میانکاله را زنده می‌خواهیم ،مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

به گزارش ایرنا، آب دریای خزر در ماه های اخیر با شتاب بیشتری نسبت به سالهای گذشته در حال پسروی است و آسیب های چند بُعدی این چالش برای محیط زیست استانهای شمالی به همراه خواهد داشت.

خشکی تالاب های منتهی به دریای خزر از جمله تهدیدهای مهمی است که به واسطه پسروی آب دریای خزر ایجاد می شود و تا کنون برخی از تالاب های منتهی به دریای خزر هم خشک شد. تالاب بزرگ میانکاله از جمله تالاب های در شمال کشور است که در معرض کوچک شدن و خشکی قرار دارد و دوستداران محیط زیست خواستار حفظ این تالاب شدند.

صاحب نظران روش های مختلفی را برای زنده نگه داشتن این تالاب پیشنهاد می دهند که حفظ ارتباط آبی این تالاب با دریای خزر یکی از مهم ترین راهکار محسوب می شود. از طرف دیگر هدایت آب های سطحی و سیلابی به همراه آب رودخانه های شرق مازندران به این تالاب از جمله روش های است که کارشناسان روی آن تاکید دارند.

کارشناسان دانشگاهی هشدار دادند با سرعت فعلی که پسروی های آب خزر انجام می شود تا پایان قرن آب بزرگترین دریاجه جهان بین ۹ تا ۱۸ متر پسروی خواهد کرد. بدون تردید این حجم از پسروی آب دریای خزر بزرگترین تهدید برای تالاب میانکاله محسوب می شود.

دریای خزر ۲ چاله بسیار بزرگ در میانه و جنوب خود دارد که بسیار حیرت انگیز است، پس خشک شدن کامل دریای خزر منتفی است اما کارشناسان ضمن تایید تداوم پسروی های آب دریای خزر این امکان را می دهند که در چند سال آینده سواحل خزر شاید کیلومترها در عمق این دریا نفوذ کند که این امر تالاب های زیادی را که منتهی به دریای خزر هستند را در خطر خشکی کامل قرار می دهد.

نوسانات آب برای همه دریاچه های جهان یکسان است که بستگی به ورود آب رودخانه ها و میزان شدت تبخیر این دریاچه ها دارد و الگوی متفاوتی با آب های آزاد جهان دارند که به خاطر آب شدن یخ قطب ها سطح آب آنها بر خلاف دریاچه ها بالا می آید.

دهه ۶۰ تراز آب دریای خزر به حدی بالا آمد که وزارت کشور به ناچار موج شکن هایی را کنار ساحل با سنگ چینه های فروان ایجاد کرد که در حال حاضر به خاطر پسروی آب خزر همه آن سواحل به پارکینگ ماشین تبدیل شد و سنگها بیرون از دریا ماندند.

کارشناسان معتقد هستند تمام دریاچه های جهان وقتی ورودی آب رودخانه ها به این دریاچه کم شود تراز آب بهم خورده و تراز آن کاهشی خواهد شد. تراز بارش و تبخیر در دریاچه ها همیشه منفی است و میزان تبخیر آب به مراتب بیشتر از بارشی است که بر سطح دریاچه می بارد که خزر هم از این امر مستثنی نیست.

صاحبنظران بر این اصل تاکید دارند با توجه به روند موجود تا ۲۰ سال آینده خلیج گرگان و میانکاله بسیار عقب نشینی و خشک خواهند شد و باید خود را برای آن روزهای سخت آماده کنیم.

ایجاد چالش در زیرساخت ها، کاربری های اقتصادی، اجتماعی، اختلال در روند فعالیت بنادر و دریانوردی، صید و صیادی، خشک شدن ذخایر آبی وابسته به دریای خزر (تالاب ها – خلیج ها) افزایش عرصه ساحل، دخل و تصرف انسانی به حریم دریا و اثرات منفی بر آبخوان های ساحلی از جمله اثرات عقب نشینی و کاهش تراز سطح دریای خزر از جمله تبعات منفی ناشی از عقب نشینی دریای خزر است.

میانکاله لبی تر کرد

در این پیوند مدیرعامل آب منطقه ای مازندران از انتقال آب به سمت تالاب های شرق استان برای بهبود وضعیت آن خبر داد و گفت: امسال پنج میلیون مترمکعب آب به میانکاله رسید.

حیدر داوودیان اظهار کرد: انتقال آب به سمت تالاب‌های شرق مازندران به ویژه تالاب میانکاله با استفاده از زیرساخت‌های آبیاری در شبکه گلورد یکی از اقداماتی است که در سال‌های اخیر به عنوان یکی از برنامه‌های جاری و مستمر مورد توجه آب منطقه‌ای مازندران قرار دارد و امسال نیز این موضوع با رهاسازی نزدیک به ۱۲ میلیون متر مکعب آب در چند مرحله انجام شد.

