوقی بنایی به اهتمام «امیر عبد ا… تونی » بر مزار وی ساخته شد.ساختمان فعلی آرامگاه متعلق به زمان شاه طهماسب صفوی است.
دارالشفاء دُلویی
یخدان کوثر گناباد
این اثر معماری در حدود ۴ کیلومتری شمال شرقی بیدخت در مجاورت روستای متروکه کوثر در میان اراضی کشاورزی واقع است . به طور کلی یخدان کوثر از سه بخش دیوار شرقی و غربی جوی بخصوص و محل جمع آوری یخ های ابتیاع شده شکل گرفته است . دیوار این یخدان از خشت و چینه ایجاد شده و در پشت آن نیز جوی قرار داشته است ، که آب در داخل آن انباشته شده و در شبهای زمستان به یخ تبدیل می شد ، پس از آن یخ ها که بیشتر به صورت لایه لایه بوده است به چال یا محفظه نگهداری یخ منتقل می شد . برای جدا ماندن لایه های یخ از یکدیگر از کیسه های کاه استفاه می شد . وشش محفظه یخ در یخدان کوثر به گونه ای است که ابتدا قاعده مخروطی آن با قطر بیشتر بوده و هر چه به انتهای مخروط نزدیک می شود از دایره کاسته شده تا به راس آن منتهی می شود . در حاشیه بخشی از دیوار یخدان نیز اتاقکی است که مخصوص یخدان است .
آبشار کاخک
این آبشار در ۲۵ کیلومتری جنوب گناباد و در نزدیکی شهر کاخک واقع شده است که در سالهای اخیر به شکل نیمه مصنوعی در آمده است. کاخک محلی زیبا و دارای سابقه تاریخی است و یکی از ییلاقات مهم اهالی منطقه برای در امان ماندن از گرمای شدید کویر به حساب می‌آید. در کنار آبشار کاخک بقایای معماری آسیاب‌هایی قدیمی به چشم می‌آید که جهت تهیه آرد مورد استفاده قرار می‌گرفته است. آب خنک آبشار کاخک پس از گذشتن از درون یک پارک تفریحی در میان بلوار اصلی شهر کاخک جریان می‌یابد.
موزه حیات وحش گناباد
موزه حیات وحش از جمله مکان های فرهنگی می باشد که می تواند علاوه بر شناساندن هر چه بیشتر منابع طبیعی به اقشار مختلف جامعه در نگهداری ذخائر و اسناد علمی و گیاهی، جانوری (طبیعی) و تجربیات بشری در مورد آنها و همچنین حفظ این امانت خدادادی برای آیندگان نقش عمده ای را ایفا نماید. این موزه دارای یک سالن بزرگ می باشد که دارای ۱۰ غرفه و دیوارهایی است که بیش از ۸ گونه پستاندار و ۲۹ گونه پرنده آبزی و خشکزی و ۳ گونه خزنده جمع آوری و در معرض تماشای بازدید کنندگان قرار گرفته است. در این موزه غرفه هایی که نمایان گر اکو سیستم های متنوع شهرستان می باشد طراحی و به صورت زیبایی به نمایش گذاشته شده است. این موزه در ساختمان اداری محیط زیست گناباد واقع شده و همه روزه از ساعت ۹ الی ۱۲ و ۱۶ الی ۱۸ جهت بازدید عموم دایر است.
منطقه ییلاقی سنو
منطقه ییلاقی سنو به دلیل قرار گرفتن در دامنه سیاه‌کوه آب و هوای مطبوع و معتدلی دارد. وجود چشمه‌های متعدد در این روستا طبیعتی چشم‌نواز را به وجود آورده است. چشمه سنو از چشمه‌های معروف این منطقه و شهر گناباد است. در نزدیکی این چشمه ۷ آسیاب و یک قلعه تاریخی وجود دارد که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.
تک زو در گناباد
جغرافیای طبیعی شهرستان و شهر گناباد نشان می دهد که این شهرستان در دوران پیش از اسلام معبر داخلی فلات ایران و قسمتهای شرقی آن محل برخورد و میدان جنگ لشکریان ایران و توران بوده است . همچنین مشخص است که در کنار این معبر اصلی و جنگی که به وسیله تنگلهای کلات و زیبد به دشت پشن و گیسور و بلاخره به قسمتهای شرق ایران می پیوسته ، آثار تاریخی از جمله قلعه فرود وجود دارد . قله ای که قلعه فرود بر فراز آن قرار دارد رفیع و عظیم به وسیله دو تک (تنگه) از قله های اطراف خود جدا شده است یکی از دره ها به “تک زو” که ابی به همین نام در آن جاری است معروف می باشد . این آب آبشارهایی به ارتفاع ۳ تا ۱۰ متر تشکیل می دهد و قریه کوچکی به نام “زو” را مشروب می کند . دیوارهای سنگی اطراف آن بسیار مرتفع به نظر می رسد و در بعضی جاها به صورت ایوان مسقف در آمده است ، این منطقه ییلاقی در ۳۰ کیلومتری جنوب غرب گناباد است .
جاهای دیدنی گناباد
منطقه ییلاقی درب صوفه
«درب صوفه» یا به قول مردم گناباد در صوفه روستای کوچکی است که از نظر موقعیت و زیبایی محل دارای اهمیت است و در فاصله ۶ کیلومتری روستای زیبد و ۳۰ کیلومتری غرب گناباد واقع است. سه طرف آن کوه مرتفع قرار گرفته و مشتمل بر درخت‌های تنومند و هوای سرد و منظره‌ی زیبا است که حدود ۶ متر ارتفاع دارد.
جاهای دیدنی گناباد