وی افزود: در شبکه آبیاری و زهکشی گلورد آبراه‌ها و زهکش‌هایی ایجاد شد که علاوه بر نقش مهم‌شان در توزیع مناسب آب کشاورزی و رساندن آب به آب‌بندان‌ها، برای انتقال آب به تالاب‌های میانکاله، لپو، شیرخان و پلنگان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران با اشاره به وجود تنش آبی در شرق مازندران خاطرنشان کرد: این حوضه آبریز آب زیادی ندارد که به میانکاله انتقال داده شود. طبق بررسی‌ها در حوضه نکارود حداکثر آبی که طی یک سال بر اثر سیلاب و همچنین تجمیع رودخانه‌های دیگر به سمت دریا می‌رود حدود ۱۴ تا ۱۵ میلیون است که می‌توان آن را به سمت تالاب‌های شرق استان هدایت کرد.

داوودیان وجود آب‌بندان‌ها و زمین‌های کشاورزی در مسیر رسیدن آب به تالاب میانکاله را یکی از دلایل کاهش سهم‌بری میانکاله از آب رها شده برشمرد و تصریح کرد: البته این که آب به تالاب می‌رسد یا نه موضوع دیگری است. زیرا در مسیر انتقال یک سری آب‌بندان‌هایی از گذشته وجود داشت که آب رها شده وارد این آب‌بندان‌ها می‌شود و برای کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با بیان این‌که سال ۱۴۰۲ حدود ۴.۵ میلیون متر مکعب آب نکارود از کانال‌های شبکه آبیاری و زهکشی گلورد به میانکاله انتقال یافت، گفت: امسال با برنامه‌ریزی‌های انجام شده حدود ۱۲ میلیون متر مکعب آب از نکارود به سمت کانال‌های آبرسان منتهی به میانکاله رهاسازی شد که بر اساس برآوردها حدود ۵ میلیون متر مکعب از این میزان آب به میانکاله رسیده و هفت میلیون متر مکعب دیگر نیز وارد سه تالاب لپو، شیرخان و پلنگان و آب‌بندان‌های مسیر شده است.

آب خزر تامین کننده اصلی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران اظهار کرد: منبع اصلی تأمین آب میانکاله دریای خزر است و متأسفانه پسروی چشمگیر آب دریای خزر سبب شده که تالاب میانکاله وضعیت مناسبی نداشته باشد. با این حال تلاش می‌شود که با انتقال آب از شبکه گلورد به تالاب میانکاله و سه تالاب دیگر باعث شده وضعیت این زیستگاه‌ها وخیم‌تر نشود.

داوودیان اظهار کرد: در حال حاضر تنها راهی که کمک می‌کند تا میانکاله آب پایداری داشته باشد تکمیل کانال سراسری انتقال آب غرب به شرق استان است تا این کانال کمبود آب در شرق را از آب مازاد غرب تأمین کند.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به پسروی آب دریای خزر تغییراتی در شکل و ساختار طرح انجام شده و در صورت اجرا می‌تواند یک تا ۲ مترمکعب بر ثانیه آب را به شرق استان انتقال دهد. البته اجرای این طرح که نزدیک به ۲ دهه است متوقف شده، به اعتبارات بسیار کلان و زیادی نیاز دارد.

تالاب میانکاله را باید بهشت پرندگان و پرنده نگری نام نهاد؛ سی و ششمین تالاب ثبت شده دنیا و نخستین تالاب ثبت شده در کنوانسیون تالاب‌های بین المللی رامسر و یکی از ۶۵۰ ذخیره گاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران و در همجواری با استان گلستان واقع شده است و سالانه ۱۳۰ گونه از پرندگان مهاجر را با جمعیت حدود ۱.۵ میلیون بال میزبانی می کند.

این پناهگاه حیات وحش علاوه بر کریدور مهاجرت فصلی برای پرندگان، همه ساله به تنهایی بیش از نیم میلیون پرنده از انواع مرغابی، فلامینگو، پلیکان، پاخاکستری، قوی، انواع اردک، لک لک، درنای خاکستری، عقاب دریایی را در آب‌های خود سکنی می دهد.

این تالاب که رویشگاه و زیستگاه تعداد بیشماری از گونه های در معرض خطر است، در سال ۱۳۵۵ به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست سپهر به کمیته برنامه «انسان و کره» یونسکو معرفی و انتخاب شد.

تالاب میانکاله به عنوان محل زاد و ولد و پرورش ماهیان گونه های مختلفی چون کپور، انواع کفال، کلمه، سفید، ماش و کاراس، مورد توجه است. پستانداران این منطقه نیز شامل مارال، یوزپلنگ، گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، جوجه تیغی، انواع خفاش و جوندگان کوچک است.

همین میزان سابقه کافی است تا به ظرفیت عظیم گردشگر پذیری تالاب بین المللی میانکاله پی برد. به طور حتم باید به این ناحیه سفر کرد تا به زیبایی و دلنشینی میانکاله پی برد که در هم‌نوایی درختچه‌های درخت انار دشت جا خوش کرده است. این منطقه با آب و هوای خوب و معتدل در اغلب فصول سال زیبایی و سرسبزی وصف ناپذیری دارد که چشم هر بیننده و گردشگری را به خود خیره می کند.

علاوه بر این به دلیل دور بودن از مناطق غربی و مرکزی استان که گرفتار در هجوم ویلاسازی و تغییر بافت است، بهشهر و میانکاله از مناطق بکر مازندران هستند که هنوز طعم و شیرینی طبیعت و سنت با هویت بومی را حفظ کرده اند.

مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان ۹۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیت حدود یک میلیون بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.

پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.